کردپرس
انتخابات ششمین دوره پارلمان اقلیم کردستان عراق در روزهای ۲۷مهر ( نیروهای نظامی وامنیتی ) و۲۹مهر (عموم مردم) برای اولین بار تحت نظارت کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق برگزار گردید.
برگزاری انتخابات پارلمان اقلیم کردستان در این دوره با توجه به موارد زیر از ویژگی‌های خاصی برخوردار بود:
الف- تصویب استانی شدن منطقه حلبچه در هیأت دولت عراق وجدایی آن از استان سلیمانیه
ب- شکایات جریانات سیاسی اقلیم کردستان به دادگاه عالی عراق و آراء این دادگاه مبنی بر:
۱-غیر قانونی بودن فعالیت پارلمان اقلیم کردستان از زمان پایان مهلت قانونی آن از ۶ نوامبر ۲۰۲۲ که منجر به توقف فعالیت آن گردید
۲-کاهش ۱۱ کرسی پارلمان (۶کرسی اقلیتها و۵ کرسی عمومی)، از ۱۱۱ به ۱۰۰نماینده متشکل از۹۵ نماینده عمومی و۵ نماینده اقلیتها (۲مسیحی آشور وکلدان، ۱مسیحی ارمنی و۲ترکمان)
۳-افزایش حوزه های انتخاباتی از ۱حوزه کل اقلیم کردستان به حوزه ۴ استانی (دهوک، اربیل، سلیمانیه و حلبچه)
۴- انحلال کمیسیون انتخابات اقلیم کردستان بەدلیل تصویب اعضای آن در دوره فعالیت غیر قانونی پارلمان و عدم امکان انتخاب اعضای جدید و برگزاری انتخابات توسط کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق.
کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق روز چهارشنبه ۹آبان۱۴۰۳(۳۰اکتبر۲۰۲۴) نتایج نهایی انتخابات را اعلام کرد.
با اعلام نتایج انتخابات چند حزب و ائتلاف انتخاباتی نسبت به صحت انتخابات تردید داشتند و شکایت‌های خود را به کمیسیون انتخابات ارائه نمودند. اما عامر موسی حسینی رئیس کمیته مرکزی نظارت بر انتخابات و رئیس اداره انتخابات در کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق اعلام کرد :«ادعای تقلب در انتخابات و دستکاری کردن آرا صحت ندارد و یک ادعای بی اساس است، هر کس که مدعی چنین ادعایی است باید آن را ثابت کند.» داوود سلمان، عضو کمیسیون عالی مستقل انتخابات نیز گفت: « تاکنون هیچ شکایت جدی (رنگ قرمز) دریافت نکرده‌ایم و تنها شکایات با رنگ سبز و زرد بوده‌اند.» از سوی دیگر، جومانه غلای، سخنگوی کمیسیون نیز گفتە بود:«شکایات با رنگ سبز و زرد تأثیری بر نتایج انتخابات نخواهند داشت، اما شکایات قرمز باید توسط هیئت کمیساریا بررسی شوند و ممکن است بر نتایج انتخابات تأثیر بگذارند».
الف- واجدین شرایط
از سال۲۰۰۵ تا انتخابات پنجمین دوره مجلس عراق (۱۰ اکتبر۲۰۲۱)، شاخص واجدین شرایط مشارکت در انتخابات های عراق «۱۸سال» سن بود . اماچند روز قبل از برگزاری انتخابات پنجمین دوره مجلس عراق، کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق تعریف واجدین شرایط را از شاخص افراد دارای «سن۱۸ سال تمام » به افراد دارای« کارت انتخابات» (ثبت نام در کمیسیون و اخذ کارت انتخابات) تغییر داد. بەطور طبیعی افراد دارای «سن۱۸ سال تمام » که نخواستند و یا نتوانستند«کارت انتخابات» از کمیسیون عالی انتخابات عراق اخذ نمایند بەعنوان واجدین شرایط محسوب نشدند، لذا میزان مشارکت اعلام شده از واجدین شرایط، معرّف واقعی تمامی افراد دارای سن ۱۸سال تمام نمی باشد.
براساس اعلام کمیسیون انتخابات ، ۲.۸۹۹.۵۷۸ نفر در این دوره واجد شرایط برای مشارکت در انتخابات بودند. در حالیکه جمعیت عراق درسالهای اخیر رشد قابل توجهی داشته است بطور طبیعی باید واجدین شرایط در هر انتخابات روند صعودی داشته باشد، اما در اقلیم کردستان روند نزولی دارد و ۲۸۹۹۵۷۸ نفر واجدین شرایط انتخابات اعلام شده توسط کمیسیون انتخابات، ۱۱.۵درصد از ۳۲۷۷۵۵۹نفر واجد شرایط انتخابات پنجمین دوره مجلس عراق (۲۰۲۱) و ۷.۸ درصد از ۳.۱۴۴.۷۳۰ نفر واجد شرایط انتخابات ششمین دوره پارلمان اقلیم(۲۰۱۸) کمتر است. (جدول۱)
از سوی دیگر در سال ۲۰۲۰ هیئت آمار دولت اقلیم کردستان، جمعیت اقلیم کردستان را اینگونه اعلام نموده بود:
- اربیل: ۲,۲۵۴,۴۲۲ نفر
- دهوک ۱۶۴۸۶۱۱ نفر
- سلیمانیه: ۲,۱۵۲,۲۹۵ نفر
- حلبچه: ۱۱۵,۴۵۵ نفر
- مجموع جمعیت اقلیم کردستان :۶۱۷۱۰۸۳ نفر
اکنون کمیسیون انتخابات پس از ۴سال، تعداد واجدین شرایط انتخابات، را ۲۸۹۹۵۷۸ نفر یا به عبارتی ۴۷ درصد جمعیت۶۱۷۱۰۸۳نفری سال۲۰۲۰ اعلام نمود!
همچنین سایت «دراو میدیا» که یکی از رسانه های تحلیلی-آماری معتبر اقلیم کردستان می باشد اعلام نمود:«طبق داده‌های کمیسیون انتخابات عراق قبل از انتخابات ششمین دوره پارلمان اقلیم کردستان، تعداد کسانی که حق رأی داشتند،۳۷۹۸۳۶۰نفر بود، اما ۲۸۹۹۵۷۸نفر در ثبت‌نام بایومتریک شرکت کرده و کارت رأی‌گیری دریافت نموده و مجاز به شرکت در انتخابات دوره ششم پارلمان بودند.
بنابراین میزان واقعی بودن تعداد اعلام شده«واجدین شرایط» به علت تغییر در تعریف«واجدین شرایط» انتخابات، توسط کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق اولین ابهام انتخابات ششمین دوره پارلمان اقلیم کردستان است.
ب- مشارکت در انتخابات
براساس اعلام کمیسیون انتخابات، درانتخابات ششمین دوره پارلمان اقلیم کردستان، ۷۲.۲ درصد(۲۰۸۷۹۷۲نفر) از واجدین شرایط (دارندگان کارت انتخابات) مشارکت داشتند (استان دهوک۷۸.۱۴%، استان اربیل ۷۴.۵۳%، استان سلیمانیه ۶۵.۸۱ %، استان حلبچه۶۹.۱۶ %). (جدول۲)
هرچند تعداد مشارکت کنندگان در این انتخابات نسبت به انتخابات قبلی (مجلس پنجم عراق-۲۰۲۱)۳۰.۴ % و نسبت به انتخابات دوره قبلی پارلمان اقلیم کردستان (۲۰۱۸)، ۲۳.۶% افزایش یافته است.(جدول ۴) اما اگر نسبت مشارکت کنندگان (۲۰۸۷۹۷۲نفر) درانتخابات اخیر را با واجدین شرایط:
۱-اعلام شده قبلی کمیسیون انتخابات(۳۷۹۸۳۶۰نفر) محاسبه شود، میزان مشارکت ۵۵ % می باشد.
۲-انتخابات۳سال پیش، مجلس پنجم عراق-۲۰۲۱-(۳۲۷۷۵۵۹نفر)محاسبه شود، میزان مشارکت۶۳.۷ % است.
۳-انتخابات۶سال پیش، پارلمان پنجم اقلیم کردستان-۲۰۱۸-(۳۱۴۴۷۳۰نفر)محاسبه شود، میزان مشارکت۶۶.۴ % است.
در نتیجه نسبت دقیق مشارکت مردم در انتخابات ششمین دوره پارلمان اقلیم کردستان به تعداد واقعی «واجدین شرایط» دومین ابهام این انتخابات محسوب می شود.
کمیسیون انتخابات تعداد۲۰۵۵۲۴رأی(۹.۸۴ %آرای مشارکت کنندگان) را باطل اعلام نمود. بطور متوسط ۱۲.۵ %آراء استانهای اربیل وسلیمانیه و۴.۷ % آراء استانهای دهوک وحلبچه باطل شده است. (جدول ۳)
اگر باطل شدن آراء در انتخابات اخیر بدلیل اشتباهات فردی رأی دهندگان درمخدوش بودن برگه های رأی محسوب شود، تفاوت معنادار میزان آراء باطله در استانهای دهوک و حلبچه با استانهای اربیل و سلیمانیه حساسیت برانگیز است.
آیا آموزش و دقت مردم وسازماندهی عوامل انتخابات در استانهای اربیل و سلیمانیه پایین تر از استانهای دهوک وحلبچه بوده است که آراء باطله استانهای اربیل و سلیمانیه، ۴ برابر استان دهوک و ۲برابر استان حلبچه است؟ یا آنکه ادعای برخی رهبران احزاب مبنی بر اینکه آراء آنان در استانهای اربیل و سلیمانیه باطل محسوب گردیده، قابل تأمل است؟
لذا تعداد زیاد و تفاوت معنادار آراء باطله بین استانهای اقلیم کردستان، سومین ابهام این انتخابات محسوب می شود.
تعداد مشارکت کنندگان در انتخابات ششمین دوره پارلمان اقلیم (۲۰۲۴) ۳۰.۴%نسبت به انتخابات قبلی (مجلس پنجم عراق-۲۰۲۱)و ۲۳.۶% نسبت به انتخابات دوره قبلی پارلمان اقلیم کردستان (۲۰۱۸)، افزایش یافته است.(جدول ۴)
مهمترین علل افزایش مشارکت مردم در این انتخابات عبارتند از:
- تمایل بیشتر به مشارکت در روند سیاسی اقلیم نسبت به میزان روند سیاسی بغداد، در مردم اقلیم
- فضای دوقطبی شدیدی که رهبر اتحادیه میهنی پیش از انتخابات با حزب دمکرات بوجود آورد و در بین حامیان دو حزب تأثیر گذار بود
- افزایش نارضایتی از حاکمان اقلیم کردستان (حزب دمکرات، اتحادیه میهنی)
ج- کرسیهای فهرستهای پیروز انتخاباتی:
- حزب دمکرات کردستان: ۳۹ کرسی (۲۶ مرد و ۱۳ زن)
- اتحادیه میهنی کردستان: ۲۳ کرسی (۱۶ مرد و ۷ زن)
- جنبش نسل نو: ۱۵ کرسی (۱۱ مرد و ۴ زن)
- اتحاد اسلامی کردستان: ۷ کرسی (۵ مرد و ۲ زن)
- جماعت عدالت کردستان: ۳ کرسی (۲ مرد و ۱زن)
- موضع میهنی: ۴ کرسی (۲ مرد و ۲زن)
- جبهۀ خلق: ۲ کرسی (۱ مرد و ۱ زن)
- جنبش تغییر(۱مرد)
- هم پیمانی اقلیم کردستان(۱مرد)
د- آراء و کرسیهای فهرستهای انتخاباتی
در این انتخابات ۱۳ فهرست (حزب و ائتلاف ) با ۱۰۴۹کاندیدا همراه با ۸۴ کاندیدای مستقل برای کسب ۹۵ کرسی عمومی و۱ائتلاف ترکمانی(۱۱کاندیدا)، ۱۹کاندیدای مستقل ترکمان همراه با ۱۸کاندیدای مستقل مسیحی برای کسب ۵کرسی سهمیه اقلیتها (۳مسیحی و۲ترکمان) ومجموعاً۱۱۸۱ کاندیدا رقابت داشتند.
نکات قابل توجه نتایج انتخابات: (جداول ۵ و۱۰)
۱-حزب دمکرات۳۸.۹%، اتحادیه میهنی۱۹.۶% آراء ومجموعاً ۵۸.۵% آراء مشارکت کنندگان را جذب نموده اند.اما باید توجه داشت که ۵۸% واجدین شرایط اعلام شده توسط کمیسیون انتخابات به حزب دمکرات و اتحادیه میهنی(حاکمان اقلیم کردستان) رأی نداداند.
۲- آراء حزب دمکرات حدود۵۰ % وکرسی‌های این حزب ۵۹% بیشتر ازآراء وکرسی‌های اتحادیه میهنی می باشد.
۳- هرچند حزب دمکرات در مناطق تحت کنترل خود (استانهای دهوک واربیل) با ۵۶.۳%آراء از پایگاه اجتماعی بسیار بیشتری نسبت به پایگاه اجتماعی اتحادیه میهنی در مناطق تحت کنترل خود (استانهای سلیمانیه وحلبچه) با ۳۵.۶%آراء برخوردار است. اما اتحادیه میهنی ۹.۵% آراء مناطق تحت کنترل حزب دمکرات (استانهای دهوک واربیل) وحزب دمکرات ۸.۵% آراء مناطق تحت کنترل اتحادیه میهنی (استانهای سلیمانیه وحلبچه) را در اختیار دارند.
۴-در استان اربیل به عنوان مرکز حاکمیت اقلیم کردستان حزب دمکرات سه برابر اتحادیه میهنی کسب رأی داشته است و دو حزب مجموعاً حدود ۶۰% آراء مشارکت کنندگان را در اختیار دارند.
۵-حزب دمکرات با کسب ۷۱% آراء در استان دهوک، ۴۹.۵ % آراء و۴۶.۲ %کرسی های خود را از این استان بدست آورد. آراء حزب دمکرات از استان دهوک، بوجود آورنده نیمی از قدرت سیاسی این حزب می باشد.
۶- جریانات سیاسی رقیب حزب دمکرات و اتحادیه میهنی (حاکمان اقلیم کردستان) در استانهای تحت کنترل اتحادیه میهنی (سلیمانیه و حلبچه)۵۶% آراء و در استانهای تحت کنترل حزب دمکرات (اربیل و دهوک) ۲۸% آراء مردم را کسب نموده اند.
۷- جریان نسل نو که در سالهای اخیر به عنوان اپوزسیون سیاسی دو حزب بزرگ حاکم بر اقلیم کردستان فعالیت نموده با کسب ۱۳.۸% آراء و۱۵% کرسیهای پارلمان، سومین جریان بزرگ سیاسی محسوب می شود.
۸-احزاب اسلام گرا(اتحاد اسلامی، جماعت عدالت، حرکت اسلامی و روابط اسلامی) ۹%، ائتلافات سه گانه کوچک (هم پیمانی اقلیم کردستان، هم پیمانی میهنی ، معاصر)۱% و جنبش تغییر ۰.۵ % آراء مشارکت کنندگان را کسب نمودند.
۹- جریانهای تازه تأسیس «موضع میهنی»به رهبری محمدعلی صالح نماینده سابق جنبش تغییر در پارلمان قبلی۲.۷% آراء و۴% کرسی‌هاو«جبهه خلق» به رهبری لاهور شیخ جنگی از رهبران سابق اتحادیه میهنی ۱.۶% آراء و۲%کرسی‌ها راکسب نمودند.
۱۰- حزب دمکرات۳۸.۹% آراء و ۳۹% کرسی‌ها، احزاب اپوزسیون(احزاب نسل نو، اتحاد اسلامی، جماعت عدالت، موضع میهنی ، جبهه خلق و جنبش تغییر) ۲۷.۵% آراء و ۳۲% کرسی‌ها، اتحادیه میهنی ۱۹.۶% آراء و۲۳% کرسی های پارلمان را کسب نمودند.
۱۱- شکست همه کاندیداهای مستقل در راهیابی به پارلمان، حزبی بودن انتخابات در اقلیم کردستان را کاملاً آشکار نمود.
هـ - تغییرات آراء وکرسی‌های احزاب بزرگ با انتخابات مجلس عراق (۲۰۲۱) و پارلمان پنجم اقلیم کردستان (۲۰۱۸) مقایسه آراء وکرسی‌های انتخابات اخیر با انتخابات گذشته (پنجمین دوره مجلس عراق-۲۰۲۱- که مردم اقلیم کردستان تمایل کمتری به مشارکت در روند سیاسی عراق دارند) و انتخابات پیش تر از آن (انتخابات پنجمین دوره پارلمانی اقلیم کردستان-۲۰۱۸- که همچون انتخابات ششمین دوره پارلمانی مورد توجه بیشتر مردم اقلیم کردستان می باشد) نشان دهنده میزان موفقیت و شکست فهرستهای بزرگ در جذب آراء مردم است.
۱-نسبت به انتخابات گذشته (۲۰۲۱) اتحادیه میهنی ۹۰%، جنبش نسل نو۴۲%، حزب دمکرات۴۰%، اتحاد اسلامی ۸ % وجماعت عدالت۱% افزایش آراء و جنبش تغییر۴۷% کاهش رأی داشته اند(جدول۶)
۲-نسبت به انتخابات پارلمانی گذشته (۲۰۱۸)جنبش نسل نو ۱۳۰%، اتحاد اسلامی۴۸%، اتحادیه میهنی ۲۸%، حزب دمکرات ۱۸% افزایش رأی وجنبش تغییر ۹۴% و جماعت عدالت ۴۱% کاهش آراء داشته اند.(جدول۷)
۳-بطور میانگین نسبت به دو انتخابات گذشته (۲۰۲۱ و۲۰۱۸) در انتخابات اخیر، تعداد آراء جنبش نسل نو ۸۶.۱%، اتحادیه میهنی ۵۹.۴%، اتحادسلامی ۳۱.۸% و حزب دمکرات۲۹.۲%، افزایش یافته و آراء جماعت عدالت ۲۱%، جنبش تغییر۷۰.۶% کاهش داشته اند. (جدول۸)
۴-اتحادیه میهنی نسبت به انتخابات ۲۰۲۱(مجلس پنجم عراق)۹۰ % و نسبت به انتخابات۲۰۱۸(پارلمان پنجم اقلیم) ۲۸ % افزایش تعداد آراء داشته است. اما حزب دمکرات نسبت به انتخابات۲۰۲۱(مجلس پنجم عراق)۴۰ % و نسبت به انتخابات۲۰۱۸(پارلمان پنجم اقلیم) ۱۸% افزایش تعداد آراء داشته است.(جدول۹)
۵-در حالیکه تعداد کرسیهای عمومی(بدون کرسیهای اقلیتها) ۵ % کاهش یافت اما جنبش نسل نو۸۷.۵ %، اتحاد اسلامی۴۰ %، اتحادیه میهنی۹.۵ % کرسیهای خود را افزایش دادند ودر مقابل جنبش تغییر ۹۱.۷ %، جماعت عدالت ۵۷،۲ % وحزب دمکرات ۱۳.۳ % کرسیهای خود را از دست دادند. (جدول ۱۰)
۶- نسبت به انتخابات پارلمانی گذشته ، نسل نو حدود ۱۳۰ % آراء (۱۶۴۹۱۶ رأی) و۸۷ %کرسی(۷کرسی)های خود را افزایش داده است.(جداول ۷و۱۰)
۷- اتحادیه میهنی ۲۸ % آراء و ۹.۵ % کرسیهای خود را افزایش داده است .در مقابل حزب دمکرات علیرغم افزایش۱۷.۶ % آراء خود نسبت به انتخابات پارلمانی گذشته (۱۲۱۱۲۷ رأی) ، اما ۱۳.۴ % از کرسی های خود(۶کرسی) را از دست داده است. (جداول ۷و۱۰)
۸-کاهش ۱۰کرسی حزب دمکرات در اربیل و کاهش ۹کرسی جنبش تغییر در سلیمانیه بسیار قابل توجه بود.(جدول۱۰)
۹- احزاب اسلام گرای اتحاد اسلامی ۷% و جماعت عدالت۳%کرسی های پارلمان را کسب نمودند که نسبت به دوره قبلی پارلمان ۱۶.۷% کرسی‌ها و ۸.۸% آراء خود را از دست داده اند. (جداول ۷و۱۰)
۱۰-جریانهای تازه تأسیس «موضع میهنی»۴ % و«جبهه خلق» ۲% کرسیهای پارلمان را بدست آوردند.(جدول۱۰)
۱۱-محمد حاج محمود رهبر حزب سوسیالیست که در انتخابات پارلمان گذشته در قالب «ائتلاف معاصر» مشارکت کرده و برادرش بعنوان تنها کاندیدای ائتلاف معاصر موفق به ورود به پارلمان شده وسپس وزیردولت اقلیم گشت در این دوره در پی اختلاف با برادرش از ائتلاف معاصر خارج شد وبا جریانات چپ، «ائتلاف اقلیم کردستان»را تشکیل داد که پسرش بعنوان تنها کاندیدای « ائتلاف اقلیم کردستان» به پارلمان راه یافت .
در یک نگاه می توان گفت:
- عملکرد انتخاباتی جنبش نسل نو واتحادیه میهنی در جذب آراء وافزایش کرسی‌ها موفقترازسایر رقباء می باشد.
- جنبش نسل نو با افزایش ۱۳۰ %آراء و۸۷%کرسیهای خود در پارلمان افزایش به سومین جریان سیاسی اقلیم تبدیل شده که رویکرد اپوزسیون حاکمیت حزب دمکرات و اتحادیه میهنی دارد.
- حزب دمکرات علیرغم از دست دادن ۶کرسی ، کماکان فراکسیون اکثریت پارلمان را در اختیار دارد
- جنبش تغییر سومین جریان سیاسی اقلیم کردستان با شکست فاحشی روبرو شده وبه هشتمین گروه سیاسی تنزل یافت.
- احزاب اسلامی اتحاد اسلامی و جماعت عدالت با کاهش۲کرسی در پارلمان ازشکست خوردگان انتخابات می باشد.
- احراب جدید«موضع میهنی»و«جبهه خلق» با راهیابی به پارلمان،فعالیت خود را بعنوان اپوزسیون آغاز کردند.
که تأثیر نتایج انتخابات پارلمان بر روند سیاسی اقلیم کردستان عبارتند از :
- حزب دمکرات علیرغم شکست درکسب میزان کرسیهای قبلی، برتری اجتماعی(آراء) و سیاسی( کرسی) خود راحفظ نمود.
- حزب دمکرات ظرفیت همپیمانی ۱۱کرسی اقلیت و کسب اکثریت نسبی کرسیهای پارلمانی (۱+۵۰) را از دست داد. ودر این دوره فقط از ۳کرسی اقلیتها بعنوان هم پیمان قطعی بهره مند می باشد .(۳۹کرسی+۳کرسی)
- اتحادیه میهنی قدرت سیاسی خود را بهبود بخشید ودر این دوره برای اولین بار از همراهی ۲کرسی اقلیت بهره‌مند می باشد.(۲۳کرسی+۲کرسی)
- حزب دمکرات علیرغم کسب اکثریت پارلمانی، برای برخورداری از اکثریت نسبی(۱+۵۰) در پارلمان بمنظور تشکیل دولت آینده بیش از پیش نیازمند کسب همراهی اتحادیه میهنی می باشد.
- احزاب اپوزسیون( نسل نو، اتحاد اسلامی، جماعت عدالت، موضع میهنی ، جبهه خلق و جنبش تغییر) با در اختیارداشتن حدود یک سوم کرس‌های پارلمان در صورت انسجام، می توانند نقش تعیین کننده در تشکیل دولت و مصوبات پارلمان ایفاء نمایند .
نظر شما