به گزارش کردپرس، جیمز جفری، نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه، روز 20 سپتامبر برای مذاکره با هیئت های شورای مینهی کرد سوریه، حزب اتحاد دموکراتیک سوریه و دیگر احزاب متحد کردی که از نوامبر 2019 در مذاکرات اتحاد مشارکت داشته اند، از شمال شرق سوریه بازدید کرد.

روند مذاکرات اتحاد میان گروه های کرد سوریه که از آن به عنوان قدمی تاریخی به سمت تفاهم و همکاری بیشتر یاد می شود و آمریکا از آن حمایت می کند، همچنان از اختلافات طولانی مدت میان دو طرف رنج می برد. با این حال، ظاهرا حزب کردی اتحاد دموکراتیک سوریه یا PYD دو روز قبل از سفر جیمز جفری، پیشنهاد آمریکا برای تقسیم قدرت میان دو جریان را در شمال شرق سوریه پذیرفته است. این سازش نشاندهنده قدرت چانه زنی آمریکاست. اما رسیدن به یک معامله یا توافق کلی هنوز دور از دسترس است.

هیئت هایی از دو طرف، از نوامبر 2019 و با حمایت دولت آمریکا در مقرهای مشترک نیروهای آمریکا و نیروهای دموکراتیک سوریه در شهر حسکه در شمال شرق سوریه با هم مشورت کرده اند. این مذاکرات که با پیش قدم شدن مظلوم کوبانی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه و تحت تاثیر عملیات نظامی چشمه صلح ترکیه و خروج نیروهای آمریکا از مناطق مرزی شمال شرق سوریه انجام می شود پایان بن بست سیاسی میان احزاب کرد به شدت متفرق در سوریه را رقم زد. نتایج اولیه این مذاکرات هشت ماه بعد برای عموم اعلام شد. در بیانیه مشترکی که در 16 ماه ژوئن منتشر شد، نتایج دور اول مذاکرات اتحاد کردهای سوریه بیان شد. صفحه رسمی توییتر سفارت آمریکا در سوریه آن را «اولین قدم مثبت به سمت هماهنگی بیشتر سیاسی میان کردهای سوریه و تشکل های سیاسی » خواند و آن را تحسین کرد.

با این حال، شورای میهنی کرد سوریه یک روز بعد رسیدن به توافق را رد و تاکید کرد که فقط تفاهماتی از جمله بر سر در نظر گرفتن توافقنامه دهوک به عنوان پایه مذاکرات بیشتر حاصل شده است.

توافقنامه دهوک که در اکتبر 2014 در شهر دهوک، مرکز یکی از استان های اقلیم کردستان و با حمایت مسعود بارزانی، رییس سابق اقلیم کردستان امضا شد ایجاد یک نهاد سیاسی مشترک به منظور متحد کردن کردهای سوریه و توانمند کردن آنها برای مقابله با داعش در آن گنجانده شده بود اما در عالم واقعیت هیچ وقت اجرا نشد. به جای آن تعدادی از مقامات ارشد شورای میهنی کرد سوریه در آگوست 2016 از سوی حزب اتحاد دموکراتیک سوریه و یگان های مدافع خلق که شاخه نظامی آن است، از شمال شرق سوریه اخراج شدند. تعداد دیگری مانند محمد اسماعیل، عبدالله قدو و فیصل یوسف بازداشت شدند. به گفته مقامات شورای میهنی کرد سوریه، شمار دیگری از مقامات این تشکل سیاسی مانند محمد ولی ابو جندی و ولات حسی بوسیله مردان مسلح وابسته به حزب اتحاد دموکراتیک و یا پ.ک.ک کشته شدند. در واقع، حداقل پنج تن از هیئت هفت نفره مذاکره کننده کنونی شورای میهنی کرد سوریه سالهای 2016 و 2017 را در زندان PYD گذرانده و یا در مورد نعمت داوود و فیصل یوسف، دقیقا بعد از حمله ترکیه به عفرین در سال 2018 بازداشت شدند.

مقامات شورای میهنی کرد سوریه همچنین ادعا می کنند که قادر به انجام دادن سفر ایمن به شمال شرق سوریه نیستند. برای مثال، ابراهیم برو، رییس سابق شورای میهنی کرد گفته که PYD و YPG او را تهدید کرده اند که اگر بعد از اخراجش از شمال شرق سوریه در آگوست 2016 از مرز سوریه عبور کند او را خواهند کشت. محمد اسماعیل، مذاکره کننده اصلی شورای میهنی کرد سوریه همکارش را به خاطر آورد که به او گفته بود توسط مردان مسلح پ.ک.ک در فوریه 2012 در استان حسکه هدف قرار گرفته است. این تیراندازی باعث شد او چند روز بعد در یک بیمارستان فوت کند. اما اعضای شورای دموکراتیک سوریه، شاخه سیاسی نیروهای دموکراتیک سوریه این اتهامات را رد می کنند. استدلال آنها این است که برخی از مقامات شورای میهنی کرد سوریه به شمال شرق سوریه سفر نمی کنند زیرا این مسئله به رابطه آنها با ترکیه لطمه می زند و این که شورای میهنی سوریه به اتحاد کردها در سوریه علاقه ای ندارد.

چندین تن از مقامات شورای میهنی کرد سوریه در اظهارات خصوصی خود بیان داشته اند که آنها به شدت نسبت به تعهد PYD/YPG نسبت به مسئله تقسیم قدرت در شمال شرق سوریه بدبین هستند. آنها اظهار می دارند که لازمه ایجاد کمترین اعتماد پرداختن به پرونده اعضای ناپدید شده شورای میهنی کرد سوریه مانند بهزان دورسان، ندال سلیم، ادریس الو و احمد زیدو و چند تن دیگر است که گمان می رود کشته شده باشند. مسئله کلیدی دیگر رابطه نزدیک PYD/YPG با پ.ک.ک و همکاری پیچیده آنها با دولت بشار اسد است که شورای میهنی کرد حتی در سطح تاکتیکی حاضر به پذیرش آن نیست.

شورای میهنی کرد سوریه بخشی از ائتلاف ملی سوریه است که مخالف روند مذاکرات کنونی با PYD می باشد. چندین تن از مقامات شورای ائتلاف سوریه تاکید کرده اند که آنها PYD را بخشی از پ.ک.ک می دانند که از نظر آنها یک سازمان تررویستی است. از دیدگاه شورای میهنی کرد سوریه، تا زمانی که PYD/YPG فاصله گرفتن از پ.ک.ک را به صورت عمومی اعلام نکند مذاکرات اتحاد تحت حمایت آمریکا به اتحاد واقعی منجر نمی شود و فاصله گرفتن PYD/YPG از پ.ک.ک به منزله اخراج کاردهای غیر سوری آنهاست. در واقع، مذاکره کنندگان شورای میهنی کرد سوریه تاکید می کنند که تنها دلیل مشارکت آنها در مذاکرات صلح فشارهای آمریکاست. اگرچه آنها به اهرم های آمریکا علیه PYD/YPG واقف هستند اما نسبت به توانایی آمریکا در مجبور کردن PYD/YPG به دادن امتیاز و تضمین دادن نسبت به اجرایی شدن توافقات شک دارند.

برای ماهها جزئیات ایجاد یک نهاد سیاسی با داشتن مکانیسم مشترک در جهت گرفتن تصمیمات عمده مورد مناقشه بوده است. یک منبع که در روند مذاکرات اتحاد میان کردها مشارکت دارد تاکید کرد که نحوه اختصاص دادن کرسی ها به طرفین مهم ترین عامل تنش بوده است. پیشنهاد آمریکا که در راستای توافق دهوک در سال 2014 قرار می گیرد، به شورای میهنی کرد سوریه و PYD 40 کرسی در نهاد سیاسی مشترک اختصاص می دهد و 10 کرسی نیز به طرفین داده می شود تا هر کدام از آنها به طرف سومی اختصاص دهند. بر اساس گفته های این منبع، شورای میهنی کرد سوریه این پیشنهاد را پذیرفته است اما PYD آن را رد کرده است. شورای میهنی کرد سوریه تمکین به سیستمی را که PYD/YPG بر آن غلبه دارند نمی پذیرد و برای PYD/YPG نیز تقسیم قدرت به صورت مساوی با شورای میهنی کرد سوریه، با توجه به واقعیت های میدانی موجود که PYD/YPG قدرت غالب سیاسی و نظامی هستند، قابل پذیرش نیست.

با این حال، PYD در 18 سپتامبر 2020 در نهایت، این پیشنهاد را که قید می کند نهاد مشترک متشکل از 40 کرسی است می پذیرد. بر اساس این پیشنهاد، 16 کرسی برای شورای میهنی کرد و 16 کرسی نیز برای حزب PYD و احزاب متحد آن کنار گذاشته می شود. هر کدام از این دو جریان همچنین می تواند 4 کرسی به طرف سوم یا مستقل ها اختصاص دهند. با این حال، چنین طرحی به اجرا نزدیک نیست و ابهاماتی دارد. مقامات شورای میهین کرد سوریه اشاره می کنند که توافق کلی مستلزم انجام تحقیق در مورد پرونده ناپدیدشدگان این جریان، بازبینی برنامه درسی مدارس تهیه شده بر اساس ایده های PYD و بازگشت نیروهای پیشمرگ روژ از اقلیم کردستان عراق به سوریه است. البته اینها فقط بخشی از لیست مورد تقاضای آنهاست.

شورای میهنی کرد سوریه و حزب اتحاد دموکراتیک یا PYD در کنار روند کونی مذاکرات برای اتحاد، اخیرا درگیر طرح های دیگری برای اتحاد در شمال شرق سوریه شده اند. از یک طرف، شورای میهنی کرد سوریه، در اواخر جولای یکی از تاسیس کنندگان «جبهه صلح و ازادی» بود که شامل جنبش فردای سوریه، شورای عربی فرات و جزیره و همچنین سازمان دموکراتیک آشوریان است.

از طرف دیگر، شورای دموکراتیک سوریه در مسکو یادداشت تفاهمی با یک حزب سوری مورد حمایت روسیه و نزدیک با دولت سوریه امضا کرده است. در همان حال، یکی از مقامات PYD اعلام کرد که با توجه به این که دولت سوریه نسبت به مذاکره جدی نیست و مسئول کشته شدن رهبران قبایل عرب در دیرالزور است، شورای دموکراتیک سوریه از مذاکره با دمشق خودداری می کند. با این حال، مقاماتی از دو قبیله بزرگ در دیرالزور به نام های العکیدات والبگاره اشاره می کنند که PYD/YPG مسئول وضعیت امنیت این منطقه هستند و چند بار خوستار بیرون رفتن آنها شده اند. مقامات این دو قبیله همچنین با اشاره به این که نهاد مشترک مورد نظر کردها قرار است منطقه عمدتا عرب نشین در دیرالزور را نیز اداره کند، ناامیدی خود را از عدم مشارکت در روند مذاکرات اتحاد کردها بیان کرده اند.

می توان اقداماتی که ذکر شد را بخشی از کشمکش قدرت در شمال شرق سوریه خواند که به طور فزاینده ای از سال 2014 که PYD/YPG با کمک آمریکا اختیارت خود را گسترش داد، حول محور مشروعیت محلی و اتحاد منطقه ای می چرخد. مذاکرات میان شورای میهنی کرد سوریه و PYD تحت حمایت آمریکا بخشی از تقابل طولانی موجود میان گروه های کردی خارج از مرزهای سوریه است. اگرچه توافق ظاهری بر سر ایجاد یک نهاد سیاسی که قدرت غالب PYD را محدود می کند، یک پیشرفت چشمگیر محسوب می شود اما تاریخ مذاکرات میان کردها نشان داده است که توافق رسمی و اجرای آن در واقعیت دو چیز متفاوت هستند. در نهایت، موفقیت این روند به تعهد و توانایی آمریکا در تحت فشار قرار دادن PYD از یک سو و جلوگیری از سوق یافتن بیشتر این حزب به سمت دمشق و روسیه از سوی دیگر بستگی دارد.

منبع: اندیشکده شورای آتلانتیک

نویسندگان: رنا نتجس، لارس هاوچ

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101