به گزارش خبرنگار کردپرس، خواهر خوانده «هیروشیما»ی ژاپن باشی و با ده ها نام و عنوان همچون «اولین شهر قربانی سلاح های شیمیایی جهان»، اما همچنان بالاترین نرخ بیکاری در استان آذربایجان غربی از آن تو باشد. شهرستانی که در حوزه زراعت و صنعت هم حرفی برای گفتن ندارد!

«سردشت» ؛ یکی از شهرهای کردنشین و محروم استان آذربایجان غربی است، که در جنوب غربی این استان و امتداد جنوبی شهر ارومیه قرار دارد و با شمال کشور عراق و اقلیم کردستان عراق همسایه ‌است. این شهر، در دل رشته کوه‌های مرزی و در ۳۵ کیلومتری اقلیم کردستان عراق قرار دارد و نزدیکترین شهر اقلیم به آن شهر قلادزه است.

اما در داخل از بوکان از طریق مسیر بوکان-خلیفان-ربط ۱۳۰ کیلومتر و از مهاباد ۱۲۵ کیلومتر؛ همچنین با پیرانشهر ۹۰ کیلومتر و از بانه نیز ۶۰ کیلومتر فاصله دارد.

بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت این شهر برابر با ۶۸۱۶۵ نفر بوده‌است.

نکته قابل توجه اینکه فاصله سردشت با اولین شهر در اقلیم کردستان عراق تنها 35 کیلومتر است، اما فاصله این شهرستان با همسایه داخلی اش یعنی پیرانشهر 90 کیلومتر است ولی سردشت علیرغم اینکه شهرستانی مرزی است اما از مرز درآمدی ندارد و با وجود 3 بازارچه مرزی کیله (رسمی) و قاسم رش و اشکان (موقت)، از مزیت شهری با گذرگاه های مرزی بی بهره مانده است.

بر اساس اعلام فرمانداری سردشت؛ «گمرک کیله با توجه به اینکه به عنوان یک بازارچه تعریف شده آمار صادرات در آن از بسیاری گمرکات دیگر بیشتر بوده و امسال 340 هزار تن کالا به ارزش بیش از 580 میلیون دلار صادرات از این گمرک صورت گرفته است».

اما چه میزان از این درآمد صرف زیر ساخت های درمانی، بهداشتی، آموزشی و اقتصادی و... شهر سردشت شده است، معلوم نیست.

تعطیلی 3 ساله گذرگاه مرزی(قاسم‌رش و اشکان)

اما داستان دو معبر مرزی دیگر این شهرستان متفاوت است. از سه سال گذشته تا کنون دو گذرگاه مرزی شهرستان سردشت یعنی (قاسم‌رش و اشکان) بسته شده اند و تمامی تلاش برای باز شدن آن و ایجاد اشتغال برای مردم و رونق فعالیت‌های تجاری در حد حرف و حدیث بوده است!

بستن مرزهای رسمی و نگاه غیرکارشناسی و امنیتی به مرزها بجای استفاده از فرصت‌های مرزی جهت توسعه اشتغال و امنیت پایدار، فشارهای مالی، اقتصادی و معیشتی مشکلات مردم مرزنشین سردشت را دوچندان کرده است.

سردشت با ۲۳ درصد صاحب بالاترین نرخ بیکاری در آذربایجان غربی است، آماری که گفته می شود؛ دو برابر میانگین استانی است.

نبود زراعت و خاموشی صنعت در اولین شهر قربانی سلاح شیمیایی جهان

این شهرستان پس از ارومیه، با 270 روستا دارای بیشترین روستا است، اما در حوزه زمین‌های زراعی وضعیت مناسبی ندارد و قطعات کوچک یک یا ۲ هکتاری در حاشیه جنگل وجود دارد که دسترسی به آنها آسان نبوده و عملا درآمد چندانی برای کشاورزان و روستانشینان ندارد.

90 درصد جنگل‌های آذربایجان‌غربی در سردشت قرار دارد و از این حیث، مردم زمین کافی برای کشاورزی و صنعت ندارند. واحدهای موجود در شهرک صنعتی سردشت نیز به صورت انگشت شمار فعال اند و همین خود سبب تدوام بیکاری شده است.

به گفته مديرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی آذربایجان غربی؛ «در حال حاضر زمینی برای واگذاری شهرک صنعتی در جنوب این استان وجود ندارد و شهرستان‌های سردشت، تکاب، پیرانشهر، میاندوآب از آن جمله اند».

از سویی دیگر سردشت به خاطر مسافت زیادی که با دیگر شهرهای اطراف دارد از لحاظ صنعتی از پیشرفت خوبی برخوردار نیست و در شهرک صنعتی آن هم اکنون تنها ۵۷ واحد فعال وجود دارد که کمتر از ۳۰۰ نفر در آنها اشتغال دارند.

در بخش گردشگری هم علیرغم موقیت ممتاز این شهرستان و با توجه به جاذبه گردشگری جذاب هنوز نتوانسته از این راه هم جهت اشتغال و درآمد زایی اقدام کند.

بی‌تردید در این شهرستان می‌توان سرمایه‌ گذاران فراوانی را جذب کرد چراکه آبشار شلماش که منطقه نمونه گردشگری در استان هم شناخته شده و جنگل‌هایی که در سردشت وجود دارد، قابلیت سرمایه‌گذاری برای ایجاد اشتغال را دارند، که تاکنون این طرح ها نیز ناکام مانده اند.

همچنین انگور سیاه سردشت که در جهان بی‌نظیر است و محصولی است که قابلیت احداث کارخانه کنستانتره و آبمیوه را در این شهرستان افزایش می دهد اما وعده بنیاد مستضعفان از سالیان گذشته جهت ایجاد یک کارخانه کنستانتره در سردشت هم کاری از پیش نبرده و هم اکنون این واحد تولیدی نیز تعطیل است.

کرونا، رکود ، بیکاری و رشد کولبری

با شیوع کرونا و تعطیل شدن بازار و رکود کسب و کار، 90 درصد مردم این شهر که به مشاغل کاذب از جمله دستفروشی، دوره گردی یا کولبری مشغول اند، خانه نشین شده اند.

شهری که به شهر نفس های سوخته شناخته می شود. شهر بی دفاعی که در روز هفتم تیر ماه سال 1366 هدف بمباران شیمیایی رژیم بعث عراق قرار گرفت و 8 هزار نفر جانباز شیمیایی از آن حمله جنایتکارانه صدام حسین، را به یادگار دارد، اکنون در کنار موج بیکاری ها، کولبری به شغل و پیشه اصلی مردمان این دیار تبدیل شده است.

کولبرانی که اغلب با تحصیلات عالیه، کوه های سربه فلک کشیده را به امید کسب لقمه ایی نان طی می کنند و با خطرات فراوان ریزش بهمن، سقوط از کوه، انفجار مین و تیر اندازی ها روبه رو هستند.

هر چند اقداماتی هم در راستای اهدای کارت‌های مرزنشینی در این شهرستان انجام گرفته اما با مشکلاتی همراه بوده و کفاف بیکاری موجود را نداده چرا که از گذرگاه مرزی در سردشت تنها کیله فعال است.

در همین راستا مسئولان پیش بینی کرده اند که کارت‌های مرزنشینی در این شهرستان فعال شود تا هر خانواده مرزنشین (ساکن در شعاع ۲۰ کیلومتری مرز) از تخفیف گمرکی هفت میلیون ریالی برای هر عضو خانواده برخوردار شود.

در قالب این طرح که به طرح "مزیت کولبری" نامگذاری شده هر خانواده چهارنفری ساکن در شعاع ۲۰ کیلومتری مرز در ماه ۲۸ میلیون ریال از تخفیف گمرکی ورود کالا برخوردار خواهند شد. اما تخفیف طرح مزیت کولبری برای خانواده‌های یک تا چهار نفری ساکن مناطق مرزی بر اساس تعداد اعضای خانواده بوده و برای خانواده‌های با اعضای بیشتر از چهار عضو این افزایش تخفیف امکان ندارد.

مهاجرت هزار نفر در سردشت طی یک سال!

سردشت سال هاست با بیکاری، درد و الم مصدومان شیمیایی سر می کند و اکنون کرونا هم مزید بر علت شده و بر آمار بیکاری ها در این شهرستان محروم افزوده است.

مهاجرت پاسخ مردم به این بیکاری و محرومیت ها بوده است. عده ایی برای کارگری به استان های مرکزی ایران می روند و عده ایی دیگر هم راه مهاجرت به خارج از کشور را پیشه می کنند.

به گفته نماینده سردشت و پیرانشهر در مجلس؛ «امسال حدود هزار نفر از شهرستان مرزی سردشت به امید یک زندگی مناسبتر به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند.»

نمونه اش خانواده "ایران نژاد" بودند که با فروش همه اموال و دارایی خود به اروپا مهاجرت کردند اما همه اعضای این خانواده پنج نفره با دو کودک خردسال و یک نوزاد، در کانال مانش بین فرانسه و انگلستان غرق شدند و به مقصد نرسیدند! و مرگشان در دنیا خبر ساز شد.

نا امیدی و خودکشی...

سردشت اولین شهر قربانی سلاح های شیمیایی جهان، اینگونه سرخط خبرها می شود. شهرستانی که در سال 97 برابر آمار شبکه بهداشت و درمان این شهرستان، در خودکشی های منجر به فوت، رتبه اول کشوری را به نسبت جمعیت کسب کرده بود.

در همان سال زنان سردشتی 3 برابر مردان اقدام به خودکشی کرده اند و زنان خانه دار در رتبه اول قرار دارند. فراوانی میانگین سنی 15 تا 24 سال نیز در بین این آمار دیده می شود و همچنین اقدام به خودکشی در شهر بیشتر از روستا به ثبت رسیده بود.

اشتغال ۴۶۴ نفر از محل اشتغال پایدار روستایی در سردشت طی چهار سال!

خبرنگار کردپرس جهت بررسی وضعیت اشتغال در سردشت به سراغ سرپرست مدیریت اشتغال و کار آفرینی اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی آذربایجان غربی رفت و دلیل اینکه سردشت با 23 درصد بالاترین نرخ بیکاری استان را دارد، جویا شد.

محمد امید فرخی در گفتگو با خبرنگار کردپرس می گوید: آمار ارائه شده توسط مرکز آمار ایران برای شهرستانها هر ۵ سال یکبار ارائه می شوند در نتیجه عدم تغییر آمار درصد بیکاری در شهرستان سردشت مربوط به سال ۹۵ است و آمار جدید ارائه هنوز ارائه نشده است.

او با بیان اینکه سال آینده آمار کلی ارائه می شود، اضافه می کند: از سال ۹۵ تاکنون در شهرستان سردشت طرح‌هایی به منظور اشتغال زایی قطعاً انجام شده است که می توان به مواردی چند اشاره کرد. از جمله اینکه از محل اعتبار اشتغال پایدار روستایی ۲۸ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان برای ۴۶۴ نفر اشتغال جدید ایجاد شده است که از این میزان تعدادی به بهره برداری رسیده و برخی دیگر نیز رو به اتمام است.

فرخی ادامه می دهد: در قالب تسهیلات اشتغال فراگیر نیز در شهرستان سردشت یک میلیارد تومان برای ۲۱ نفر اشتغال زایی انجام گرفته است همچنین از سال ۹۵ تاکنون از محل مشاغل خانگی ۹ میلیارد تومان برای ۱۳۰ نفر تسهیلات پرداخت شده است.

تثبیت اشتغال 204 نفر با تسهیلات کرونا

سرپرست مدیریت اشتغال و کار آفرینی اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی آذربایجان غربی می گوید: از اسفند سال گذشته تاکنون نیز تعدادی از کسب و کارها به دلیل شیوع کرونا متحمل خسارت و آسیب شدند که تحت پوشش قرار گرفته و تسهیلاتی نیز به این منظور در اختیار مشاغل آسیب دیده از کرونا نیز قرار گرفته است که ۷۴۸ میلیون تومان تاکنون در این حوزه به شهرستان سردشت پرداخت شده است و باعث تثبیت اشتغال ۲۰۴ نفر در این شهرستان شده است.

فرخی با اشاره به ظرفیت سنجی شهرستان ها در قالب طرحی به نام طرح تکاپو بیان می کند: در این طرح اولویت های هر منطقه مشخص و شناسایی شده‌اند و در همین راستا نیز اشتغال روستایی همانطور که بحث شده صورت گرفته است.

او تاکید می کند: در پرداخت تسهیلات اشتغال هیچگونه محدودیتی وجود ندارد و علاقه مندان به ایجاد کسب و کار می توانند با مراجعه به اداره کار نسبت به دریافت تسهیلات اقدام کنند و پرداخت این تسهیلات می‌تواند از مشاغل خرد تا مشاغل بزرگ مقیاس را در بر بگیرد.

عدم علاقه‌مندی مردم نسبت به دریافت تسهیلات مشاغل خانگی و روستایی

به گفته فرخی؛ با توجه به اینکه سردشت منطقه ای مرزی است، تسهیلات مربوط به مشاغل خانگی و مشاغل روستایی به صورت 4 درصد پرداخت شده است در حالی که برای سایر مناطق روستایی استان حدوداً بازپرداخت این تسهیلات ۶ درصد است و سردشت به دلیل مرزی بودن از این مزیت برخوردار است و بازپرداخت تسهیلات در این شهرستان با حداقل سود تسهیلات دریافت خواهد شد. اما متاسفانه باز هم علاقه‌مندی در میان مردم نسبت به دریافت این تسهیلات کم است!

گزارش سفر معاون اقتصادی ریاست جمهوری به سردشت هنوز ابلاغ نشده است

سرپرست مدیریت اشتغال و کار آفرینی اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی آذربایجان غربی با اشاره به بازدید معاونت امور اقتصادی ریاست جمهوری از شهرستان سردشت در خرداد ماه سالجاری جهت بررسی وضعیت مرزنشینان می گوید: در جریان این بازدید از این شهرستان گزارش‌هایی تهیه و به صورت کارشناسی به نهاد ریاست جمهوری ارسال شده است اما تا کنون ابلاغیه ای در خصوص این گزارش به دست ارگان های ذی ربط نرسیده است.

فرخی ادامه اضافه می کند: در دبیرخانه شورای عالی اشتغال نیز طرحی در خصوص مناطق مرزی آماده و جهت تصویب هیئت دولت ارسال شده که هنوز نتیجه نهایی آن نیز ارائه نشده است.

سردشت چشم انتظار توسعه و آبادانی

خرداد ماه امسال بر اساس دستور رییس جمهوری، برای بررسی ویژه مسایل مربوط به سردشت، گزارش توسعه منطقه‌ای این شهرستان در وزارت کار تهیه شد.

به گفته معاون امور اقتصادی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی؛ «بخشی از این گزارش مربوط به سرمایه‌گذاری‌هایی است که بخش خصوصی می‌تواند در این شهرستان انجام دهد و بخشی دیگر استفاده از منابع توسعه ملی یا اشتغالی مثل اعتبارات تبصره ۱۸، روستایی و یا سایر منابع است. همچنین تلاش می‌شود با بکارگیری بخشی از کارآفرینان بزرگ ملی فرصت‌های جدید اشتغال را در سردشت ایجاد کنیم»

همچنین میرزایی در خصوص راهکار این وزارتخانه برای رفع مشکلات مربوط به کولبران بیان کرده بود: «مهم‌ترین راهکار در این خصوص فعال‌سازی مرز و ایجاد زیرساخت‌های آن است».

سردشت، اولین شهر قربانی سلاح های شیمیایی جهان و قطعه ایی از بهشت روی زمین، با وجود ظرفیت غنی و پتانسیل های ویژه توسعه در امر گردشگری و رونق اقتصادی، در نبود سرمایه گذاری و فقدان راههای مواصلاتی مناسب و هرگونه زیر ساخت صنعتی در حاشیه قرار گرفته و به پایتخت کولبری تبدیل شده است.

شهری که هنوز هم طرح جامع و تفصیلی ندارد و با طرح هادی اداره می‌شود هنوز هم نگاه به ساختار این شهر همانند یک روستا است.

این شهر که بیشترین آسیب را در جریان جنگ تحمیلی 8 ساله دید اکنون چشم به راه است تا شاید در کنار مصوبات گزارش توسعه منطقه‌ای این شهرستان در وزارت کار، با اشتغال‌زایی موثر، رفع کمبودها وتقویت زیرساخت‌های اقتصادی جانی دوباره برای زندگی در این منطقه مرزی شکل بگیرد.

گزارش/ تانیا شعفی

در کردپرس بیشتر بخوانید؛

گزارش توسعه منطقه‌ای سردشت با دستور رییس جمهور تهیه شد

بیکاری در سردشت 2 برابر میانگین استانی است/کارگروه اشتغال در خواب است!

سردشت را تنها کرونا تهدید نمی کند؛ فقر و بیکاری هم درمان می خواهند