کردپرس

میدان نفتی «تاوکی» در شرق شهر زاخو از استان دهوک واقع شده و با میدان نفتی فیشخاپور دارای یک قرارداد هستند. به همین دلیل، زمانی که از تولید این میدان صحبت می‌شود، معمولاً به تولید نفت از هر دو میدان (تاوکی) و (فیشخاپور) اشاره می‌شود که در چارچوب یک بلوک نفتی مشترک قرار دارند.

در این بلوک نفتی، ۷۵ درصد از سهم تولید نفت متعلق به شرکت نروژی (DNO) است و ۲۵ درصد آن در اختیار شرکت ترکیه‌ای (ژنل انرژی) قرار دارد. شرکت (DNO)، که بیشتر سهم تولید نفت این میدان را در اختیار دارد، در تاریخ ۲۵ ژوئن ۲۰۰۴ قرارداد مشترک تولید نفت با دولت اقلیم کردستان را امضا کرد. وسعت این میدان در حدود ۵۹۴ کیلومتر مربع است و ذخایر نفتی آن بالغ بر ۱.۹ میلیارد بشکه برآورد می‌شود.

فعالیت‌های استخراج نفت از این میدان از سال ۲۰۰۷ آغاز شد. در ۱ ژوئن ۲۰۰۹، شرکت (DNO) اولین صادرات نفتی خود از اقلیم کردستان را اعلام کرد، که شامل ۱۰۰ هزار بشکه نفت روزانه از میدان‌های (تق تق) و (تاوکی) از طریق خط لوله کرکوک-جیهان و همچنین از طریق تانکرهای نفتی بود.

در تاریخ ۲۴ ژوئن ۲۰۱۱، شرکت (DNO) اعلام کرد که صادرات نفت از میدان (تاوکی) اقلیم کردستان متوقف شده است تا زمانی که دولت اقلیم کردستان و دولت عراق در خصوص توافق‌های مربوط به صادرات نفت به توافق برسند.

از نظر میزان تولید، میدان (تاوکی) پس از میدان (خورمله) دومین میدان بزرگ نفتی اقلیم کردستان است. در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰، میزان تولید روزانه نفت این میدان به شرح زیر بوده است:

• ۲۰۱۵: ۱۳۵ هزار بشکه
• ۲۰۱۶: ۱۰۷ هزار بشکه
• ۲۰۱۷: ۱۰۹ هزار بشکه
• ۲۰۱۸: ۱۱۳ هزار بشکه
• ۲۰۱۹: ۱۲۴ هزار بشکه (که به علت بحران جهانی نفت در اثر شیوع ویروس کرونا کاهش یافت و در پایان سال ۲۰۱۹ به ۸۳ هزار بشکه در روز رسید)
• ۲۰۲۰: ۱۱۰ هزار بشکه
• ۲۰۲۱: ۱۰۰ هزار بشکه
• ۲۰۲۲: ۱۰۸ هزار بشکه

میدان نفتی (تاوکی) همچنان یکی از مهم‌ترین منابع نفتی اقلیم کردستان و عراق به شمار می‌آید.

در تاریخ ۲۵/ ۳/ ۲۰۲۳، پس از توقف صادرات نفت اقلیم به بندر ترکیه از طریق خط لوله، به دلیل حکم دادگاه داوری بین‌المللی پاریس، در میدان نفتی «تاوکی» به طور روزانه ۱۰۷ هزار و ۱۰۲ بشکه نفت تولید شد. اما طبق گزارش‌های اخیر، پس از آغاز دوباره صادرات نفت با استفاده از تانکر برای استفاده داخلی و صادرات به کشورهای همسایه، میزان تولید نفت این میدان در ماه فوریه ۲۰۲۴ به ۹۰ هزار بشکه در روز رسید. این به معنای کاهش ۱۶ درصدی نسبت به میزان پیشین تولید نفت این میدان بود که از طریق خط لوله به صادرات می‌رسید.

شرکت «DNO» که مسئول بهره‌برداری از این میدان است، اعلام کرده است که پس از توقف صادرات نفت اقلیم به بندر ترکیه از طریق خط لوله، تولید نفت در میدان تاوکی متوقف شده و از ماه ژوئیه ۲۰۲۳ به تولید مجدد نفت در میدان فیشخاپور و از ماه اکتبر همان سال در میدان تاوکی آغاز شده است. میزان تولید روزانه نفت از این دو میدان در مجموع به ۸۰ هزار بشکه رسیده و نفت استخراج شده از طریق تانکرهای موجود در منطقه کردستان به کشورهای همسایه صادر می‌شود و هر بشکه نفت به قیمت ۳۰ دلار فروخته می‌شود.

گزارش‌های شرکت DNO نشان می‌دهد که در سه‌ماهه چهارم سال ۲۰۲۴، تولید نفت روزانه از میدان تاوکی به ۷۴ هزار و ۱۶۳ بشکه رسید. این در حالی است که در سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۴ این میزان تولید روزانه ۸۴ هزار و ۲۱۲ بشکه بود که نشان‌دهنده کاهش تقریبی ۱۰ هزار بشکه در روز در سه‌ماهه چهارم است.

درباره شرکت DNO: شرکت DNO ASA یک شرکت نفت و گاز نروژی است که در مناطق شرقی و شمالی آفریقا و خاورمیانه فعالیت می‌کند. این شرکت در سال ۱۹۷۱ تأسیس شد و دفتر مرکزی آن در اسلو، نروژ قرار دارد. DNO در بخش‌های مختلفی از جمله اکتشاف و تولید نفت در چندین کشور جهان، از جمله اقلیم کردستان عراق، نروژ، بریتانیا، ساحل عاج، هلند و یمن فعالیت می‌کند.

در تاریخ ۱۰ آگوست ۲۰۲۲، این شرکت اعلام کرد که برای نخستین بار درآمدهایش به بیش از یک میلیارد دلار رسیده است که ۶۳ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۱ بوده و این به دلیل افزایش قیمت نفت و گاز و همچنین افزایش ظرفیت تولید شرکت بوده است.

تاوکی و نارضایتی

روز ۱۱ دسامبر ۲۰۲۳، همزمان با دیدار وزیر نفت عراق از اربیل برای گفت‌وگو درباره از سرگیری صادرات نفت اقلیم کردستان، اهالی ۱۱ روستای مرزی اداره خودمختار زاخو در نزدیکی میدان نفتی تاوکِی، اعتراضات خود را آغاز کردند.

این نارضایتی به دلیل آن بود که شرکت DNO، که مسئول عملیات در میدان نفتی تاوکِی است، تصمیم به اخراج کارگران این روستاها گرفته بود. این اخراج‌ها پس از توقف هفت ماهه صادرات نفت اقلیم کردستان به ترکیه، به دلیل نگرانی شرکت‌ها از ضررهای مالی بیشتر، صورت گرفت. این شرکت‌ها همچنین برای کاهش هزینه‌های خود، به کاهش فعالیت‌های خود در میدان‌های نفتی و یا محدود کردن عملیات در این مناطق روی آوردند.

این دومین بار بود که مردم این روستاها در اعتراض به تصمیمات شرکت‌ها تجمع کردند. پیش از این نیز در اعتراضات دیگری شرکت کرده بودند که بی‌نتیجه ماند. کارگران خواستار بازگشت به شغل‌های خود بودند.

در روزهای اعتراض، تعدادی از رسانه‌ها به پوشش نارضایتی مردم این روستاها در نزدیکی میدان نفتی تاوکِی پرداخته و پیام‌های خود را به منطقه ارسال کردند، اما این اقدام‌ها با مخالفت پلیس میدان‌های نفتی مواجه شد.

مرکز مترو که اقدامات ضد روزنامه‌نگاری در اقلیم کردستان را ثبت می‌کند، در گزارشی اعلام کرد: "اعتراضات و تجمعات مردم بر اساس قوانین تنظیم تجمعات و دستورالعمل‌های عراق، مجاز هستند و محدودیت‌ها علیه روزنامه‌نگاران نیز مغایر با قوانین رسانه‌ای است. نیروهای امنیتی که برای حفاظت از قانون در مقابل شرکت‌های نفتی مستقر هستند، باید از ایجاد هر گونه مانع در برابر اعتراضات مردم جلوگیری کنند."

طبق گزارش وزارت منابع طبیعی اقلیم کردستان، تاکنون بیش از ۱۴ شرکت در زمینه نفت و گاز در این منطقه فعالیت می‌کنند. بر اساس گفته‌های وزارتخانه، در حال حاضر ۶۱۹۶ نفر در شرکت‌های نفتی اقلیم کردستان مشغول به کار هستند که از این تعداد ۵۰۴۴ نفر اهالی کردستان عراق هستند. به این ترتیب، بیش از ۸۱ درصد از کارگران این شرکت‌ها اهل منطقه هستند.

پیش از توقف صادرات نفت به بندر جیهان ترکیه، صادرات نفت اقلیم کردستان تنها ۰.۵ درصد از مجموع صادرات جهانی نفت را تشکیل می‌داد.