به گزارش کردپرس، سال‌هاست که ترکیه به اداره خودگردان شمال و شرق سوریه یا روژاوا و نیروهای نظامی آن به‌عنوان تهدیدی فرامرزی نگاه می‌کند. روابط بین رهبران این منطقه و حزب کارگران کردستان در قندیل باعث شده است ترکیه از توافق آدانا در سال 1998 با حافظ اسد استفاده کند تا در صورت وجود تهدیدی امنیتی از طرف مرزهای سوریه برای ترکیه، نیروهای نظامی خود را وارد خاک سوریه کند.

ترکیه از عملیات جدید برای ایجاد یک کریدور امنیتی به عمق 30 کیلومتر خبر داده و اردوغان تهدید کرده نیروهای ترکیه منبج و تل رفعت را از وجود تروریست ها "پاکسازی" خواهند کرد و به تدریج همین کار را در مناطق دیگر انجام خواهند داد. این مسئله نگرانی ها در آن سوی مرز را افزایش داده است. این دو مکان در حومه شرقی حلب - که در حال حاضر تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه، تحت حمایت ایالات متحده است - به ترتیب در 30 و 18 کیلومتری مرز ترکیه قرار دارند. هر دو منطقه دارای جمعیت محلی عرب هستند و همچنین هزاران کردی که طی عملیات قبلی ترکیه به زور از عفرین آواره شده اند در این دو منطقه اسکان یافته اند.

نیروهای دموکراتیک سوریه در مقابل تهدیدات و بسیج نیروی ترکیه پرچم دولت سوریه را در این مناطق برافراشته اند تا به آنکارا القا می کنند که در صورت حمله به این مناطق، باید با بشار اسد روبرو شوند. فرهاد شامی، رئیس ارتباطات نیروهای دموکراتیک سوریه در بیانیه‌ای، با بیان اینکه نیروهای دموکراتیک سوریه مدتی است برای این نبرد با ترکیه آماده شده‌اند، گفت: در صورت حمله ترکیه، این نیروها برای آغاز عملیات نظامی علیه تهاجم ترکیه، نبرد با داعش را متوقف می‌کنند.

گرایش رهبران کرد سوریه به سمت روسیه و دمشق

به گفته الکساندر لاورنتیف، فرستاده ویژه روسیه در سوریه، تحرکات ترکیه در راستای فشار روسیه بر نیروهای SDF برای پیوستن به نیروهای دولت سوریه است. الهام احمد، رئیس شورای دموکراتیک سوریه، در پاسخ به درخواست روسیه برای الحاق نیروهای دموکراتیک سوریه به نیروهای دولت بشار اسد، در نشستی که اخیرا در رقه برگزار شد، اظهار داشت که نیروهای دموکراتیک سوریه «به نیرویی تبدیل شده‌اند که باید روی آن حساب کرد» و این بهترین کار برای یافتن راه حل مناسب است. به نظر می‌رسد این سخنان نشان می‌دهد که نیروهای دموکراتیک سوریه در حال بررسی راه‌حلی سیاسی هستند که با توجه به تهدید جدید ترکیه، نیروهای SDF و ارتش سوریه را از طریق مکانیسم‌های خاصی ادغام می‌کند.

محمد موسی، دبیر حزب چپ کرد در سوریه، اظهار داشت که این شورا هرگز مخالف گفتگو با دولت اسد نبوده است زیرا کاملاً معتقد است که راه حل سیاسی نهایی باید از داخل سوریه صورت بگیرد. موسی افزود: روسیه می‌خواهد نیروهای سوریه دموکراتیک و شاخه‌های سیاسی آن را وادار به تسلیم کند و منطقه شمال سوریه را دو دستی تقدیم دمشق کند. اما روسیه و دولت بشار اسد باید واقعیت‌های میدانی را قبل از رسیدن به توافق بپذیرند.

با این حال، نیروهای SDF تحت حمایت ایالات متحده اخیراً برخی از متحدان منطقه ای خود را در نتیجه تغییر پویایی های سیاسی از دست داده اند. این متحدان در پی نزدیکی آشکار بین آنکارا و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس کمتر از کردها حمایت می کنند. در نتیجه نیروهای SDF باید برای حمایت بیشتر به ایالات متحده وابسته باشند. اما این دولت بشار اسد بوده که در مقابل تهدید ترکیه موضع سخت تری اتخاذ کرده است: بشار اسد تهدید کرد که می تواند ترکیه را بمباران کند و حضور این کشور در شمال سوریه را نوعی اشغالگری خواند. وی همزمان ارتش سوریه و نیروهای کرد را به توطئه با قدرت های خارجی متهم کرد و مخالفت خود را با درخواست مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه برای حمایت هوایی علیه عملیات های برنامه ریزی شده ترکیه مطرح کرد.

ریاض درار، یکی از رهبران شورای دموکراتیک سوریه اعلام کرده است که پاسخ به هرگونه عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه برای محافظت از مرزهای کشور، باید با هماهنگی با دولت صورت بگیرد. وی ادعا کرد که ارتش سوریه وابسته به دولت به جای انجام وظیفه در دفاع از مرزهای کشور، در داخل کشور به کار گرفته می شود و ضعیف تر شده است. او نیز از ایده توافق با دولت مرکزی در صورت تغییر ساختار استقبال کرد.

مردم چه می گویند؟

ساکنان این منطقه که اکثراً عرب یا کرد هستند، با نگرانی نشانه های همکاری بین اداره خودگردان و دولت مرکزی را در سطح نظامی دنبال می کنند. گشت‌های حفاظت مرزی با گرفتن مجوز رهبران نیروهای دموکراتیک سوریه برای عبور از منطقه حضور دارند. این مجوز به آنها اجازه می‌دهد از طریق پست‌های بازرسی که بین مناطق تحت کنترل دولت و مناطق تحت کنترل اداره خودگران ایجاد شده، عبور کنند. همچنین رشد قابل‌توجهی در زمینه تاسیس شرکت‌های صوری که در زمینه پولشویی فعالیت می‌کنند و متعلق به افراد نزدیک به هر دو نهاد هستند، مشاهده شده است.

از سوی دیگر، دیدگاه ساکنان محلی در مورد تهاجم احتمالی ترکیه تحت تاثیر ناامیدی از همه طرف های درگیر قرار گرفته است. به طور نسبی، مناطق کردنشین شمال شرق سوریه از بسیاری از ویرانی هایی که در سایر مناطق سوریه به بار آمد در امان مانده است. با این وجود، زیرساخت های منطقه با مشکل مواجه است و مناطقی وجود دارد که ساکنان آنها به آب یا برق دسترسی ندارند. ساکنان این مناطق نگران اعمال سیستم آموزشی متفاوت از دولت در منطقه تحت کنترل کردهای سوریه هستند که سیستم شناخته شده و رسمیت یافته ای نیست. بسیاری تصمیم می گیرند فرزندان خود را به مدارس دولتی یا خصوصی بفرستند تا مطمئن شوند که می توانند برای دانشگاه های سوریه درخواست ادامه تحصیل دهند و تحصیلات آنها به رسمیت شناخته شود.

گرایش به سمت سیستم آموزشی وابسته به دولت نشان می‌دهد چگونه نهادهای وابسته به دولت، حتی نهادهای امنیتی وابسته به آن، در مناطق تحت کنترل اداره خودگردان به فعالیت خود ادامه می‌دهند. اگرچه این منطقه شاهد درگیری اداره خودگردان با ارتش بشار اسد بود اما چندین تن از ساکنان به عدم وجود آسیب ناشی از این درگیریها اشاره کرده اند که نشانه همکاری اداره خودگردان با دولت بشار اسد است.

برخی از کردها احساس می کنند که حزب اتحاد دموکراتیک، اداره گردان و یا نیروهای دموکراتیک سوریه نماینده آنها نیست. آنها در واقع نسبت به تهدیدهای ترکیه بی تفاوت بوده و می گویند که این تجربه شکست خورده است. آنها از افزایش هزینه های زندگی و فساد رنج می برند و به هیچ راه حلی امید ندارند. این نگرش در میان بسیاری از غیرکردها نیز مشترک است.

از میان تعدادی از روشنفکران برجسته کرد در قامیشلو که در مورد تهاجم احتمالی ترکیه با آنها مصاحبه شده است، برخی معتقدند که نیروهای دموکراتیک سوریه تلاش می کنند طوری رفتار کنند که انگار تنها انتخاب آنها بازگشت به آغوش دولت مرکزی است. روند نزدیک شدن به دولت در زمان محاصره محله شیخ مسعود شهر حلب توسط لشکر 4 زرهی دولت آغاز شد. در آن زمان آلدار خلیل، از مقامات کرد شمال سوریه اعلام کرد که قصد اخراج نیروهای دولت از مناطق تحت کنترل کردها، از جمله الحسکه و قامشلو را ندارند. برخی دیگر نیز توضیح می دهند که چنین رویکردی از حزب اتحاد دموکراتیک یا (PYD)، به دلیل گرایش آن به حزب کارگران کردستان ترکیه که همسو با سوریه حرکت می کند، طبیعی است.

برخی از مصاحبه شوندگان پیشنهاد کردند که SDF و حزب اتحاد دموکراتیک برای تشکیل یک هیئت حاکمه ائتلافی دموکراتیک با یکدیگر همکاری کنند. این امر باید شامل اقداماتی مانند برگزاری کنفرانسی متشکل از همه نیروهای دموکراتیک، برگزاری انتخابات برای تشکیل یک قوه مقننه دو مجلسی (یک مجلس بر اساس سیستم سهمیه‌ای و دیگری از طریق انتخابات آزاد) و ایجاد یک نیروی ملی متحد باشد و همه جناح‌ها را طبق یک روند دموکراتیک در بر گیرد.

همانطور که یکی از پاسخ دهندگان گفت: « درست است که شاید برخی از اعضای حزب اتحاد دموکراتیک بخواهند به دولت مرکزی روی بیاورند، اما تصمیم برای انحلال اداره خود گردان و پیوستن به دولت، واقعاً دغدغه اکثر مردم نیست. این راه قابل قبولی برای روژاوا نیست. شاید ما به سمت خلاء قدرت پیش می رویم و اکنون نشانه هایی از آن را می بینیم. SDF ناامید به نظر می رسد و هیچ امیدی به حمایت آمریکا وجود ندارد.»

یک وکیل کرد اهل راس العین نیز معتقد است که گزینه های پیش روی نیروهای SDF بسیار محدود است. از نظر او تنها گزینه باقی مانده برای جلوگیری از فروپاشی نهاد اداره خودگردان، معامله با دولت مرکزی برای حفظ معدود مناطق تحت کنترل باقی مانده در استان الحسکه، حومه دیرالزور و رقه است. از دیدگاه او، ایالات متحده ترکیه را به عنوان متحد خود می بیند و با وجود درگیری هایی که هر از گاهی میان آنها ایجاد می شود، این مسئله تغییر نمی کند. ایالات متحده قصد ندارد ترکیه را به عنوان یک متحد به نفع SDF کنار بگذارد. وی افزود: «فکر نمی‌کنم آمریکا اجازه دهد نفوذ دولت سوریه به مناطقی که نیروهای آمریکایی آن را کنترل می‌کنند گسترش یابد. نیروهای SDF کنترل این مناطق را به همان روشی که اکنون انجام می دهند حفظ خواهند کرد.»

او تأکید کرد که دیگران، به ویژه کردها نیز به همین ترتیب اعتماد کمی به ایالات متحده دارند. او به وجود یک جریان مخالف اشاره کرد که پس از تسلط ترکیه بر عفرین، سری کانی/راس العین، و تل ابیض معتقد بود که کردها بهتر بود به جای مقابله با ترکیه و مزدوران آن این مناطق را تحویل دولت مرکزی می دادند. این تفکر به دلیل تغییر بافت جمعیتی و ایجاد شهرک‌هایی که با حمایت سازمان‌های اسلام‌گرا یا کشورهای عربی در مناطقی تحت کنترل شورشیان وابسته به ترکیه ایجاد شد بوجود آمد. در نتیجه، ساکنان این مناطق که با آنها مصاحبه شد گفتند ترجیم می دهند تحت کنترل دولت بشار اسد باشند تا این که ترکیه بر آنها حکمرانی کند.

نیروهای ترکیه، بویژه پس از این که برخی تیپ های وابسته به ارتش آزاد کردها را هدف قرار دادند اقدام به تغییر بافت جمعیت کردند. به عنوان مثال، از میان جمعیت 40000 نفری کردها در سری کانی تحت کنترل ترکیه و شورشیان، تنها 43 شهروند کردزبان در آن زندگی می کنند. یکی از ساکنان راس العین نیز تصور بسیار منفی از ارتش آزاد سوریه تحت حمایت ترکیه داشت.

با این حال، یکی دیگر از ساکنان منطقه قامشلو، در رابطه با عملیات نظامی آتی ترکیه اظهار داشت: آنچه من می‌شنوم و می‌بینم این است که مردم نگران حمله احتمالی ترکیه نیستند. ارتش آزاد سوریه تحت حمایت ترکیه که کنترل این منطقه را به دست خواهد گرفت، در میان برخی از اعراب آواره داخلی در این منطقه محبوبیتی ندارد و برخی نیز جبهه النصره را ترجیح می دهند.

او افزود که با این که ساکنان از بازگشت دولت استقبال نمی کنند اما از اداره خودگردان نیز ناامید شده‌اند. با بدتر شدن شرایط زندگی، وضعیت عمومی و هرج و مرج مخالفت با ترکیه را کاهش داده است. اگر ارتش آزاد سوریه که بسیار منفور است، حمله کند، هیچ کس مقاومت نمی کند. این سکنه منطقه تحت کنترل کردها اظهار داشت: «آنها می گویند [اعضای ارتش آزاد] غیرنظامیان را در عفرین می ربایند، اما در اینجا هم غیرنظامیان ربوده و کشته می شوند».

از سوی دیگر، برخی از منافع وجود اداره خودمختار بهره مند شده اند. اکثر سوپرمارکت های بزرگ و کارهای سودآور در این منطقه نه متعلق به ساکنان محلی منطقه قامشلو بلکه متعلق به آوارگان عین العرب/کوبانی و راس العین/سری کانی است. در واقع، شهروند ساکن قامشلو احساس می کرد که ساکنان اصلی شهر مورد ظلم هر دو سیستم واقع شده اند. این مسئله به ویژه در قامشلو که قیمتها و اجاره مسکن بالا رفته بیشتر به چشم می خورد. این اتفاق زمانی آغاز شد که ایالات متحده اعلام کرد تحریم های اعمال شده بر این منطقه را کاهش می دهد.

یکی از پاسخ دهندگان اظهار داشت که قامیشلو تأثیرات عملیات هیئت تحریر الشام (HTS) در نزدیکی عفرین را احساس نکرده و حتی متوجه نشده است که این گروه چه کارهایی می کند. او گفت که احساسات منفی PYD و اقدامات آن علیه ارتش آزاد سوریه شامل هیئت تحریر الشام نمی شود. او عقب‌نشینی PYD در مقابل ارتش آزاد سوریه را بیشتر از اهمال آن در برابر داعش دانست که سر مردم کوبانی را می برید.

مخاطب ما گفت که مردم توجه چندانی به تحولات نظامی ندارند زیرا آنها غرق در شرایط سخت زندگی روزمره خود هستند که توسط دولت، اداره گردان و آن کادرهای ویژه در منطقه (یعنی کارآموزان PKK) به وجود آمده است. یکی دیگر از پاسخ دهندگان گفت که اگرچه به نظر می رسد که این مردم هستند که تصمیم می گیرند اما تصمیم در دست دولت و نیروهایی است که از بیرون دستور می گیرند.

شورای نظامی نیروهای دموکراتیک سوریه در منبج (در حومه حلب)، چند روز پیش به نیروهای دولتی اجازه ورود به شهر را نداد. این یک گام استراتژیک بود که دو هدف را دنبال می کرد: اولا، توجه ترکیه را به این نکته جلب کرد که خروج نیروهای SDF از منطقه، آن را دوباره تحت کنترل دولت سوریه قرار می دهد و اگر فشارهای ترکیه بر نیروهای دموکراتیک سوریه افزایش یابد، نیروهای SDF ممکن است منبج را به بشار اسد تحویل دهند. هدف دوم شامل فشار بر روسیه و بشار اسد برای رسیدن به توافقی است که برای شورای دموکراتیک سوریه خوشایند باشد.

ترکیه جدا به فکر کنترل شهر مرزی عین العرب/کوبانی است که یکی از پایگاه های اصلی رهبران کردها محسوب می شود. تصرف این شهر به ترکیه اجازه می دهد مناطق تصرف شده در عملیات سپر فرات و شاخه زیتون را به یک منطقه جدید متصل کند و کنترل خود را در امتداد مرز سوریه گسترش دهد. آنکارا علاقه مند به انجام عملیاتی برای تقویت امنیت مرزی خود، تضعیف شبه نظامیان کرد و نیروهای آنها در سوریه و از بین بردن شبه دولت کردی در مرزهای خود است.

منبع: اندیشکده واشنگتن برای خاورمیانه

سرویس جهان-خبرگزاری کردپرس