روز جمعه هیأتی از سوی مجلس دموکراتیک سوریه برای انجام دیدارها و گفتگوهای سیاسی به مسکو سفر کردند. الهام احمد رئیس کمیتۀ اجرایی مجلس دموکراتیک سوریه این هیأت را رهبری می کرد و حکمت حبیب معاون کمیتۀ مذکور، سنهریب برسوم رئیس حزب اتحاد سریانی و سیهانوک دیبو نمایندۀ مجلس دموکراتیک در کشور مصر، در این سفر وی را همراهی می کردند.

اعضای این هیأت که با دعوت وزارت امور خارجۀ روسیه به مسکو سفر کرده اند، پس از مذاکره با هیأت حزب ارادۀ خلق سوریه و قدری جمیل رهبر این حزب و امضای توافقی با وی در راستای حل و فصل سیاسی بحران سوریه، با سرگئی لاوروف وزیر امور خارجۀ روسیه نیز دیدار و گفتگو کردند.

وزارت امور خارجۀ روسیه ضمن تأیید این دیدار در این باره بیانیه ای منتشر کرد که در آن آمده است: «لاوروف بر آمادگی کشورش برای ادامۀ کمک به گفتگوهای جامع و سازندۀ سوری – سوری در راستای احیای هرچه سریع تر حاکمیت، اتحاد و یکپارچگی سوریه، ایجاد شرایط هم زیستی و هماهنگی و توسعۀ همۀ بخش های قومی و مذهبی جامعۀ سوریه، تأکید کرده است.»

سفرهای رسمی مقامات مدیریت خودگردان شمال و شرق سوریه، به هر کشوری که بوده باشد، همیشه خشم و واکنش شدید مقامات ترکیه را در پی داشته است. رجب طیب اردوغان همواره از ایالات متحده و اتحادیۀ اروپا به خاطر پذیرفتن مقامات کرد سوریه و دیدار با آنها در سطوح عالی انتقاد کرده است. حکومت ترکیه بارها اروپا و آمریکا را به خاطر حمایت هایشان از ارتش دموکراتیک سوریه و یگان های مدافع خلق (YPG) در نبرد با گروه تروریستی دولت اسلامی عراق و شام (داعش)، «حامی تروریسم» خوانده است. روی گردانی ترکیه از غرب و متمایل شدنش به سمت روسیه، همکاری این کشور با روسیه و ایران در روند مذاکرات آستانه و خرید تحریک آمیز سامانۀ دفاع موشکی روسی S-400، که مخالفت شدید آمریکا و ناتو را در پی داشت، از تحولاتی هستند که از رویکرد غربی ها نسبت به کردهای سوریه که برخلاف انتظار ترکیه است، متأثر شده اند.

ترکیه ادعا می کند YPG و شاخۀ سیاسی آن، حزب اتحاد دموکراتیک سوریه (PYD)، ارتباط ارگانیکی با حزب کارگران کردستان (PKK) دارند و آنها را گروه های تروریستی می داند. این در حالی است که اتحادیۀ اروپا و ایالات متحده YPG و PYD را تروریستی نمی دانند و در مقابل به عنوان متحدان اصلی خود در نبرد با داعش از آنها حمایت می کنند.

وزارت خارجۀ ترکیه به سفر اخیر هیأت مجلس دموکراتیک سوریه به روسیه نیز واکنش نشان داد و در بیانیه ای به دعوت این هیأت به مسکو و استقبال از آنها «توسط مقامات عالی رتبه» فدراسیون روسیه اعتراض کرد. در این بیانیه آمده است: «ما با نگرانی خبرهای مربوط به دعوت از گروهی از عناصر متعلق به آنچه را "مجلس دموکراتیک سوریه" خوانده می شود و تحت تسلط PKK/PYD است، به فدراسیون روسیه و استقبال از آنها از سوی مقامات رسمی و عالی رتبۀ روسیه را دنبال می کنیم.»

وزارت خارجۀ ترکیه در این بیانیه به روسیه هشدار داده است که این دعوت و دیدارهای متعاقب آن مغایر با توافقات آستانه است و با «مبارزه با تروریسم، ایستادگی در برابر توطئه های جدایی طلبانه، مبارزه با تجزیۀ سوریه و مبارزه با تهدیداتی که متوجه امنیت ملی کشورهای همسایۀ سوریه بوده» و در توافقات آستانه آمده است، در تناقض است.

چنان که گفته شد، ترکیه YPG و PYD و به تبع آنها ارتش دموکراتیک و مجلس دموکراتیک سوریه را «تروریستی» می داند و با پافشاری مداوم مانع از آن شده است که مدیریت خودگردان که بر بخش بزرگی از شمال و شرق سوریه تسلط دارد، یا PYD به عنوان نمایندۀ کردهای سوریه در هیچ از مذاکرات معطوف به حل و فصل سیاسی بحران این کشور شرکت داشته باشند.

اینک اما روسیه که نه تنها PYD و YPG، بلکه برخلاف اروپا و آمریکا PKK را نیز گروه تروریستی نمی داند، ضمن دعوت از مقامات کردستان سوریه، شرایط مذاکرۀ آنها با یک حزب اپوزیسیون سوریه را فراهم کرده است. این مذاکره میان نمایندگان مدیریت خودگردان شمال و شرق سوریه و این حزب اپوزیسیون ثمر بخش نیز بوده و به امضای توافقی در راستای تلاش برای حل و فصل صلح آمیز بحران سوریه انجامیده است. توافق کردهای سوریه با یک حزب اپوزیسیون سوری آن هم با حمایت روسیه، برای حکومت ترکیه که از سال 2012 همواره در تلاش است از به رسمیت شناخته شدن گروه های کرد از سوی همۀ طرف های ریز و درشت درگیر در بحران سوریه جلوگیری کند، مایۀ خشم و سرخوردگی است.

یکی دیگر از دلایل خشم ترکیه از سفر این هیأت به روسیه را باید در اظهارات عدنان کیلو رئیس حزب برادری کردستان سوریه (PBK) جستجو کرد. کیلو در گفتگو با کردپرس در تشریح این سفر و اهداف آن به قول مساعد وزیر امور خارجۀ روسیه در راستای چاره اندیشی برای حضور مجلس دموکراتیک سوریه در مذاکرات مربوط به بحران سوریه اشاره کرد و گفت: «وزیر امور خارجۀ روسیه قول داد که راه ‌حلی برای حل این مشکلات پیدا شود.»

این امر از آنجا بیشتر اهمیت پیدا می کند که در ماه های اخیر تنش میان مسکو و آنکارا، به ویژه به خاطر مسألۀ ادلب، روبه افزایش گذاشته است. حل و فصل بحران ادلب چنان که پیش بینی می شد، به شیوه ای صلح آمیز صورت نمی گیرد و شرایط در منطقه، اگر چه به صورت نامحسوس و پس از درگیری های خونین متعدد، روز به روز در حال بحرانی تر شدن است. روسیه و سوریه ترکیه را به عدم پایبندی به تعهدات خود در راستای تنش زدایی از منطقه متهم می کنند.

از طرف دیگر، با توجه به این که مذاکرات میان کردهای سوریه، که بخشی از آنها مورد حمایت ترکیه بودند، برخلاف خواست و خوشایند ترکیه، در راستای اتحاد پیش می رود، نزدیک شدن مدیریت خودگردان به دیگر گروه های اپوزیسیون نیز برای حل و فصل بحران سوریه و مسألۀ کردهای این کشور نوید بخش خواهد بود. این روند از آنجا که ممکن است به نحوی به رسمیت شناخته شدن مدیریت خودگردان شمال و شرق سوریه را در پی داشته باشد، برای حکومت ترکیه قابل تحمل نیست.

بنا بر این، بر اساس آنچه گفته شد، ترکیه این اقدام روسیه را «خنجر از پشت» می داند و برای مقابله با آن و پیامدهای بالقوه ای که خواهد داشت، به بیانیۀ وزارت امور خارجه بسنده نخواهد کرد. احتمالاً تأسیس یک پایگاه نظامی جدید در جنوب ادلب توسط ارتش ترکیه را، که اخبار آن امروز منتشر شد، باید به عنوان اقدامی هر چند کوچک در همین چارچوب در نظر گرفت. البته حکومت ترکیه هنوز همۀ خشم خود را نشان نداده است و فعلاً باید صبر کرد و دید آنکارا این اقدام را چگونه تلافی خواهد کرد.

نویسنده: بیستون عباسی