خبرگزاری کردپرس _ این روزها تحرک در حوزه مرزی استان کرمانشاه مشهود گردیده است؛ معرفی مدیرعامل جدید منطقه آزاد قصرشیرین و ابراز امیدواری مسئولین به بهره‌برداری هرچه زودتر از این منطقه، جزو اخبار اصلی رسانه‌های استان است.
در مراسم تودیع و معارفه، صحبت‌های آقای استاندار موردتوجه قرار گرفت که در مورد موقعیت زرخیز مناطق مرزی استان گفت و بر لزوم نگاه ویژه و درعین‌حال ترکیبی به این بخش، تأکید نمود. وی مدعی گردیده چنانچه متناسب با فرصت‌ها و مزیت‌های منطقه‌ای از این ظرفیت استفاده شود، می‌تواند «جهش اقتصادی را در غرب آسیا» ایجاد کند. وی حتی منطقه آزاد قصرشیرین را دارای پتانسیلِ تبدیل‌شدن به یک منطقه بین‌المللیِ موفق در سطح جهان، نام‌برده است.
از سوی دیگر، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری هم با مقام‌های مرزی عراق دیدار و از ظرفیت بالا و استفاده نشده‌ی مرز پرویزخان انتقاد نموده است. وی خواهان حل مشکل ترافیک موجود مرز پرویزخان و معضل قاچاق سوخت گردیده است. گفتنی است که روزانه بیش از یک هزار تانکر سوخت‌رسان خالی و پر از مرز پرویزخان، خارج و یا وارد می‌شوند.
مدیر عراقیِ مرز پرویزخان هم در این ملاقات، اعلام نمود: فضای بسیار خوبی را برای فعالیت تجار و رانندگان ایرانی و عراقی در مرز پرویزخان عراق فراهم کرده‌ایم و متقابل نیز انتظار داریم تا فضای مناسبی برای فعالیت تجار و رانندگان عراقی فراهم باشد.
گفتنی است که منطقه آزاد قصرشیرین با وسعت ۷۲۲۳ هکتار، یکی از بزرگ‌ترین مناطق آزاد کشور است که علیرغم تمام مزیت‌ها و زیرساخت‌ها، متأسفانه از مناطق آزادِ متناظر خود، عقب‌افتاده است. برای تکمیل زیرساخت‌های منطقه آزاد قصرشیرین اعم از آب، برق، راه، اینترنت و گاز، مبلغ هزار و ۶۵۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که رقمی بیش از بودجه عمرانی یک‌ساله استان است و طبیعتاً باید از ردیف‌های ملی یا موردی تکمیل گردد.
کرمانشاه دارای دو مرز رسمی پرویزخان و خسروی و ۵ بازارچه مرزی در همسایگی عراق است. مرزهای کرمانشاه همیشه بیشترین سهم را در صادرات ایران به عراق داشته‌اند اگرچه رقم و میزان آن طی سالیان گذشته، کاهش داشته و از رقم بیش از ۶۰ درصد سال‌های دورتر، به حدود ۳۵ درصد طی سالیان اخیر کاهش‌یافته است. این در حالی بوده که تعداد بازارچه‌های مرزی استان نسبت به گذشته، افزایش داشته است.
علاوه بر بحث صادرات و واردات، در بحث زوار هم کماکان گلایه وجود دارد و استان کرمانشاه که مرز رسمی زوار در طول تاریخ بوده است، در حال حاضر حدود ۱۰ درصد خروجی زوار را از مرز خسروی دارد که این سهم به‌طور طبیعی حداقل باید ۵۰ درصد باشد.
اخیراً اما آمارهای واردات و صادرات از مرزهای استان نیز اعلام گردید و برخی مسئولین، از افزایش میزان ۷ درصدی صادرات از مرز استان نسبت به سال قبل، خبر دادند که البته افزایش وزنی بوده و در مورد افزایش ارزش ریالی، خبری اعلام نگردیده است؛ درحالی‌که با توجه به نرخ تورم، افزایش ارزش ریالی هم باید مشهود باشد.
کالاهای صادرشده از مرزهای استان عمدتاً شامل میوه و تره‌بار، لبنیات، کیک و کلوچه، مصنوعات فلزی، مصنوعات پلاستیکی، سنگ، کاشی و مصالح ساختمانی است که عمدتاً از مرز پرویزخان و به مناطق کردنشین عراق به‌ویژه شهرهای کلار، سلیمانیه، موصل، خانقین و کرکوک صادر می‌گردد.
مشکل، اما این است که اولاً تراز صادرات و واردات از مرزهای استان، کوک نیست و مقدار اندک واردات هم غالباً قاچاق یا به شیوه‌ی کول‌بری انجام می‌شود؛ و بعد هم اینکه کرمانشاه، سهم اندکی از صادرات ۳ میلیاردیِ مرزهای خود را داشته و فقط در مقام ترانزیتی، نقش‌آفرینی دارد.
نگاه توسعه‌ای به مرزهای استان، فراتر از دو مزیت فعلی (صادرات و اعزام زوار) در زمینه‌ی روابط مختلف فرهنگی و اجتماعی، تقویت واردات، انواع گردشگریِ تاریخی و تفریحی و درمانی و آموزشی، صادرات محصولات تولیدشده در خود کرمانشاه و ... باید تقویت گردد و خصوصاً انتظار است که تولیدات کرمانشاه نه‌فقط به بازار عراق که به تمام بازارهای خاورمیانه صادر شود.
به‌واقع کرمانشاه، دروازه‌ی تاریخی غرب آسیا بوده و شاهراه مواصلاتی کرمانشاه، لقب دروازه آسیا را داشته است و صادرات کرمانشاهان به مناطق غربی، قدمتی به بلندای تاریخ تمدن دارد؛ از روزی که بشر یکجانشین شد (و به گواه کشفیات تاریخی)، کرمانشاهان در تولید شماری از محصولات، پیشگام و مبدع بوده و آن‌ها را به تمام نقاط دور و نزدیک، صادر می‌نموده است.
در بسیاری از موارد، کرمانشاهان فن تولید را به دیگران آموخته است و برخی مانند آشوری‌ها و کاسی‌ها هم ترجیح داده‌اند که با تهاجم و غارت، انواع محصولات و اقلام موردنیاز را از بازار متنوع و پر محصول کرمانشاهان به دست آورند.
محصولات صادراتی استان کرمانشاه را به‌طورکلی می‌توان به چهار دسته‌ی تولیدات کشاورزی، دامی، معدنی و صنایع‌دستی، تقسیم و تفکیک نمود.
از بدو شهرنشینی تا ۳ هزار سال پیش، سفال، گیاهان خودرو، غلات و برخی دام‌ها مانند بز، عمده صادرات بوده است. می‌دانیم در اکثر قلعه‌هایی که به‌صورت تپه‌های باستانی باقی‌مانده‌اند، شهرک‌های صنعتی وجود داشته که انواع سفال را می‌ساخته‌اند از جمله در چغاگاوانه اسلام‌آباد که سمت غربی، بخش تولیدی و کارگاهی بوده است.
از ۳ هزار سال پیش که آهن اولین بار در کرمانشاهان شناخته شد، محصولات فلزی و خصوصاً آهن و مفرغ کرمانشاه دارای شهرت بوده و تا امروز هم صنایع فلزی کنگاور و دالاهو و خصوصاً کرندغرب، شهرت بین‌المللی دارد. گزارش‌های تاریخی مختلفی از صنایع نظامی و فلزی و ساخت چاقو و شمشیر و بعد هم داس، تبر، سپر، خنجر، نعل اسب و... را در دست داریم. ازجمله در دوره اسلامی، شمشیر و سپر و نیزه از دینور صادر می‌شده است.
فراموش نکنیم که کرمانشاه و خصوصاً ماهیدشت از مهم‌ترین مراکز پرورش اسب تاریخ بوده و اسب کرد از این منطقه به نقاط مختلف فرستاده‌شده است.
در حوزه معدنی و به‌جز آهن و سنگ که صادرات همیشگی داشته، قلع (برای سفید کردن مس)، گچ و قیر کرمانشاه هم به‌وفور در دسترس قرار داشته است. در سده‌های اخیر هم سرب و گوگرد جزو صادرات کرمانشاهان ذکرشده‌اند.
در میان محصولات کشاورزی و به‌جز غلات که می‌دانیم کرمانشاه مرکز پرورش اولیه این محصولات بوده، باید از زعفران یادکرد که از دوره ساسانیان به آفاق صادر می‌شده است. از جمله به حجاز در عربستان که تاریخ طبری در بحث از قریش عصر جاهلی می‌نویسد: «و زعفران را با عطرها به آب بزدند کافران قریش و آئین ایشان چنان بود و بر خویشتن و برجامه مالیدندی تا همه تن ایشان و جامه زرد شدی و باک نداشتندی زیرا که از همه بوی‌های خوش، ایشان را زعفران عزیزتر بودی و زعفران از کرمانشاهان و حدود همدان بردند».
در خبری جالب آمده که ابوجهل مخالف معروف اسلام، غُده‌ای در نشیمنگاه خود داشت که ترشح می‌کرد و برای اینکه ترشح و بوی آن معلوم نشود، پشت لباس خود را کامل با زعفران‌رنگ می‌کرده است.
اما برخی منابع چون احسن‌التقاسیم از صادرات برخی حیوانات وحشی مانند روباه و سمور از محدوده کرمانشاه و همدان و سنندج خبر داده‌اند.
از محصولات کشاورزی به‌جز گندم و جو و برخی غلات دیگر، میوه‌جات و از جمله انار اورامانات و گردو و بادام را باید جزو محصولات صادراتی نام برد. از میان گیاهان خودرو هم صمغ و کتیرا که از گیاه گون گرفته می‌شود را باید نام برد. اما محصولات دامی که گوشت کرمانشاهان شهره بوده به‌خصوص در منابع از گوشت ارزان‌گونه کرند و حوالی اسلام‌آباد نام‌برده‌اند. ایضاً از محصولات لبنی صادراتی هم مکرراً در کتب تاریخی نام‌برده شده و به‌خصوص محصولاتی مانند پنیر و فراورده‌های لبنی که یکی از آن‌ها، اقط دینور است، در دربار خلفای عباسی مورداستفاده بوده است. روغن حیوانی کرمانشاهی هم که تا امروز شهره آفاق و برندی شاخص است.
مورد دیگر، پشم تولیدشده در کرمانشاه است که تا این اواخر، جلوتر از پشم اراک و کرمان، مرغوب‌ترین در سراسر ایران بود. به‌خصوص پشمی که از بز نژاد سنجابی گرفته می‌شد و در گیلانغرب معروف‌تر از دیگر شهرها، تهیه می‌شد. محصولات پشمی و به‌خصوص گلیم را هم نباید فراموش کرد. گلیم هرسین هنوز هم در کشور معروف‌ترین است.
انواع آش‌های کرمانشاهی و کردی (که تا ۷۰ نوع آش را ذکر کرده‌اند) و نیز انواع شیرینی‌جات که نان‌برنجی، کاک، نان‌خرمایی و ... در داخل کشور شهره هستند و به خارج هم ظرفیت صادرات دارند. همچنین انواع غذاهای کرمانشاهی که کرمانشاه جزو شهرهای غذا در دنیا شناخته‌شده است. و بالاخره قالی، عسل و یکی از معروف‌ترین تولیدات یعنی ماء الشعیر را باید ذکر کرد که این آخری به‌ویژه در دینور و حوالی کنگاور و صحنه، از دوره باستان معروفیت داشته و در دوران اسلامی هم مقدسی تصریح دارد که فقاع کرمانشاه نامبردار است.
اگرچه بسیاری از ظرفیت‌های صادراتی مذکور، امروز ازمیان‌رفته‌اند ولی هنوز هم منابع معدنی استان مانند قیر، جزو صادرات معروف است و ۷۰ درصد قیر طبیعی ایران از گیلانغرب و اطراف حاصل می‌شود که البته امیدواریم به خام‌فروشی محصولات، پایان داده شود.
محصولات کشاورزی و گیاهان خودرو، هنوز هم ظرفیت‌های مهم استان هستند و تدابیر مناسب صادراتی برای برخی محصولاتِ دارای ظرفیت، باید موردعنایت قرار گیرد. از جمله نخود که کرمانشاه رتبه نخست کشوری در تولید آن را دارد. گندم که معمولاً چهارمین تولیدکننده‌ی کشوری هستیم؛ جو با رتبه دوم کشور؛ ذرت دانه‌ای با رتبه دوم؛ چغندرقند با رتبه دوم و ... را می‌توان اشاره کرد. و بالاخره آنکه کرمانشاه دارای ظرفیتی مناسب برای تولید انواع گیاهان دارویی، گوجه‌فرنگی، کلزا، محصولاتی چون پسته، پنبه و به‌خصوص زعفران و صادرات آن‌ها هم می‌باشد.
نظر شما