محوریت مباحث مطروحه و جمع بندی مطالب ارائه شده توسط نظام سلیمانی از جوانان توسعه گرای منطقه اورامانات، انجام گرفته است. در ادامه این گفتگو را می خوانید:

جناب آقای طاهرپور؛ جنابعالی به دلیل حرفه خویش بخوبی با دروازه های مرزهای مختلف کشور _بویژه در غرب کشور_ آشنا هستید؛ از وضعیت مرز شوشمی بفرمایید. در مقام مقایسه روند پیشرفت و گسترش فعالیت های بازارچه شوشمی نسبت به سایر بازارچه ها را چگونه ارزیابی می فرمائید ؟

همانطور که واقف می باشید مناطق مرزی به عنوان مناطق خاص جغرافیایی و اهمیت مهم آن ها در همگرایی کشور ها از لحاظ اقتصادی ،سیاسی،اجتماعی همواره مورد توجه تحلیل گران و برنامه ریزان بوده و می باشد از این رو نیازمند مدیریتی کارآمد بوده که زمینه افزایش ضریب امنیت و گسترش روابط اقتصادی را به بار بیاورد که این مهم از طریق بازارچه های مرزی امکان پذیر میباشد. توسعه مناطق مرزی و مهم ترین موضوع کاهش بیکاری و ایجاد امنیت پایدار را نصیب می گرداند چرا که اقتصاد مردم مرز نشین هم جدای از دیگر فعالیت های اقتصادی بیشتر در گرو مرز می باشد.

چنانچه امورمرتبط با مرز سازماندهی شوند قطعا رونق اقتصادی به بار می آورند و یکی از اهداف اقتصادی اسلام و کشور که تامین رفاه عمومی و مبارزه با فقر و توسعه اقتصادی را ایجاد می نماید. شهرستان پاوه دارای ۷۹کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق میباشد که از این مقدار ۴۲کیلومتر مرز آبی و ۳۷کیلومتر مرز خشکی میباشد که قطعا ظرفیت بی بدیلی برای منطقه محسوب میگردد که صد البته در صورت شناخت کامل و رفع گره ها و‌موانع اقتصادی.

اساسا باید مشخص نمایم پیشرفت در مرز را چه نوع تفسیر نماییم با معیار ها ی (صادرات،واردات، راه ارتباطی مناسب ،وضعیت رفاهی و امکانات ،اتصالات اینترنت،فیبر نوری،مدیریت و..). تمام موارد ذکر شده در مورد نواقص مرز شوشمی برقرار می باشند که اراده ای برای حل آن ها در طول سالیان دیده نشده است. از ۴۰ بازارچه مرزی مشترک کشورمان ۲۸ بازارچه فعال می باشند و بقیه عمدتا در حال رکود میباشند که البته دارای مجوز های رسمی هم می باشند اما به دلیل عدم تمایل کشور مقابل یا نزدیک بودن به سایر بازارچه ها به حال غیر فعال تبدیل گشته اند. شاید این موضوع هم در خصوص شوشمی صادق باشد.

با توجه به تجربه چندین ساله فعالیت اقتصادی در مرزهای ایران پهناور گاها طرف های عراقی علیرغم استقبال از روند ترخیص کالایشان در مرز شوشمی به علت نبود فضا در مرز به ناچار تغییر نظر می دهند كه بزرگترين معضل مرز شوشمي ميباشد. من سال ٧٧ فعاليت خود را در مرز شوشمي شروع كردم و همان سال آمار صادرات و وارادت شوشمي از پرويزخان _كه اصلا حرفي براي گفتن نداشت_ خيلي بالاتر بود و حتي از باشماق. ولي متاسفانه با توجه به گسترش و وسعت همين بازارچه ها، با مديريت درست آن شهرستان ها و درخواست نماينده و مسئولين، آن ها چنان پيشي گرفتند كه مرز شوشمي در تمام كردستان عراق به دست فراموشي سپرده شده است.

در تمام بازارچه ها ملك و زمين خصوصي مردم نيز وجود دارد ولي خيلي جالب است همين ملك و زمين را در پرويزخان و باشماق با صاحب ملك توافق كرده و به بازارچه ها اضافه شده درحاليكه همين مرز تا به حال با يك نفر از مردم شوشمي جهت توافق و خريد زمين كه حق مسلم آن مردم ميباشد نشستي نداشته اند تا زمين ها را خريده و به بازارچه اضافه گردد. پس ما در مرز شوشمي فعلا در مالك بودن دولت یا اشخاص مانده ایم و اين يك نوع شكست بزرگ ميباشد. بازراچه اي با اين همه قدمت تاريخي حتي براي محل تخليه و بارگيري هم نتوانسته خودي نشون بدهد.

اصليترين مشكل كه باعث مي شود بازارچه شوشمي رو به ضعف برود؛ نبود جاده استاندارد است كه يكي از مهمترين مسايل موجود ميباشد و خود باعث ازدست دادن بازار شده است. به نظر من نماينده محترم بزرگترين خدمت به پاوه و اورامانات را ميتواند با تصويب يك طرح جاده كمربندي حدفاصل گردنه شمشير تا انتهاي زمين هاي روستاي نورياب محقق سازد. يك كالاي ترانزيتي به آساني نميتواند از پاوه رد شودد وهر راننده ای كه بخواهد بار ترانزيتي حمل نمايد باید از شهر عبور کند. و مهمتر از آن با احداث کمربندی، مشكل ترافيك شهر كه تاثير مستقيم بر كسبه پاوه گذاشته بر طرف مي شود.

مورد بعدي امكانات رفاهي مرز ميباشد. متاسفانه دراين مدت حتي دريغ از يه آب لوله كشي و دستشويي و رستوران و حتي يك سالن براي نشست با همتاي عراقي جهت گفتگو. مستحضر هستيد برگ برنده مرزها، امكانات رفاهي آن است كه در كشور مقابل زبان زد مي شود و خود باعث جلب توجه تجار ميگردد. كه متاسفانه مرز شوشمي از اين قاعده مستثني گرديده است و هيچگونه امكاناتي ندارد.

مورد بعدي كه ميتوان مورد بحث قرار داد موضوع ورود و خروج بازرگان و يا نماينده آنها به راحتي به مرز شوشمي تمام مرزهاي غربي طرف عراقي با گذاشتن يك كارت شناسايي به راحتي وارد بازارچه ها ميشوند. ولي يك عادت بد مربوط به سي سال گذشته در مرز شوشمي وجود دارد تا طرف ايراني به درب بازراچه مراجعه نكند حقي براي ورود به آن بازرگان رو نخواهند داد و همين امر در ذهن طرف عراقي يك بي ارزشي يا سلب اعتماد حساب ميگردد و باعث دوري گرفتن آنها از شوشمي شده است.

پس نهايتا اساسي ترين موارد گسترش و پيشرفت را در منطقه تبادلات تجاري يا همان بازارچه را ميتوان در مجموع :١-مساحت و فضاي موجود در بازارچه ٢-نبود جاده كمربندي ٣- فراهم نمودن امكانات رفاهي باتوجه به درآمدي كه از محل بازارچه روزانه اخذ ميگردد ٤- احترام گذاشتن متقابل به بازرگانان ايران وعراق از سوي دواير دولتي و ... .

جنابعالی خدمات در حوزه ارتباطات و زیر ساخت های موجود در بازارچه شوشمی را چگونه ارزیابی می فرمائید ؛ چه اقدام های بیشتری لازم است در این حوزه انجام شود.

در حوزه ارتباطات در حال حاضر گمرك و بازارچه شوشمي از امکانات مناسبی برخوردار نیست. چندين سال است كه بحث رسمي بودن و تردد مسافر را در رابطه با مرز شوشمي مي شنويم در حاليكه هنوز فيبر نوري در این مرز كه اساسي ترين زير ساخت ارتباطي ميباشد؛ اجرايي نشده كه حداقل صادرات را به آساني انجام داد. بقيه مسائل به جای خود.

با بازگشايي مرز شوشمي و انجام صادرات با شرايط آن زمان، يك باسكول تعبیه شده که بعداز سي سال همان باسكول در مكان اوليه خود قرار دارد.

مهمتر این که بازارچه رسمي شوشمي حتي تا به حال سرور مجزا ندارد يعني گمرك پاوه و شوشمي حتي يك شعبه حساب نمي شود كه این موضوع براي تجار و بازرگان و توليدكننده بسيار مشكل ساز مي باشد و براي انجام امورات خروج كالا به مشكلات حاد برمي خورند و در حال حاضر بسیاری از كالاهاي صادراتي به دليل نبود سرور مجزا اجازه ورود به شوشمي رو ندارند.

و مسئله ديگر نبود ساختمان اداري گمرك، درب خروج، درب ورود كه اين خود هركدام در اين شرايط زماني و گمرك الكترونيك بايد مجزا باشند. يك كاميون در حال حاضر در شوشمي به دلايل نبود اين شرايط به اندازه ٤ كاميون امورات اداري دارد و يك بازرگان احتياج به زمان دارد كه بتواند رقابت را در كشور مقصد به دست بياورد كه اين رقابت براي هيچ بازرگاني وتوليدكننده اي در شوشمي امكان پذير نيست وارزش ریسک ندارد.

جنابعالی مشکلات ومعضلات اقتصادی مردم در مناطق مرزی را چگونه ارزیابی می فرمایید؛ راهکارهای بهبود شرایط اقتصادی مردم مرزنشبن را از حیث (اقتصادی) را جنابعالی چگونه می بینید؟ فرصت های شغلی متناسب با پتانسیل مرز و بازارچه مرزی شوشمی را چگونه ارزیابی می فرمائید.

عدم اشتغال پایدار و مناسب از معضلات منطقه می باشد و با وجود ظرفیت مرز نیازمند مدیریت قوی و کارآمد می باشد. مرز شوشمی در صورت ایجاد ظرفیت هایی که قبلا عنوان گردید؛ می تواند راهگشا باشد. عدم مدیریت مناسب ظرفیت مرز مذکور تاثیری در اقتصاد مردم شهر نداشته است و جهشی ایجاد نگردیده و به بیان مردم عملا ظرفیت شوشمی برای شهر ترافیک به ارمغان آورده است که به نظر بنده ایجاد مدیریت مناسب و استفاده موثر می توان مشکلات را تا حدی تسهیل و گشایش ایجاد نمود و از مهاجرت جمعیتی جلوگیری کرد.

کاهش فعالیت های اقتصادی مرزنشینان از جمله شرکتهای تعاونی و پیله وران، به دلیل اجرای نادرست سیاست ها موجب شده تا سفره مرزنشینان در این سالها کم رنگ تر شود و بر بیکاری آنها بیافزاید. بازارچه مرزی يك پتانسیل و نعمت است برای این شهرستان مرزي و بخش هاي مربوطه آن، ولي اين نعمت مديريت درست و سازوکار ميخواهد. وقتي كه بازارچه شوشمي گسترش يابد و درگاه هاي بيشتري از طرف گمرك ايران به آن تعلق گيرد خود بخود در آن منطقه به علت افزايش فرصت شغلی، باعث به وجود آمدن اشتغال و درآمد ميگردد و اين خود باعث شغل پايدار براي مردمان منطقه مي شود.

با توجه به آنکه مناطق مرزی به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی از مناطق محروم به‌شمار می روند، تقویت تعاونی های مرزنشینان و سایر تشکل های اقتصادی فعال در مرزها و توسعه مبادلات مرزی به طور حتم موجب رونق اقتصادی و ایجاد رضایت مرزنشینان و بهبود وضع معیشت مردم شود. و اين فقط با همت و كمك مسئولین قابل انجام ميباشد.

از نظر جنابعالی روند مناسب در واردات و کولبری در مرز شوشمی را که در جهت منافع فعالان اقتصادی، مردم و منطقه باشد، چگونه و باید به چه شکل باشد؟

قبل از بحث در این زمینه، مایلم به نقل از گذشتگان در خصوص توسعه اقتصادی شهر در چند سال گذشته بحثی را مطرح نمایم. در سالیان گذشته شهر پاوه به عنوان مرکز فعالیت اقتصادی با استفاده از این ظرفیت را دارا بود. چرا در حال حاضر منطقه مرزی این شهر با نبود ساماندهی مناسب پدیده نامیمون کولبری را شامل شده؛ که زیبنده نیست و نقش منطقه صرفا انتقال اجناس و کالا به صورت غیر قانونی به شهرستان های همجوار و مرکز را در پی داشته است. این وضعیت در صورت استفاده موثر و ساماندهی در منطقه می توان شور و انگیزه را به بازاریان پاوه به سان سالیان گذشته برگرداند و از افزایش سرسام آور قیمت ها (جنس ،کالا) تا حدی کاسته شود.

پیشنهاد می گردد با توجه به تصويب جديد هيئت دولت نسبت به عدم پرداخت سود بازرگاني و ورود ١٠٠ نوع كالا به صورت رسمي به عنوان همان كولبري برنامه اي تنظيم شود كه كالاي وارداتي به هر شيوه اي كه مسولين محترم شهر صلاح ميدانند اين كالا بعد از ورود از گمرك شوشمي در شهرستان پاوه و يا حتي نوسود و نودشه با احداث مركز خريدهايی كه اکنون در خود شهرستان و بخش ها موجود ميباشد؛ قرار گيرد.

اين كالاها وقتي با تخفيفي كه از سوی دولت براي مرزنشينان در نظر گرفته شده است وارد شود خود فرصتي مناسب براي تبليغ و گسترش فعاليت اقتصادي در كشور براي شهرمان ميشود. با ورود هموطنان به شهرستان به بهانه خريد كالاي مرزي خود باعث تمام اتفاقات ديگر ازجمله گردشگري وتفريح وخريد و.... خواهد شد.

بارها من وهمكارانم تصميم گرفتيم كه خودمان كالاي وارداتي را از كشور مبدا خريداري نموده و از كارت مرزنشينان استفاده شود و در پاوه مركز خريدي احداث شود تا اين كالاها در همان مركز به فروش رود و جلوي انتقال کالا گرفته شود ولي متاسفانه هيچ كمكي نشد. همانطور كه همه مستحضر هستيد به آساني بعداز ورود از مرز به شهرستان هاي همجوار ارسال ميشود كه هيچ سودي براي شهرستان ما ندارد و با مبلغ ناچيزي از كارت مرزنشينان سوءاستفاده ميشود.

اميدوارم كه با همفكري و هم انديشي شما بزرگوارن اين معضل وارادات كالا به صورت كولبري ساماندهي شود كه قطعا باعث رونق و اشتغال زايي شهرمان خواهد شد.

جنابعالی مقررات و ‌قوانین موجود در بازارچه شوشمی را در جهت توسعه مبادلات چگونه ارزیابی می فرمائید؟

در خصوص اینکه مقررات و ‌قوانین بازارچه ها در جهت توسعه مبادلات عمل می کند یا خیر باید گفت مقررات و قوانین که به طور رسمی و ابلاغ بخشنامه ای می باشد و با تایید و گذر از مراجع کاملا پذیرفته و مقبولیت دارد که البته نیاز به اصلاحاتی داشته باشد اما وجود مدیریتی که قانون شکنی ننماید بلکه قانون را منعطف نماید تفاوت دارد. در این راستا پیشنهاد بنده این است که برای ایجاد توسعه ، مدیریتی این چنینی لازم میباشد که البته سو تعبیر برداشت نگردد و کلی عنوان مینمایم.

انتظار می رود واگذاری اداره امور بازارچه ها با اولویت قرار دادن گمرکات و مکانیزم های نظارتی همراه باشد. با منظور متعادل ساختن برخوردهای بروکراتیک و کوتاه شدن صفوف انتظار و تشریفات قانونی در بازارچه های مرزی با هماهنگی ارگان های ناظر بر اداره اموربازاچه اقدامات تسهیل گری فعال شود. نظر به متفاوت بودن توان بازرگانی و اقتصادی استانها و محدودیت کالایی در مرز طرف مقابل تغییرات متناسب با توان مبادلاتی به عمل آید. امتیازاتی به ساکنین منطقه تعلق گیرد البته موجبات سواستفاده افراد سود جو را فراهم نیاورد.