به گزارش خبرنگار کردپرس، وحدت و انسجام، اتفاق و اتحاد، همبستگی و همدلی مسلمانان، از ضروریات کلمه توحید و از تعالیم روح بخش اسلام و از اصول فرهنگ قرآن است. قرآن کریم یکی از عمده‌‏ترین و سازنده‌‏ترین اهداف رسالت نبی مکرم اسلام را تألیف قلوب و ایجاد انس و الفت و تفاهم به جای خصومت و دشمنی بیان می‏‌دارد.

آنچه امروز در بین مسلمانان شیعه و سنی باید مورد تأکید و توجه قرار گیرد، وحدت کلمه و اصل قرار دادن آن در راستای تشکیل امت واحده اسلامی است. در این میان زندگی مذاهب مختلف در کنار هم برای رسیدن به یک زندگی مثبت و مطلوب با در نظر گرفتن هر آنچه به صورت مشترک در عقاید می گذرد بدون تعصب افراطی، مسئله ای است که امروزه اذهان کارشناسان را به خود گرفته به طوری که در پژوهش های مرتبط دانشگاهی در این زمینه بسیار کار شده است.

در همین راستا خبرگزاری کردپرس به‌ منظور بررسی وضعیت ارکان یک زندگی در قالب مذاهب مختلف اما دارای اصول مشترک با بیان راهکارها برای جلوگیری از افراط گرایی در میزگردی مجازی با حضور جمعی از کارشناسان و فعالان مدنی بیشتر به این مسئله می پردازد.

در این میزگرد رؤیا نوین (مردم شناس و استاد دانشگاه)، لیلا عابدین (کارشناس مسایل اجتماعی) و روناک عسکری (روانشناس اجتماعی) به بیان اظهارات خود پرداختند.

* به نظر شما پیروان مذاهب مختلف چگونه می توانند زندگی مسالمت آمیز با محترم شناختن عقاید یکدیگر داشته باشند؟

رؤیا نوین: افراد دارای دو مذهب مختلف وقتی به اعتقادات شخصی همدیگر احترام بگذارند و به اینکه اصول مشترکی دارند توجه کرده و جزییات را نادیده بگیرند و از مسایل فقهی آگاهی داشته باشند می توانند به زندگی مسالمت آمیز برسند و در این زمینه باید یکسری آمادگی ها از قبل در افراد ایجاد شده باشد و بستر این آمادگی ها از نهاد خانواده و آموزش و پرورش به عنوان دو الگوی تأثیرگذار در تمامی حوزه ها شکل خواهد گرفت.

وقتی ارکان مشترک میان مذاهب در مدارس و میان خانواده ها ترویج داده شود قطعاً دیگر در آینده مشکلی به نام اختلاف مذهب نخواهیم داشت.

لیلا عابدین: اگر واقعاً عقاید همدیگر را محترم شمرده و افراطی گری نداشته باشند می توانند با مسالمت در کنار هم زندگی کنند و همچنین اگر از عقاید همدیگر و شناخت مذهب یکدیگر اطلاعات کامل و جامعی داشته باشند و البته اطلاعات مؤثق باشد احتمال مسالمت آمیز بودن زندگی در کنار هم بیشتر خواهد بود.

البته اگر می گویم احتمال به این دلیل است که همیشه نمی شود به صورت صد در صدی هرگونه مسئله ای را بیان نمود. احتمالات کم هم در این زمینه نقش دارد. چون که اختلاف عقیده همیشه بوده و هست اما در کم و زیاد بودنش باید دقت داشت.

روناک عسکری: به نظر من در زندگی افراد دین یک مقوله شخصی است که به فرد مربوط است و کنکاش در نظرات شخصی افراد نادرست است و اگر انسان ها این مسئله را فراموش نکنند در روابطشان مشکلی پیش نمی آید. البته من با نظر خانم نوین موافقم که باید از کودکی ذهن ها را برای محترم شناختن عقاید آماده کنیم چرا که تغییر فکر افراد بعد از پذیرش یک مسئله آن هم به صورت منطقی سخت است.

* مؤلفه های یک زندگی مثبت برای رسیدن به وحدت عقاید چیست ؟

لیلا عابدین: به نظر من هر فردی تحت تأثیر مذهب و عقیده خودش رشد می کند و باورهایش تحت مذهبی که دارد شکل می گیرد و هر مذهبی آداب و رسوم و سنن خود را دارد بنابراین رسیدن به وحدت عقیده مشکل است. البته اگر عقاید درست رشد کرده باشند و به منطق رسیده باشند احتمال اینکه وحدت نمایان شود هست.

رؤیا نوین: وحدت فکر و عمل هر دو از اصل توحید است و هر دو مذهب باید اختلاف در برداشت های خود را به اصل دین ربط ندهند و اختلاف نظرهای علمی را به نزاع های علمی نکشانند. در واقع مذاهب با یکدیگر باید تعامل منطقی و عقلانی داشته باشند.

البته گفته های خانم عابدین نظر بنده را در سؤال قبل که نهاد آموزش و پرورش و خانواده باید در این حوزه بسیار کار کنند را تأیید می کند. چرا که رشد باورها از کودکی شکل می گیرد و اگر ما بتوانیم نهال ذهن را درست پرورش دهیم قطعاً افراط و تفریط مذهبی را نخواهیم داشت.

روناک عسکری: وحدت عقاید زمانی شکل می گیرد که باور کنیم همه مسلمانیم. وقتی به این باور برسیم دیگر مسایل جزیی را مدنظر قرار نمی دهیم. به نظر من امروزه مذهب را نباید تیشه کرد و به ریشه زندگی زد چرا که معیارهای یک زندگی تنها به مذهب نمی رسد بلکه شاید مذهب و عقاید در اولویت های آخر قرار گیرند.

البته به گفته دوستان تمامی این مسایل نیازمند آگاهی بخشی و اطلاع رسانی از دوران کودکی است.

* اشتراکات فقهی در مذاهب را چگونه می سنجید و راهکار برای مثبت اندیشی عموم در این خصوص را چه مسایلی می دانید؟

رؤیا نوین: پیروان هر دو مذهب دین واحد و اصول مشترکی دارند و به خدای واحد، پیامبر واحد، کتاب و قبله واحد اعتقاد دارند و به جز مسئله امامت میان شیعه و سنی که در اهل سنت از فروعات فقهی است نه مسایل اصولی اختلاف اصولی وجود ندارد و این اختلاف نظر می باشد نه اختلاف در دین. مردم با درک درست از مسایل فقهی و کنار گذاشتن تفاوت های جزیی در مسایل فقهی و با پیروی از پیشوایان اسلام که در زمینه وحدت و هم زیستی بین مسلمانان پیشرو بودند می توانند به وحدت و هم گرایی برسند.

لیلا عابدین: به نظر من باید در زمینه اشتراکات مذهبی بیشتر کار شود. چرا که در واقعیت امروزه همه به فرعیات توجه دارند و همین معضلی است برای کاهش روابط شیعه و سنی و برخوردهای عقایدی. لذا نیاز است که به مردم یاد داده شود که هر فردی با هر عقیده ای در وهله نخست یک انسان است و آنچه باید پیش از همه و در صدر تمامی افکار قرار گیرد انسانیت است.

اگر ما خود را یک انسان بدانیم و تمامی اصول انسانی را به ذهن بسپاریم مسلماً به عقاید و مذاهب مخترم احترام گذاشته و باور داریم که این مسایل ریشه انسانیت نیستند.

روناک عسکری: در مذاهب شیعه و سنی اصل دین یکی است همه به وحدانیت خدا ایمان دارند و نبوت پیامبر و روز رستاخیر و کتاب آسمان، همه مسلمانان روبه یک قبله نماز می خوانند. اگر افراد فقط به این مسایل توجه کنند و به مسایل جزیی و بی اهمیت توجه نکنند هیچ وقت دچار مشکلی در روابط خود نخواهند شد.

* آیا فکر می کنید تعصب در مذهب و اولویت قرار دادن آن برای زندگی مشترک مناسب است یا نه؟

روناک عسکری: این بار را اجازه بدهید من شروع کنم. مسلماً پاسخ نه تنها ما که تمامی اهل منطق منفی است. چرا که همان طور که پیش تر گفته شد هر فردی اعتقادات خاص خود را دارد و نباید در این زمینه بیش از حد حساس شد. در واقع مذهب مسئله ای است شخصی و نباید ورود و خروج به آن را حیاتی دانست.

دو نفر که می خواهند زندگی مشترک با هم داشته باشند قطعاً نیازهای اولیه ای دارند که مذهب را مستتر می کند البته این تنها به درک و شناخت از اصول مشترکی است که همه قبلاً اعلام کردیم. در هر صورت تعصب در هر زمینه ای برابر است با نابودی خوشبختی ها.

رؤیا نوین: من هم کاملاً مخالف تعصب مذهبی هستم. هر مذهب و آئینی در طول زمان دچار افراط و تفریط می شود و پایه زندگی بر مبنای تعصبات در مذهب، استوار نیست چرا که تعصب داشتن نه تنها در مذهب بلکه در هر مسئله ای موجب برهم خوردن روابط و دور شدن از اصول زندگی می شود و چنانچه افراد بدون بررسی درست بودن نظرات خود، بر آنها اصرار می کنند دچار مشکلات روابطی می شوند.

لیلا عابدین: خب تعصب به صورت کلی صحیح نیست چرا که تعصب برابر است با مرگ منطق یک شخص. اما اگر با واقع بینی به قضیه نگاه کنیم خیلی از ماها در بسیاری از زمان ها نمی توانیم تعصب خود را بروز ندهیم و این امری عادی است و شاید چندان دست خود انسان نیست اما تبصره ای که اینجا باید به کار برد این است که حداقل یک خود کنترلی در این زمینه نیاز است که داشته باشیم. اینکه بدانیم چه زمانی و در کجا تعصب خود را بروز دهیم و در چه موقعیتی کنترل کنیم مهم است./

^* گفت و گو: زیبا امیدی فر