رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه همچنان بر حفظ لحن ملی گرایانۀ خود تأکید می کند؛ چیزی که مدت ها به آن عادت کرده ایم. او رؤیاها و آمال نو عثمانی گرایانۀ خود را پنهان نمی کند و همچنان به اقدامات تحریک آمیز خود، نه تنها علیه یونان و قبرس بلکه علیه شماری از کشورهای دیگر از جمله فرانسه، ادامه می دهد. علاوه بر حملات لفظی اردوغان به امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه، اخیراً نیروی دریایی دو کشور در آب های مدیترانه برخوردهایی داشته اند.

رئیس جمهور ترکیه به نحوی رفتار می کند که گویی یک کشور ابر قدرت را رهبری می کند. اما باید از خود پرسید آیا مردی که می خواهد در ضمیر مردم ترکیه جای مصطفی کمال آتاترک بنیان گذار ترکیۀ مدرن را بگیرد، از حقیقت محدودیت های کشور خود اطلاع دارد.

ما همواره چیزهایی دربارۀ «وطن آبی» و «مرزهایی که در قلب هایمان ترسیم شده» می شنویم، اما چیزی از مشکلاتی که اقتصاد ترکیه با آن رو به رو است و خطر بزرگی که در کمین ثبات و آرامش این کشور پر جمعیت است و فاصلۀ چندانی با فروپاشی اقتصادی ندارد، به گوش نمی رسد. سازمان های بین المللی زنگ خطر را به صدا در آورده اند و بازارها در این راستا پیام خود را مخابره می کنند، اما رهبر ترکیه همچنان در خواب غفلت است.

کسی نمی تواند بر جهان استیلا پیدا کند – یا حتی بر منطقۀ خود – اگر اقتصاد سالمی نداشته باشد که بازتاب قدرت واقعی است؛ اقتصادی که از اعلان های سیاسی و حرکات نظامی پشتیبانی کند. اقتصاد از ضروریات یک رهبر اقتدارگرا است تا بتواند این گونه خیره سرانه سخن بگوید و مستقیماً تهدید کند. یونان قدرت نظامی ترکیه را ندارد، با وجود این قدرت آتش بازدارندۀ قابل توجهی دارد و در عین حال در تعدادی ائتلاف منطقه ای و بین المللی مشارکت فعال دارد. با توجه به این واقعیات، یونان به صورت بالقوه می تواند ضربۀ سنگینی به ترکیه وارد کند؛ چیزی که رهبر بی تفاوت و بی مسئولیت آنکارا نباید دست کم بگیرد.

اردوغان بر آن است که توانای های کشورش را بزرگ نمایی کند و از خطراتی که با آن مواجه است چشم پوشی کند. ترکیه آن قدر که اردوغان تصور می کند قدرتمند نیست و رفتار یک جانبه و تهاجمی وی در شرق مدیترانه به هیچ وجه قابل توجیه نیست. با توجه به این که ترکیه یک جبهۀ همچنان باز در مرزهای جنوبی خود دارد، رویارویی این کشور با یونان یک معادلۀ پیچیده خواهد بود. واضح است که آتن خواستار یک راه حل مسالمت آمیز برای وضعیت جاری و در پی تنش زدایی است، اما تأکید می کند که اگر آنکارا غیر مسئولانه رفتار کند و از خط قرمز عبور کند، بر اساس منافع ملی خود هر اقدامی لازم باشد انجام خواهد داد.

جای تعجب است که اردوغان در حالی که خود چند ماه پیش دست به اقدامی زده که اغلب کشورها نه تنها آن را تحریک آمیز، بلکه فاقد مبنای قانونی می دانند (امضای قرارداد با کشوری که درگیری جنگ داخلی است، با حکومتی که تنها بر بخشی از کشور حاکمیت دارد و قرارداد هم توسط پارلمان آن کشور تأیید نشده و آن را به رسمیت نمی شناسد)، با تعیین تقریبی مرزهای منطقۀ انحصاری اقتصادی میان یونان و مصر مخالفت می کند؛ یعنی با توافق میان دو حکومت که وضعیت حقوقی آنها از جانب هیچ کس محل تردید نیست.

اردوغان این رویداد را دلیل لغو گفتگوهای ترکیه با یونان، حتی پیش از آغاز آنها، اعلام می کند. رئیس جمهور ترکیه همه جا دشمن می بیند. او به همۀ کشورهای منطقه حمله می کند. او یونان، قبرس، اسرائیل و مصر را «ائتلاف شیطان» می خواند. اردوغان اگر مراقب نباشد، تاوان سنگینی برای این رویکرد خواهد پرداخت.

یونان گوش به زنگ است. این کشور از مزیت اتحاد با ایالات متحده برخوردار است، روز گذشته نیکوس دندیاس وزیر امور خارجۀ یونان با مایک پومپئو همتای آمریکایی خود دیدار کرد. یونان ارتش دارد، اما از این مهم تر توانایی های سیاسی و اقتصادی آن از مجرای اتحادیۀ اروپا است که منفعل نخواهد ماند. اردوغان که در دام ادبیات ملی گرایانۀ خود گرفتار شده است، به جای آن که مانند آن چه در رؤیاهایش می بیند، پیروزی های افتخار آفرین به دست بیاورد، ممکن است سرانجام آسیب هایی جدی به کشورش بزند. به این ترتیب، مسئولیت چنین عواقبی تنها به عهدۀ اردوغان خواهد بود.

نویسنده:تام الیس

منبع: روزنامۀ کاثیمرینی

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه