کردپرس- رقابت‌های دو حزب عمده کردستانی از همان آغاز با تضاد ایدئولوژیک میان تفکر سنتی حزب دمکرات و رویکرد لیبرال‌دموکراتیک اتحادیه میهنی شکل گرفت. اتحادیه میهنی در اعتراض به سیاست‌های سنتی حزب دمکرات تأسیس شد و این اختلافات عمیق، زمینه‌ساز تنش‌های متعدد سیاسی و نظامی در دهه‌های بعد شد.
از درگیری‌های نظامی تا رقابت‌های سیاسی
با سقوط رژیم صدام حسین در سال 2003، رقابت‌های نظامی دو حزب جای خود را به تنش‌های سیاسی و دیپلماتیک داد. در این دوره، احزاب به جای درگیری‌های خونین، در پارلمان محلی اقلیم و دولت مرکزی عراق با یکدیگر رقابت کردند.
رفراندوم استقلال اقلیم کردستان در سپتامبر 2017، که به ابتکار حزب دمکرات و به دنبال خلأ رهبری در اتحادیه میهنی برگزار شد، نشان‌دهنده جاه‌طلبی‌های سیاسی این حزب برای تصاحب جایگاه رهبری بلامنازع کردها بود. با این حال، این رفراندوم نه تنها به شکست انجامید، بلکه اقلیم کردستان کنترل 51 درصد از اراضی تحت اداره خود را از دست داد.
ظهور جنبش تغییر و تأثیر آن بر معادلات سیاسی اقلیم
در سال 2009، ظهور جنبش تغییر (گوران) به رهبری نوشیروان مصطفی، با رویکردی اصلاح‌طلبانه، ساختار سیاسی اقلیم را دستخوش تغییراتی جدی کرد. این جنبش، که در نخستین حضور خود در انتخابات موفق به کسب 25 کرسی پارلمان شد، برای مدتی توانست توجه منتقدین و معترضین به ساختار سنتی احزاب اصلی را به خود جلب کند. با این حال، اختلافات درونی و درگذشت رهبر این جنبش باعث افول آن شد.
انتخابات ششمین دوره پارلمان اقلیم در 20 اکتبر 2024، که پس از دو سال تأخیر برگزار شد، نقطه عطف دیگری در تاریخ سیاسی کردستان عراق بود. این انتخابات در سایه نارضایتی عمومی از فساد مالی و تأخیر در پرداخت حقوق کارمندان برگزار شد و احزاب نوظهور و مدنی توانستند بار دیگر روحیه اصلاح‌طلبی را در منطقه احیا کنند.
منطقه سبز: مهد جریانات اصلاح‌طلب
در تقسیم‌بندی سیاسی اقلیم کردستان، منطقه سبز (سلیمانیه) همواره بستری مناسب برای ظهور جریانات مدنی و احزاب غیرمسلح بوده است. برخلاف منطقه زرد (اربیل)، که تحت سلطه حزب دمکرات قرار دارد، فضای باز سیاسی سلیمانیه به جنبش‌های اصلاح‌طلبی امکان رشد بیشتری داده است.
در انتخابات 2024، جریانات نوظهوری که در سلیمانیه پای به عرصه گذاشتند، با کسب 15 کرسی پارلمان، نشان دادند که اقلیم کردستان ظرفیت تغییرات سیاسی بنیادین را دارد. این احزاب، که برخلاف احزاب سنتی از قدرت نظامی و امنیتی بی‌بهره‌اند، تنها با تکیه بر حمایت مردمی توانستند به این موفقیت دست یابند.
چشم‌انداز آینده: نسلی نو در برابر احزاب سنتی
نسل جدید سیاستمداران در اقلیم کردستان با رویکردی متفاوت از احزاب سنتی، تمرکز خود را بر مسائل مدنی و اجتماعی قرار داده است. این نسل، که یا از تعلقات دینی برخوردار است یا با جریان جهانی‌شدن همسوست، فساد سیاسی و اقتصادی رهبران سنتی را نمی‌پذیرد. علی‌رغم محدودیت‌ها و فشارهای موجود، جریانات نوظهور توانسته‌اند جسارت عبور از ساختارهای حزبی سنتی را به نمایش بگذارند. این روند نشان‌دهنده یک دگردیسی سیاسی در اقلیم کردستان است که در صورت فراهم شدن شرایط برابر در انتخابات آینده، می‌تواند تحولی اساسی در ساختار قدرت منطقه ایجاد کند.

علی رغم همه بی مهری هائی که به این جریانات روا داشته شد اما نسل نو  به تنهایی با 15 کرسی ،موضع میهنی با 4کرسی و جبهه خلق با دو کرسی، یکی از تاثیر گذارترین جناح های تشکیل دهنده دولت اقلیم را تشکیل دادند. نکته قابل توجه این است که جریانات نوظهور در عرصه سیاسی منطقه اقلیم کردستان از هیچ قدرت نظامی و امنیتی برخوردار نبوده و تنها با اتکا به قدرت مردمی به این آرا ء دست یافته اند اگر چنانچه شرایطی برابر بین احزاب غیر مسلح و دو حزب عمده کردستانی که از قدرت نظامی و سازمانهای پیچیده امنیتی برخوردارند فراهم میشد و شائبه تزویر و تخلف و تقلب در میان نمیبود یقینا آرا ء نسل جدید اقلیم کردستان بمراتب بیشتر از وضعیت کنونی صاحب کرسی میشد و این یعنی منطقه اقلیم کردستان از یک ظرفیت خاص دگردیسی سیاسی برخوردار است که در صورت وجود شرایط مساعد نسل پیش تاخته جدید در اقلیم میتواند پروژه عبور از احزاب عمده کردستانی با ظرفیتهای نظامی و امنیتی را شروع نمایند.

نسلی نو که در منطقه اقلیم کردستان پای به عرصه سیاسی نهاده است قابل مهار نمیباشد و یقینا در انتخابات آتی بشرط رعایت حقوق برابر حرفهای زیادی برای گفتن خواهند داشت. زیرا دو حزب عمده کردستانی تمامی انرژی خود را صرف تقابل بین حزبی و دول اقلیمی و دولت مرکزی عراق مینماید و مطالبات اجتماعی را تنها در مطالبات سیاسی خلاصه کرده است.  رویکرد جدید جامعه کردستانی به نسل جدید شروعی تازه در عرصه سیاسی میباشد که کمترین پیام آن تعلقات مدنی و اجتماعی میباشداین تحول جدید مرضی جامعه کردستانی و نیز دولت مرکزی عراق میباشد. مطالبات احزاب عمده با ساختارهای نظامی و امنیتی با اهداف نسل جدید کردستانی همسوئی نداردزیرا نسل جدید یا تعلقات دینی دارند که با اندیشه های علمانی وفسادهای رهبران حزبی سر سازش ندارند و یا به دنیای جهانی شدن متصلند که بزه های اقتصادی و سیاسی رهبران را برنمیتابند بنابراین در هردو حالت نسل پیش تاخته اقلیم کردستان تعلق و تمایل جدی به حرکات مدنی و احزاب غیر مسلح دارد که بشرط مشارکت سالم در انتخابات آینده شاهد تحولات اساسی در اقلیم کردستان خواهیم بود.
سخن پایانی
انتخابات اخیر اقلیم کردستان، نویدبخش آغاز فصلی تازه در عرصه سیاسی این منطقه است. نسل جدید سیاستمداران، با تکیه بر مطالبات مردمی و فاصله گرفتن از سیاست‌های سنتی، توانسته‌اند پیام تغییر را به گوش همگان برسانند. آینده اقلیم کردستان در گرو تقویت این جریان‌های مدنی و فراهم شدن شرایطی برابر برای رقابت احزاب است. تنها در این صورت می‌توان امید داشت که جامعه کردستانی به دور از تقابل‌های حزبی و نظامی، به سوی توسعه‌ای پایدار و متوازن حرکت کند.