رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در سال 2001 پیش از تأسیس حزب عدالت و توسعه (AKP)، که با شعار مبارزه با فساد حکومتی، 18 سال است بر ترکیه حکومت می کند، میزان دارایی های خود را 430 هزار لیر ترکیه اعلام کرد که با توجه به وضعیت اقتصادی ترکیه و ارزش لیر، ثروتی معمولی به شمار می آید (این رقم به لیر جدید محاسبه شده است).

اما تشکیک در میزان دارایی واقعی اردوغان از همان زمان آغاز شده و تا امروز هر از گاهی زمزمۀ ثروت هنگفت اردوغان و خانواده اش، که گفته می شود از راه های غیر قانونی و با سوء استفاده از قدرت به دست آمده است، در رسانه ها مطرح می شود.

رحمی مصطفی کوچ، مدیر هولدینگ کوچ که یکی از بزرگ ترین شرکت های خوشه ای (کنگلومرا) در ترکیه است، یک ماه پس از اعلام ثروت اردوغان به روزنامۀ حریت گفت وی حدود یک میلیارد دلار پول جمع آوری کرده، به نحوی که برای تأسیس حزب سیاسی خود مشکل مالی نداشته است.

اردوغان در سال 2006 میزان دارایی های خود را 1.3 میلیون لیر اعلام کرد و در سال 2007 پس از فروش بخشی از سهام خود در سه شرکت بزرگ ترکیه، این رقم 1.8 میلیون لیر اعلام گردید. در سال 2010 اردوغان اعلام کرد 2.2 میلیون لیر ثروت دارد و در سال 2011 رقم اعلامی وی 4 میلیون لیر ترکیه بود؛ یعنی در 10 سال ثروت آشکار او بیش از 10 برابر شده بود.

در سال های اخیر تشکیک در صحت این ارقام شدت گرفته است. در سال 2013 که پروندۀ فساد مالی مقامات دولتی در دستگاه قضایی ترکیه طرح شد، پای خانوادۀ اردوغان نیز به میان کشیده شد و تا آستانۀ دستگیری بلال اردوغان پسر رئیس جمهور پیش رفت. اگر چه اردوغان از نفوذ خود استفاده کرد و پرونده را متوقف کرد و حتی به سود خود برگرداند تا جایی که دادستان های پرونده متهم شدند، اما اتهام فساد مالی هرگز از دامن خانوادۀ وی پاک نشد.

سال 2014 یک فایل صوتی از مکالمۀ اردوغان و بلال به رسانه ها درز کرد و در یوتیوب منتشر شد که در آن پدر از پسر خواسته بود مبلغ 10 میلیون دلار را از تاجری به نام سیتکی آیان قبول نکند چون در ازای امتیازاتی که دریافت کرده مبلغ ناچیزی است. آیان مالک شرکت Petrol Som بود که برای احداث خط لولۀ نفت از ایران به ترکیه از حکومت ترکیه مشوق های مالی معاف از مالیات دریافت کرده بود.

در سال 2015 روزنامۀ اینک توقیف شدۀ زمان، بلال اردوغان، مصطفی اردوغان برادر رجب طیب اردوغان و ضیا ایلگن شوهر خواهر آنها را متهم کرد که از قدرت سیاسی خانوادۀ خود در افزایش شتابان دارایی های یک شرکت مشترکشان سوء استفاده کرده اند.

در اواخر سال 2015 و اوایل 2016 نیز اردوغان و دامادش برات البایراک به دست داشتن در تجارت نفت داعش با درآمد سالانه ای در حدود 500 میلیون دلار متهم شدند. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه، که در آن زمان روابط خوبی با اردوغان نداشت، کسی بود که شخصاً این اتهام را با ارائۀ پاره ای اسناد مرتبط مطرح کرد.

در سال 2017 حزب اپوزیسیون جمهوری خواه خلق (CHP) اسنادی را منتشر کرد که بر اساس آنها خانوادۀ اردوغان برای فرار از مالیات و سرمایه گذاری در خارج از ترکیه مقدار قابل توجهی پول (کثیف) را از طریق یک شرکت سوری به جزیرۀ مَن (Man of Isle) که یک بهشت مالیاتی محسوب می شود منتقل کرده بودند.

در همین سال روزنامۀ آلمانی بیلد ثروت و فعالیت های تجاری اردوغان و خانواده اش را زیر سؤال برد و آنها را به فساد مالی و سوء استفاده از قدرت در تجارت متهم کرد.

در سال 2018 نیز ذوالفقار دوغان روزنامه نگار ارشد ترک مدعی شد پسران، دامادها و شوهر خواهرهای اردوغان ثروتمندترین چهره های ترکیه هستند. وی معتقد بود اردوغان اعضای کابینه و دولتش را به نحوی انتخاب کرده است که هر چه بیشتر در خدمت تجارت خود، خانواده و دوستانش باشند.

اما در آخرین روزهای سال گذشتۀ میلادی گروه بین المللی هکرهای «انونیموس» ادعا کرد ثروت رئیس جمهور ترکیه حدود 350 میلیارد دلار است و او را به پولشویی متهم کرد. این گروه فهرست بانک هایی را نیز که اردوغان و خانواده اش ثروت خود را در آنها نگهداری می کنند، منتشر کرد.

در همین حال، عبدالله بوزکورت روزنامه نگار منتقد اردوغان ادعا کرد ثروت اردوغان تنها پول نیست و همۀ پول هم در بانک ها نگهداری نمی شود. وی در گزارشی که 9 ژانویۀ سال جدید میلادی در نوردیک مونیتور منتشر کرد، نوشت «اردوغان بخشی از ثروتش را به صورت پول نقد و طلا در چندین گاو صندوق بزرگ اتاق مانند نگهداری می کند.» بوزکورت افزوده است این گاو صندوق ها به صورت سفارشی و برای زیرزمین ویلای شخصی اردوغان در مجموعه ویلاهای خانوادگی آنها در استانبول، ساخته شده اند.

بوزکورت از دو شاهد نقل قول کرده است که خود گاو صندوق های غول پیکر را از نزدیک دیده اند اما از ترس امنیت خود و خانواده هایشان نمی خواهند هویت آنها فاش شود. به گفتۀ این دو شاهد گاو صندوق ها قابلیت آن را دارند که لیفتراک به آنها وارد و از آنها خارج شود و همچنین مستقیماً راه دسترسی اضطراری ماشین رو به خارج از مجموعه دارند.

سند متقن وجود این گاو صندوق ها یک فایل صوتی مربوط به سال 2013 است، هنگامی که در پروندۀ فساد نزدیکان اردوغان حکم بازداشت بلال صادر شده بود. در این فایل صوتی اردوغان هراسان به پسرش می گوید پول نقد را از خانه اش خارج کند. در همان زمان بود که پسران سه وزیر کابینۀ اردوغان همراه با مقدار قابل توجهی پول نقد در گاو صندوق های متعدد و تعدادی دستگاه شمارش اسکناس در خانه هایشان دستگیر شدند. اما با دخالت اردوغان که در آن زمان نخست وزیر بود، بلال اردوغان دستگیر نشد.

در یک فایل صوتی دیگر مربوط به سال 2014 نیز، که این بار توسط CHP منتشر و تجزیه و تحلیل شد، شنیده می شود که اردوغان یک میلیارد دلار پول نقد در خانه هایش از جمله ویلای مذکور در استانبول دارد. اردوغان این بار نیز از پسرش خواسته است این پول را منتقل و از دسترس پلیس خارج کند.

با وجود این، ثروت اردوغان تنها در حساب های بانکی و پول نقدی که در گاو صندوق های غول آسا نگهداری می کند، خلاصه نمی شود. برخی از دارایی هایش به نام اعضای خانواده و افراد مورد اعتماد او است، بخشی از آن در خارج از کشور نگهداری می شود و بخشی دیگر از آن در قالب شرکت های کاغذی است.

اردوغان از سوی منتقدانش به سوء استفاده از قدرت برای مقاصد تجاری متهم می شود. او همچنین متهم است که برای فرار از تعقیب به خاطر فساد مالی خود، خانواده و حلقۀ نزدیکانش هر روز بیشتر از پیش برای تحکیم و تضمین قدرتش تلاش می کند؛ چه در درون حزب و چه در خارج از آن. رقبای اردوغان حتی هزینۀ 615 میلیون دلاری و 85 میلیون دلاری کاخ ریاست جمهوری آک سارای آنکارا و کاخ تابستانی رئیس جمهور در ساحل مرمره را، که به هر حال دارایی شخصی اردوغان نیست، مصداق سوء استفاده و قابل تعقیب می دانند. با این احوال، شکست در انتخابات ریاست جمهوری بعدی می تواند برای اردوغان بسیار گران تمام شود.

بیستون عباسی