خبرگزاری کردپرس _ گردشگری رویدادمحور در سالهای اخیر به یکی از هوشمندانهترین راهبردهای توسعه مقصدهای گردشگری تبدیل شده و کرمانشاه با سابقهای غنی از آیینها و جشنهای بومی، بهخوبی میتواند از این فرصت برای جهش در برندینگ گردشگری خود بهره بگیرد. در میان همه این رویدادها، «جشن انار» در روستای ساتیاری از توابع اورامانات پاوه، امروز به یکی از مهمترین رخدادهای تقویم گردشگری استان بدل شده و نمونهای عینی از پیوند موفق میراث ناملموس، کشاورزی بومی و اقتصاد گردشگری است.
کرمانشاه استانی است که تقویم فرهنگی آن از نوروز اورامی و آیینهای مذهبی تا جشنهای برداشت محصولات کشاورزی، سرشار از مناسبتهایی است که هر یک ظرفیت تبدیل شدن به رویداد گردشگری را دارند.
اقلیمی، روستاهای پلکانی، محور جهانی اورامانات و گستره باغهای انار، بستری کمنظیر برای برگزاری جشنوارهها و فستیوالهای موضوعی ایجاد کرده است.
در چنین بستری، رویکرد «گردشگری رویدادمحور» به این معناست که مقصد، بهجای اتکا صرف به جاذبههای ثابت، روی «اتفاق» سرمایهگذاری میکند؛ یعنی آنچه در یک بازه زمانی مشخص، موج سفر، گفتوگو و توجه رسانهای را به راه میاندازد. جشن انار پاوه، امروز دقیقاً در چنین جایگاهی ایستاده و به برندِ فصلی پاییز در تقویم سفر به کرمانشاه تبدیل شده است.
جشن انار در روستای زردویی پاوه، آیین شکرانه برداشت محصول و پاسداشت نعمت انار است که با مشارکت گسترده مردم محلی، کشاورزان و هنرمندان بومی برگزار میشود، این آیین بهعنوان میراث ناملموس در فهرست ملی به ثبت رسیده و همین ثبت، آن را از یک مراسم محلی به رویدادی با هویت رسمی در سطح کشور ارتقا داده است.
در روز برگزاری، روستا به صحنهای سرخرنگ تبدیل میشود؛ از باغهای انار تا سبدهای چیدهشده، از دیگهای در حال جوشیدن رب انار تا سفرههای محلی که با غذاها و چاشنیهای اناری آذین میشود، موسیقی، رقصهای آیینی و اجرای بخشهایی از مراسم سنتی برداشت، روحی زنده به این فضا میبخشد و تجربهای چندحسی برای گردشگران رقم میزند که فراتر از یک بازدید ساده از باغها است.
موتور اقتصادی روستا؛ از باغ تا بازارجشن انار، تنها یک نمایش نمادین از محصول کشاورزی نیست، این رویداد در عمل به موتور فروش مستقیم و بازاریابی برای کشاورزان و زنان روستا تبدیل شده است، در حاشیه جشن، بازارچههایی برپا میشود که در آن انار تازه، رب انار، شیره، ترشیها و انواع فرآوردههای محلی در کنار صنایعدستی و محصولات گیاهی منطقه به گردشگران عرضه میشود.
چنین فضایی، زنجیرهای از اقتصاد محلی را به حرکت درمیآورد؛ از مالک باغ و کارگر فصلی تا بانوی روستایی که در خانه رب میپزد و هنرمندی که گلیم و جاجیم خود را در غرفههای جشن عرضه میکند، این گردش مالی کوتاهمدت، اگر با برنامهریزی درست تداوم یابد، میتواند به تقویت انگیزه ماندگاری جوانان در روستا و کاهش مهاجرت کمک کند.
تجربه برگزاری جشن انار در سالهای اخیر نشان میدهد که این رویداد توانسته موج سفر چشمگیری به منطقه اورامانات ایجاد کند؛ بهگونهای که در برخی دورهها، ظرفیت اقامتگاههای این ناحیه در روزهای جشن بهطور کامل تکمیل شده است، این استقبال، اهمیت توسعه اقامتگاههای بومگردی، ساماندهی خانهمسافرها و تقویت زیرساختهای پذیرش را دوچندان میکند.
پر شدن ظرفیت اقامت نهتنها به معنای درآمدزایی برای میزبانان است، بلکه هشداری برای ضرورت مدیریت هوشمند جریان سفر نیز به حساب میآید، اگر چنین رویدادی بدون توجه به توان اکولوژیک منطقه و زیرساختها گسترش یابد، احتمال فشار بر منابع و نارضایتی گردشگران و جامعه محلی افزایش خواهد یافت؛ بنابراین، گردشگری رویدادمحور در اینجا هم فرصت است و هم مسئولیت.
آنچه جشن انار ساتیاری را از دهها جشنواره موضوعی دیگر متمایز میکند، «اصالت» آن است؛ این آیین برآمده از دل زندگی کشاورزی مردم منطقه است، نه یک برنامه تحمیلی و صرفاً نمایشی، زبان، پوشش، موسیقی، آداب مهماننوازی و حتی شیوه چیدن و تقسیم انار، همه بخشی از میراث ناملموسی است که در جریان این جشن به گردشگران معرفی میشود.
ثبت ملی آیین شکرانه انار، به این اصالت بُعد حقوقی و حفاظتی بخشیده و نام اورامانات پاوه را در کنار این رویداد فرهنگی در اسناد رسمی کشور تثبیت کرده است. همین هویت بومی، مهمترین سرمایه جشن در رقابت با رویدادهای مشابه در استانها و کشورهایی است که آنها نیز بهدنبال بهرهگیری از «برند انار» در گردشگری خود هستند.
جشن انار، فراتر از مرزهای یک روستا، میتواند و باید به سکوی برندسازی برای کرمانشاه در بازار ملی و حتی بینالمللی گردشگری تبدیل شود. پوشش رسانهای گسترده، حضور عکاسان و مستندسازان، و بازتاب تصاویر سرخرنگ باغها و حالوهوای جشن در شبکههای اجتماعی، بهتدریج یک تصویر ماندگار از «پاییز اورامانات» در ذهن مخاطب ایجاد کرده است.
مدیران استانی میتوانند با تدوین «تقویم جامع رویدادهای گردشگری کرمانشاه» و قرار دادن جشن انار بهعنوان یکی از رویدادهای شاخص این تقویم، مسیر سفر گردشگران را در طول سال مدیریت کنند. اتصال این جشن به بستههای تور ترکیبی شامل بازدید از روستاهای ثبتشده اورامانات، صنایعدستی محلی و جاذبههای طبیعی اطراف پاوه، ارزش افزوده سفر را برای گردشگر افزایش میدهد و زمان ماندگاری او را در استان بالا میبرد.
پژوهشهای دانشگاهی که به تحلیل اثرات جشن انار بر توسعه روستاهای بخش باینگان پرداختهاند، نشان میدهد که این نوع رویدادها میتوانند همزمان سه بعد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی فضا را تحت تأثیر قرار دهند. از یک سو، درآمد مستقیم و غیرمستقیم گردشگری در روستا افزایش مییابد و از سوی دیگر، حس تعلق، مشارکت اجتماعی و خودباوری در میان ساکنان روستا تقویت میشود.
اگر این تجربه موفق بهعنوان یک «الگو» دیده شود، میتوان برای سایر محصولات شاخص کشاورزی استان، همچون گردو، انگور، گیاهان دارویی و حتی صنایعدستی روستایی، رویدادهای مشابه طراحی کرد. در چنین نگاهی، جشن انار فقط یک رویداد فصلی نیست؛ بلکه آزمایشگاه توسعه مبتنی بر فرهنگ و طبیعت است که میتواند مسیر آینده بسیاری از روستاهای کرمانشاه را بازتعریف کند.
امروز جشن انار زردویی پاوه نشان داده که چگونه یک آیین ساده شکرانه برداشت محصول، اگر درست دیده و حرفهای مدیریت شود، قادر است به جریانساز گردشگری در مقیاس استانی و حتی ملی تبدیل شود، این رویداد بهخوبی ثابت کرده که سرمایه اصلی کرمانشاه، فراتر از کوه و سراب و جنگل، در «زندگی روزمره مردم» و آیینهایی نهفته است که نسلها آن را حفظ کردهاند.
اگر سیاستگذاری گردشگری استان بر محور طراحی و تقویت چنین رویدادهایی استوار شود، میتوان امیدوار بود که در سالهای پیش رو، نام کرمانشاه نه فقط با میراث کهن و آثار تاریخی، بلکه با «تقویم رویدادهای جذاب» در ذهن گردشگران نقش ببندد؛ و در میان همه آنها، جشن انار پاوه همچنان بهعنوان سرخترین امضای پاییزی این استان بدرخشد.
نظر شما