به گزارش خبرنگار کردپرس، آمارهای اورژانس اجتماعی نشان می دهد که کودک آزاری در صدر آسیب های اجتماعی قرار دارد. آسیبی که روز به روز هم افزایش یافته و آن طور که باید اقدامی برای کاهش آن صورت نمی گیرد.

مطابق تحقیقات روانشناسی و جامعه شناختی؛ کودک آزاری نوع متفاوتی از خشونت است که می تواند خانوادگی باشد یا غیرخانوادگی و سالانه میلیون ها قربانی دارد و شامل هر نوع آسیب بدنی و روانی، آزار جنسی، بی توجهی یا بدرفتاری با بچه ها می شود. قربانیان بی دفاع کودک آزاری همه ساله روبه افزایش بوده و بیشتر در معرض خطر قرار می گیرند.

اطلاعات دریافتی از اورژانس اجتماعی نشان می دهد که بیشتر کودکان آزاردیده از خانواده های بی سرپرست و بد سرپرست هستند. کودکانی که حاصل طلاق، فقر (مالی و فرهنگی)، اعتیاد و... بوده و بدترین آسیب های روحی و جسمی را دیده اند.

تعریف کودک آزاری

در تعریف سازمان جهانی بهداشت کودک آزاری عبارت است از بدرفتاری فیزیکی یا عاطفی، سوءاستفاده جنسی، غفلت یا رفتار همراه با بی‌توجهی یا استثمار تجاری یا سایر انواع استثمار که منجر به آسیب واقعی یا احتمالی به سلامت، بقا، رشد یا کرامت کودک در زمینه روابط یا مسئولیت، اعتماد یا قدرت شود.

برخی از این آثار می‌تواند مخفی باشد؛ ممانعت از حضور در کلاس درس، محرومیت از خوردن غذا و خوردنیهای دیگر، حبس (مانند حبس در حمام یا زیرزمین) از نمونه‌های کودک‌آزاری است. تنبیه بدنی و تجاوز جنسی به کودک هم از انواع کودک‌آزاری فیزیکی است.

تحقیقات جامعه شناختی نشان داده که مشکلات رفتاری، خانوادگی یا اجتماعی مانند افسردگی، عزت نفس پایین، زود عصبانی شدن و کنترل خود را از دست دادن، مشکلات ازدواج و دوری گزیدن از خویشان و دوستان و... در کودک آزاران بیشتر از دیگران است. در بررسیهای صورت گرفته مشخص شده بچه هایی که مورد آزار قرار گرفته اند علاوه بر جراحات فیزیکی، مشکلات اجتماعی و روانی مانند مشکلات عاطفی و اجتماعی، ناتوانیهای یادگیری، وضعیت ضعیف تحصیلی و رفتار خشونت آمیز هم دارند و در بزرگسالی بیش از دیگران احتمال دارد که گرفتار مواد مخدر و مرتکب جرم شده، اختلال روانی پیدا کنند و در نهایت کودک آزار شوند.

گونه های کودک آزاری

کودک‌آزاری به چهار گونه عاطفی (روانی)، بدنی، جنسی و بی‌توجهی دسته‌بندی می‌شود.

آزار روانی (عاطفی) : این نوع آزار کمتر از انواع دیگر گزارش یا شناسایی می‌ شود اما بسیاری آن را شایع ‌ترین نوع کودک ‌آزاری می ‌دانند. این نوع آزار معمولاً با دیگر انواع آزار همراه است. کودکی که از نظر روانی آزار می ‌بیند رفتارهایی بروز می ‌دهد که برای آنان دلیل پزشکی یا دلیل موجهی پیدا نمی ‌شود یا متناسب با سن او نیستند یا نشانه‌ های عدم رشد کافی از جنبه ‌های مختلف وجود دارد.

مواردی چون تحقیر کردن شدید، طرد نمودن، حبس کردن، محرومیت عاطفی، برخورد خشونت آمیز، آزارهای کلامی شدید، کنترل شدید و نامعقول، ترساندن، انتظارات نامناسب، اعمال خشونت علیه همسر در برابر چشمان کودک از جمله مصادیق کودک آزاری روانی- عاطفی به حساب می ‌آید.

آزار جنسی: در آمیزش جنسی رضایت طرفین مهم است. اما آمیزش جنسی با کودکان در هر حالتی، سوءاستفاده جنسی به حساب می آید. آزار جنسی رساندن به کودکان و تجاوز و سوءاستفاده از آنان بیش از آنکه در آمارهای رسمی منعکس و یا در اخبار گزارش می شود، شایع است و این نوع آزار می تواند از سمت خانواده باشد یا اشخاص غریبه.

کودک آزاری جنسی شامل موارد استفاده از کودک برای تحریک جنسی بزرگسالان، اغوا یا اجبار کودک به انجام فعالیت جنسی، تهیه مطالب پورنوگرافی از کودکان، انجام فعالیت جنسی در حضور کودکان (مثال: پاتوق فحشا و...)، نشان دادن تصاویر پورن به کودکان، لذت‌ جویی از کودکان همراه با دخول، لمس آلت تناسلی بدون دخول، تفخیذ و رابطه جنسی دهانی است.

به اعتقاد برخی روانشناسان باید کودکان را متناسب با سن آنان در زمینه سوءاستفاده جنسی آگاه کرد. تجربه سوءاستفاده جنسی از کودکان هنگام کودکی اتفاق ناخوشایندی است که می تواند نتایج آن تا بزرگسالی تداوم پیدا کند و ممکن است در زمان ازدواج و به شکل اختلالات جنسی خود را نشان دهد. آنان معتقدند وجود رفت ‌و آمدهای خانوادگی و اجتماعی، فرزندان را در برقراری روابط میان‌ فردی تقویت می‌کند.  

آزار جسمی: هرگونه لطمه یا آزار بدنی؛ هر نوع کتک، تکان شدید، سوزاندن، پرتاب و هُل، مسمومیت، خفگی و مانند آن نشانه آزار جسمی است.

آزار فیزیکی رفتارهایی هستند که منجر به مصدومیت ‌های فیزیکی غیرتصادفی می‌ شوند. این موارد شامل صدمه غیرتصادفی، تنبیه فیزیکی شدید (که می ‌تواند شامل صدمه فیزیکی بشود یا نشود)، تهدید به صدمه فیزیکی، رفتارهای خطرناک به سمت کودک یا در اطراف کودک (پرت کردن شی، استفاده از سلاح) است.

غفلت و بی توجهی: عدم رسیدگی و مراقبت در مورد نیازهای ضروری کودک (غذا، لباس، جای امن)، عدم رسیدگی‌های بهداشتی و درمانی و بی‌توجهی به سلامت کودک، عدم رسیدگی به آموزش و فعالیت‌های فوق برنامه، نبود قاعده و قانون در خانه و... از نمونه نشانه های غلفت و بی توجهی است که منجر به کودک آزاری می شود.

در همین زمینه مصادیق آزار غفلت شامل عدم توجه به سلامت، عدم توجه به امنیت، عدم توجه به تحصیل کودک، غفلت نسبت به تغذیه، استثمار کودک، اعتیاد کودک یا مصرف مواد و ازدواج کودک می‌باشد. قصور در فراهم کردن درمان‌های پزشکی ‌لازم، عدم توجه به مسکن مانند: محل اسکان در خانه تیمی، پاتوق مصرف مواد یا فحشا، کارتن‌ خوابی کودک و ...، عدم توجه به تحصیل، مانند: ترک تحصیل یا منع از تحصیل، استثمار کودک، مواردی مانند: فروش کودک، پخش مواد توسط کودک، تکدی‌گری کودک، زباله ‌گردی کودک، کار کودک (خصوصا بدترین اشکال کار کودک).

علل کودک آزاری

«رحمت‌الله صدیق سروستانی» جامعه شناس فقید در مطالعات خود به دلایل کودک آزاری پرداخته است. او در کتاب خود با عنوان «جامعه شناسی انحرافات اجتماعی» از دلایلی همانند «خشونت بین نسلی، پذیرش اجتماعی تنبیه بدنی، فقر، انزوا، بیکاری، مشکلات خانوادگی، بیسوادی، فقدان مهارت های سرپرستی و دانش مربوط به رفتار نرمال بچگانه و رفتار بچه های مسئله دار و...» نام برده که منجر به فشار سنگین بر خانواده شده و در والدین سرخوردگی و خشونت و عصبانیت ایجاد می کند و به کودک آزاری منتهی خواهد شد.   

راه های پیشگیری از کودک آزاری

کودک آزاری جرمی شایع بوده و معلول عوامل چندگانه فردی و محیطی است که با هم ترکیب شده و احتمال بروز انواع این آسیب اجتماعی را شدت می بخشد. عوامل مؤثر در کودک آزاری شامل فقر، خانواده ناپایدار و تک والد، اعتیاد، عدم آموزش مراقبت از خود و عقب ماندگی ذهنی و معلولیت هستند.   

برگزاری کلاس ها و آموزش والدین، مشاوره و حمایت روانی از کودکان، افزایش آگاهی و دانش قدرت، سازماندهی جامعه های مدنی، مذهبی، علمی و...، ارتباط با مدافعان حقوق کودک، گزارش به موقع کودک آزاری به نهادهای مرتبط و... از جمله موارد مهم برای پیشگیری از هرگونه کودک آزاری هستند.

جدای از این کارشناسان مددکاری و روانشناسی تأکید دارند که آموزش مراقبت از خود ضمن پیشگیری از برخی آزارها، کودک را تشویق می کند که بدون احساس ترس یا گناه با گزارش به موقع بزه دیدگی تحت حمایت جامعه قرار گرفته و از استمرار بزه دیدگی او و تکرار آن در دیگر کودکان جلوگیری شود.

قانون حمایت از کودکان ضعیف است

گرچه قانون حمایت از کودکان و نوجوانان در سال ۸۱ تصویب شد اما این قانون از نظر بسیاری از وکلا در امر مجازات ضعیف بوده و آن بازدارندگی لازم را ندارد و نیازمند بازنگری است.

با این وجود حقوقدانان معتقدند در رابطه با مجازات کودک آزاری باید نوع جرم و عمل ارتکابی بررسی شود. در خصوص جرم کودک آزاری دایره وسیعی از جرایم مختلف تعریف شده و طبیعتاً آثار و تبعات این جرایم با یکدیگر متفاوت هست. برای مثال: آزار جنسی کودک به مراتب سنگین تر از آزار و اذیت لفظی و یا کتک زدن کودک خواهد بود. در نتیجه قانون گذار مجازات های متفاوتی برای این جرایم در نظر گرفته و مجازات کودک آزاری بسته به نوع و نحوه آن متفاوت است.

باید دانست که جرم کودک آزاری از جمله جرایم غیرقابل گذشت به حساب می آید و برای تعقیب شاکی خصوصی نیازی به تنظیم و ثبت شکایت نیست، چرا که چنین جرایمی در زمره جرایم عمومی قرار دارند که ارتباط مستقیم با احساسات جمعی جامعه دارند، از این رو به شدت تأثیرگذار است. /