خبرگزاری کردپرس _ تقریبا دو دهه است مطالبه ایجاد مناطق آزاد در استان های کردنشین همجوار با عراق، به شکل جدی مطرح است و عاقبت در اواسط دهه 90 پس از کش و قوس های فراوان، دولت وقت در تیرماه 95 با وجود هشدارهای بسیاری جدی کارشناسان اقتصادی در زمینه تجربه ناموفق مناطق آزاد قبلی و نقش منفی آن ها در تولید داخلی، لایحه ایجاد 8 منطقه آزاد تجاری را به مجلس دهم ارسال کرد و نمایندگان هم در سال پایانی مجلس، با افزودن چندین منطقه ویژه - از جمله منطقه ویژه اقتصادی اورامان- به لایحه ارسالی، آن را در سال 97 به تصویب رساندند. این لایحه به دلیل مخالفت شورای نگهبان به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شد و عاقبت در ۱۵ ارديبهشت ۱۴۰۰ با تاسیس7 منطقه آزاد تجاری- صنعتی شامل؛ اینچه‌برون، مهران، اردبیل، سیستان، بانه ـ مریوان، بوشهر، قصرشیرین در جلسه مجمع موافقت شد و پیشنهاد ایجاد منطقه ویژه اورامان هم در این نشست رد شد.

بانه و مریوان اولین مقصد "سعید محمد"

هر چند مناطق آزاد جدید در 15 اردیبهشت ماه 1400 به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام رسیدند ولی اولین اقدام عملی برای فعال کردن آن ها بسیار با تاخیر شروع شد. در این میان بانه و مریوان اولین منطقه آزاد تجاری در میان استان های کردنشین بود که سعید محمد دبیر جدید شورای عالی مناطق آزاد تجاری در 8 اسفند 1400 به آنجا سفر کرد و مدیراجرایی آن را منصوب کرد و دفتر منطقه آزاد را نیز به صورت جداگانه در دو شهر بانه و مریوان افتتاح کرد.
مناطق آزاد بانه و مریوان از یک وسعت دو هزار هکتاری در بانه و سه هزار و 500 هکتاری در مریوان برخوردار است.

تاسیس دفتر اجرایی در مهران پس از یکسال

درست پس از گذشت یکسال پس از تصویب 7 منطقه آزاد تجاری، در 17 ارديبهشت 1401 با حضور دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی، مدیر اجرایی منطقه آزاد مهران معرفی شد. همچنین دفتر منطقه آزاد نیز در شهر مهران راه اندازی شد.
کل اراضی منطقه آزاد مهران هفت هزار هکتار است که تملک بخشی از اراضی آن در دست اقدام قرار دارد.

قصرشیرین همچنان بلاتکلیف

از میان مناطق 7 گانه آزاد جدید، تنها منطقه آزاد قصرشیرین همچنان بلاتکلیف باقی مانده است و دفاتر و مدیران اجرایی بقیه مناطق، همگی مشخص شده اند. البته سعید محمد در سفر چند روز قبل به مهران از معارفه مدیر منطقه آزاد قصرشیرین در آینده نزدیک خبر داده است.
قصرشیرین قدیمی ترین معبر مبادلاتی و مسافری غرب ایران محسوب می شود که تا دهه 70 هم این جایگاه را داشت و از دسترسی هم زمان به بخش عربی و هم کردی عراق برخوردار است.

مناطق آزاد همچنان گرفتار در خوان اول

مناطق آزاد تجاری جدید پس از گذشت یکسال از تصویب آن ها، هنوز در خوان اول استقرار باقی مانده اند و اساس نامه این مناطق هنوز در هیئت دولت به تصویب نرسیده و هیئت مدیره و مدیرعامل آن ها هم انتخاب نشده است. علاوه بر این ها تدوین طرح جامع و ایجاد زیرساخت های مورد نیاز آن ها زمان بر است مردم این استان ها باید فعلا صبر پیشه کنند.

از دیگر سو تجربه مناطق آزاد قبلی نشان داده این مناطق آزاد در عمل ممکن است به باراندازی برای کالاهای وارداتی و یا بعضاً قاچاق و رانت های خاص، تبدیل شوند و نه تنها به تقویت تولید و اقتصاد منطقه کمکی نکنند بلکه فعالیت اندک واحدهای موجود در این استان ها را هم با مشکل مواجه کنند. و باید کاملا مواظب بود این مناطق جدید که به این مشکل بزرگ گرفتار نشوند و به بستری برای تقویت تولید صادرات محور تبدیل شوند.

نکته دیگر اینکه مدیریت این مجموعه ها توسط دولت انتخاب می شوند و مدیران استانی نقشی در آن ندارند و نکته مهم تر مناطق آزاد، مرزهای اختصاصی خود را دارند و عملا مرزهایی مانند باشماق، سیرانبند، خسروی، پرویزخان و مهران در دل این مناطق آزاد حل می شوند و اختیار برنامه ریزی آن ها بر عهده مدیران مستقل از استان ها است. و باید این بعد از ماجرا را هم از نظر دور نداشت.