به گزارش کردپرس، مقامات ترکیه در روز 4 نوامبر امسال شهرداران منتخب حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها (DEM) در ماردین، باتمان، و حلفتی را برکنار کردند و «معتمد» های وفادار به حزب حاکم عدالت و توسعه را جایگزین آنها کردند. تا به امروز، در مجموع چهار کرسی شهرداری که حزب DEM طرفدار کردها در انتخابات محلی امسال به دست آورد، از کار برکنار شده و به این ترتیب 362684 رای دهنده را از نمایندگان منتخب خود محروم کرده است. گزارش ها حاکی از آن است که شاید 37 شهرداری باقیمانده DEM پارتی نیز از کار برکنار شوند.
سلب حق رای گسترده میلیون ها رای دهنده عمدتا کرد در سطح محلی یکی از سیاست های آشکار رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه بوده و پس از اینکه دولت وی مذاکرات با حزب کارگران کردستان (PKK) را در سال 2015 کنار گذاشت، این قضیه به یک رویه تبدیل شد.
با بازگشت دوباره چشم انداز مذاکرات صلح در دستور کار دولت ترکیه، سیاستمداران طرفدار کردها از جامعه بین المللی می خواهند درک کنند که دفاع آنها از دموکراسی محلی تا چه حد اهمیت دارد و در نبود آن چه خطراتی نهفته است.
جلوگیری از صلح
در روز 10 اکتبر گزارش هایی درباره گفتگوهای ادعایی بین دولت ترکیه و عبدالله اوجالان، بنیانگذار و رهبر زندانی پ.ک.ک منتشر شد. دولت باغچه لی، رهبر حزب راست افراطی نیز متعاقباً خواستار حضور اوجالان در پارلمان ترکیه برای «پایان دادن به تروریسم» و انحلال کامل سازمانش شد.
اوجالان در 23 اکتبر اجازه یافت تا با بستگان خود ملاقات کند که اولین تماس او با جهان خارج در نزدیک به چهار سال گذشته بود. عمر اوجالان، برادرزاده او و نماینده دموکراسی، پیامی را از این دیدار به اشتراک گذاشت. با این حال، از آن زمان به بعد، اوجالان قادر به ملاقات با خانواده یا وکلای خود یا ارسال پیام های بیشتر نبوده است.
مطالبات حداکثری باغچه لی برای اوجالان و جنبشی که او رهبری می کند تقریبا غیرقابل قبول است. بسیاری از ناظران بر این باورند که خلع سلاح پ‌ک‌ک مرحله نهایی هر ابتکار صلح جدی است. قبل از آن باید اصلاحاتی توسط دولت ترکیه صورت بگیرد تا به تصمیم گیرندگان در پ ک ک و جوامع کردی که از مبارزات مسلحانه حمایت می کنند، اطمینان دهد که راه های مسالمت آمیز برای فعالیت سیاسی باز خواهد بود.
شهرداریها برخی از معدود فضاهایی هستند که جوامع کردی می‌توانند در آن خودگردانی محدودی را اعمال کنند. احزاب طرفدار کردها از اوایل دهه 2000، از نهاد شهرداریها به عنوان محلی برای آزمایش برخی از سیاست‌هایی مانند مانند دموکراسی مشارکتی، به رسمیت شناختن زبان‌ها و فرهنگ‌های غیرترکی و ابتکارات حقیقت و عدالت- که به نظر آنها بخشی از راه‌حل مسئله کرد در سطح ملی است- استفاده کرده اند.
بعید است که حمله به شهرداری ها پیشنهاد نه چندان قوی دولت را برای کردها جذاب تر کند. برعکس، داده‌های موسسه صلح کرد نشان می‌دهد که حوزه های شهری که شهرداران طرفدار کرد از آن جاها برکنار شده‌اند، شاهد خشونت بیشتری نسبت به مناطقی بوده اند که در آنها دولت اردوغان به نتایج انتخابات احترام گذاشته است. نظرسنجی اخیر اسپکتروم هاوس نشان داد که 79 درصد از رای دهندگان کرد معتقد بودند که این انتصاب ها حل مسئله کرد را دشوارتر می کند.
جیلان آکچه، نماینده حزب برابری و دموکراسی در دیاربکر درباره اعتقاد کردها به اهمیت نهادهایی مانند شهرداریها گفت: «دموکراسی های قدرتمند محلی هسته اصلی فکری ما هستند. شهرداری ها و شوراهای شهرداری اجازه حضور برابر و عادلانه زنان و اقلیت ها را می دهند. از طریق برقراری برابری و قدرت مشترک، می توان صلح اجتماعی و سپس صلح منطقه ای را تضمین کرد.»
او با اشاره به برکناری شهرداارن این مناطق افزود: این حملات همچنین ثابت می کند که نهاد حاکم هیچ قصدی برای آغاز روند صلح ندارد. در عوض، آنها به تسلیم کامل و بدون قید و شرط کردها و رسیدن به هدفشان امیدوار بوده و این ایده را دنبال می کنند.»
به استثنای زنان
خشونت و تبعیض علیه زنان کرد محور رویکرد نظامی ترکیه در قبال مسئله کرد است. انتصاب معتمد با این روند است. مطالعه اخیر نشان داد که پس از انتخابات 2014 و 2019، که معتمدان جایگزین شهرداران منتخب طرفدار کرد شدند، 132 زن منصب سیاسی خود را از دست دادند. معتمدان دولت پناهگاه‌های زنان، برنامه‌های مراقبت از کودکان برای مادران شاغل، و تعاونی‌های زنان را تعطیل کردند و به دیگر سیاست‌های طرفدار برابری پایان دادند.
گلستان سونوک، شهردار معزول حزب DEM در باتمان، با یک اسلام‌گرای مورد حمایت اردوغان که با حزب‌الله ترکیه، یک شبه‌نظامی جهادی سنی و مسئول قتل‌ها و ناپدید شدن فعالان ملی‌گرای کرد در دهه‌های 1990 و اوایل دهه 2000 رقابت کرد. او با کسب شصت و پنج درصد آرا پیروز شد. مردان و زنان پیروزی او را جشن گرفتند.
او درباره علت برکناری خود گفت: از آنجایی که دولت نتوانست خود را در منطقه ما مستقر کند، با استفاده از این باندها علیه ما کارزارهایی انجام داد. اما مردم باتمان هنوز کارهایی که [حزب الله ترکیه] در گذشته انجام داده اند، را فراموش نکرده اند. سونوک به موسسه صلح کردی گفت: زنان از حزب ما حمایت جدی کردند اما از آنچه این دولت انجام می دهد، ناامید شدند.
او ادامه داد: «دولت نمی‌تواند بپذیرد که در استانی مانند بتمن که محافظه‌کار محسوب می‌شود، زن جوانی مثل من بتواند بالاترین رای را در ترکیه به دست آورد و نامزد خود را شکست دهد.»
سنوک معتقد است که انتصاب معتمدان به جای شهرداران منتخب کرد، بار دیگر آنچه را که زنان کرد ساخته اند ویران خواهد کرد. در گذشته معتمدان که منصوب می شدند، ابتدا در نهادهای زنان دخالت می کردند. اولین مؤسسه‌هایی که تعطیل شدند مؤسسات زنان بودند.»
این اقدام علیه شهرداران منتخب کرد همچنین تهدیدی برای هرگونه توافق صلح در آینده است. مشارکت زنان و سازمان های مربوط به زنان باعث دوام بیشتر توافق نامه های صلح می شود. دولت اردوغان با از بین بردن قدرت جنبش زنان کرد در سطح محلی و جرم انگاری مشارکت زنان، بازیگران کلیدی صلح را از صحنه سیاسی حذف می کند.
نابودی همزیستی
گماردن متعمدان به جای شهرداران منتخب آزادی مذهبی نیز را تهدید می کند. دولت اردوغان آزار و اذیت اقلیت های غیر مسلمان در ترکیه را تشدید کرده و با بنیادگرایان در مناطق کردنشین متحد شده است.
در مقابل، الگوی حکمرانی محلی جنبش سیاسی طرفدار کردها، همزیستی بین همه گروه های قومی و مذهبی را ترویج می کند. شهرداران طرفدار کردها برای احیای زبان های اقلیت ها و توانمندسازی مسیحیان، ایزدی ها، علویان و دیگر جوامع مذهبی تحت آزار و اذیت تلاش کرده اند.
هنگامی که عبدالله دمیرباش در سال 2004 شهردار منطقه سور دیاربکر شد، کلیساها و عبادتگاه های علویان و ایزدی ها را بازسازی کرد، خدمات شهری و انتشاراتی را به زبان های کردی، ارمنی و آرامی ارائه کرد و انکار نسل کشی ارامنه و سایر جنایات توسط دولت ترکیه را به چالش کشید. دمیرباش به مؤسسه صلح کردی گفت: «هر آنچه که ما برای کردها می‌خواهیم، برای سایر مردم منطقه خود نیز انجام می دهیم.»
جنبش سیاسی طرفدار کردها شهرداری سور را الگوی خود قرار داد. سایر شهرداری ها نیز اقدامات مشابهی را انجام دادند. اما برای دولت اردوغان این مدارا تهدید بود. دمیرباش از سمت خود برکنار شد و چندین بار به دلیل به چلش کشیدن سیستم انتصاب معتمدان به جای شهرداران منتخب دستگیر شد.
کردها در این انتخابات اعلام کردند که چه می خواهند. آنها گفتند ما با میل خودمان شهرداران و شوراهای شهرداری را انتخاب می کنیم. اما دولت ترکیه این را نمی خواهد، بنابراین یک بار دیگر معتمدان خود را بر ما تحمیل کردند.
دیدگاه معتمدان منصوب دولت این است که «ما آزادی مذهبی، چندزبانگی، تکثرگرایی و برابری بین مردم را نمی‌خواهیم.» آنها چه می‌خواهند؟ آنها می خواهند یک زبان، یک هویت و یک دین را تحمیل کنند.»
این دیدگاه چشم انداز حل مسالمت آمیز مسئله کرد را نیز به خطر می اندازد. عدم تحمل اقلیت های مذهبی به اردوغان کمک کرده است تا قدرت را تحکیم کند و سیاست های تهاجمی را در عراق و سوریه در پیش بگیرد. از سوی دیگر، آزادی مذهبی و عدالت برای اقلیت های تحت آزار و اذیتو در راستای ایجاد تغییرات بافت جمعیتی در ترکیه هدفی اساسی است.
آیا پیشبرد حل مسئله ممکن است؟
ادا دوزگون، نماینده مشترک حزب DEM در اروپا، به موسسه صلح کردی گفت که از بین بردن دموکراسی محلی اهداف مورد نظر اردوغان را محقق نخواهد کرد.
دوزگون گفت: «دولت ترکیه حق کردها برای داشتن نمایندگان منتخب را انکار می کند تا بتواند وجود مسئله کردی یا حتی هویت کردی را انکار کند. اما در وهله اول، این انکارها منشا درگیری است.»
او افزود: به عنوان مثال، دولت سه بار برای شهرداری ماردین معتمد تعیین کرده است. تا دور بعدی انتخابات که مردم اینجا فرصت انتخاب شهردار خود را پیدا کنند، مجبورند 12 سال پی در پی را زیر سلطه معتمدان دولت سپری کنند. وقتی مردم به این موضوع اعتراض می کنند، کتک می خورند و زندانی می شوند. خود دولت به کردها می گوید که به سیاست دموکراتیک اعتقاد نداشته باشند، اما ما بر آن اصرار داریم.»
دوزگون اظهار داشت، علیرغم همه این موانع، حزب DEM در مبارزه خود برای تبدیل ترکیه به جایی صلح آمیزتر و برابرتر سر فرود نمی آورد. شهرداری‌هایی که در معرض تهدید انتصاب متعمد دولت هستند، هنوز سخت در حال خدمت به رای دهندگان خود هستند و به ارزش‌های کثرت‌گرایانه خود عمل می‌کنند. صدها هزار نفر در اعتراض به انتصاب معتمدین به خیابان ها آمده و از دولت ترکیه می خواهند که مذاکرات صلح با عبدالله اوجالان را آغاز کند. این مسئله ممکن است به اردوغان و متحدانش نشان دهد که هدف قرار دادن شهرداری های تحت کنترل کردها ممکن است نه تنها بازیگران کرد را به جدی گرفتن روند صلح تشویق نکند بلکه رغبت آنها برای این مسئله را کمتر کند.
دوزگون گفت: «کردها در مورد صلح و دموکراسی جدی هستند. اگر دولت نیز جدی باشد باید اوجالان را آزاد و مذاکرات واقعی را آغاز کند. این چیزی است که مردم ما می خواهند.»
منبع: موسسه صلح کردی در واشنگتن
نویسنده: مگان بودت
نظر شما