به گزارش کردپرس، آخرین بحران در روابط ترکیه و آمریکا مربوط به تهدیدهای ترکیه نسبت به آغاز عملیات زمینی در سوریه علیه یگان‌های مدافع خلق یا (YPG) به عنوان شاخه سوری حزب کارگران کردستان یا (پ‌ک‌ک) است که باعث تشدید تنش میان دو کشور شده است. این مسئله هم باعث ایجاد آشوب شده و هم بحرانی است. اگرچه هنوز هیچ گونه تصمیم نهایی از سوی رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه درباره حمله گرفته نشده است اما مطمئناً احتمال دارد که او نوعی عملیات زمینی را آغاز کند که بسته به این که در کجا و با چه حجمی صورت بگیرد، کم و بیش روابط دوجانبه را مخدوش می کند.
آمریکا منافع متضادی با ترکیه دارد. منافع هر دو کشور در ده‌ها موضوع، از اوکراین گرفته تا سیاست هسته‌ای ناتو و ایران همسو است. واشنگتن، علی‌رغم گرفتاری های فراوان، حیاتی‌ترین متحد آنکارا است و ترکیه نیز، با توجه به حجم مراودات اقتصادی و نظامی و موقعیت جغرافیایی استراتژیک، شریک اصلی ایالات متحده در منطقه اوراسیا است.
با این حال، اختلافات بر سر حمایت واشنگتن از YPG در مبارزه مشترک علیه داعش روابط این دو کشور را به طور مکرر از سال 2016 مختل کرده است. ارتش ایالات متحده در سال 2015 نام YPG را به دلیل ارتباط احتمالی این نیرو با پ.ک.ک که از نظر آمریکا در لیست سازمان های تروریستی قرار دارد، به نیروهای سوریه دموکراتیک تغییر داد. نویسنده از این پس از عنوان SDF استفاده خواهد کرد اما این عنوان مترادف YPG و "شاخه سوریه PKK " نیز هست. اما این تصمیم دو پیامد عکس به دنبال داشت زیرا دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا دستور خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه را داد و ترکیه نیز از سال 2016 تا 2019 سه عملیات زمینی علیه کردها انجام داد.
به طور کلی اهداف ترکیه-ایالات متحده در مورد سوریه مشابه است و دو کشور اغلب با یکدیگر از جمله در مورد راه حل سیاسی بحران سیاسی بر اساس قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل، حمایت از تقریبا 4 میلیون پناهجوی سوری ثبت شده در ترکیه و مخالفت با پیشروی بیشتر توسط دولت سوریه در منطقه تحت کنترل ترکیه در ادلب با هم همکاری می کنند. واشنگتن و آنکارا حتی زمانی که ایالات متحده تصمیم گرفت از نیروهای سوریه دموکراتیک در کوبانی، شهری اکثرا کردنشین در مرز ترکیه در شمال سوریه، علیه یورش داعش در سپتامبر 2014 حمایت کند، همکاری کردند.
اما در نهایت این همکاری کاهش یافت. آتش بس آنکارا و پ‌ک‌ک که به مدت دو سال و نیم برقرار بود، در سال 2015 به بن بست رسید در حالی که ایالات متحده با تکیه بر موفقیت نیروهای دموکراتیک سوریه علیه داعش، حمایت خود را از این نیرو به عنوان نیروی زمینی در حمله به قلمرو باقی مانده دولت اسلامی در سوریه در امتداد رود فرات مقابله با داعش گسترش داد. این کارزار موفق، قلمرو تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه را تا عمق مناطق عرب گسترش داد که در نهایت حدود 25 درصد از خاک سوریه، چندین میلیون نفر جمعیت این کشور، بیشتر نفت سوریه و بسیاری از زمین های قابل کشت آن به دست کردها افتاد.
ترکیه که دوباره به نبرد علیه پ‌ک‌ک بازگشته است. ترکیه دستاورد کردها را به‌عنوان یک تهدید بالقوه می‌دید و بیش از پیش علیه سیاست ایالات متحده که حمایت آمریکا از نیروهای دموکراتیک سوریه را به‌طور غیرقابل قبولی «موقتی، تاکتیکی و معامله» تعریف می‌کرد، اعتراض کرد. اما واشنگتن نمی‌توانست برای شبه دولت کوچکی که به ایجاد آن کمک کرده بود پایانی بگذارد.
همه اینها با سومین تهاجم نظامی ترکیه، این بار به شمال شرق سوریه نزدیک به محل عملیات نیروهای آمریکایی، در اکتبر 2019 و پس از شکست توافق آمریکا و ترکیه برای محدود کردن حضور نیروهای SDF، به پایان رسید. دولت ترامپ به شدت واکنش نشان داد و تحریم‌های گسترده‌ای را علیه مقامات ارشد ترکیه اعمال کرد و مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور را برای مذاکره با اردوغان برای آتش‌بس اعزام کرد و او با موفقیت این ماموریت را انجام داد. بر اساس این توافق، ترکیه و نیروهای مخالف سوری آن، یک امتداد 130 کیلومتری از مرز شمال شرقی در حدود 30 کیلومتری سوریه را اشغال کردند و نیروهای دموکراتیک سوریه نیز نیروهای خود را از آن منطقه خارج کردند.
این توافق - فارغ از اقدامات جنگی جزئی، معمولاً حملات توپخانه ای و هوایی - برای بیش از سه سال همچنان باقی مانده است. اما اردوغان همچنان از این نگران است که نیروهای دموکراتیک سوریه در دو طرف منقطه مذکور در شمال شرقی و همچنین در دو منطقه در شمال غربی، یعنی در تل رفعت در نزدیکی حلب و منبج در غرب رود فرات، به ترکیه نزدیک باشند. او بعداً در اکتبر 2019 با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه توافق کرد که نیروهای روسی که با عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی به منبج و مناطق شمال شرقی حرکت کرده بودند، نیروهای دموکراتیک سوریه را مجبور به عقب‌نشینی به عمق 30 کیلومتری از مرز ترکیه کنند. این مناطق جزء مناطق مورد توافق اردوغان-پنس نبود. برخلاف توافقی که پنس با اردوغان انجام داد، این بار با نیروهای دموکراتیک سوریه مشورت نشد و این نیرو هم عقب نشینی نکرد.
علت محتمل بحران کنونی، دو حمله ماه نوامبر علیه اهداف غیرنظامی ترکیه در استانبول و استان غازی انتپ بود که در مجموع 9 نفر را کشت و آنکارا آن را به پ‌ک‌ک فعال در خارج از سوریه نسبت داد اما پ‌ک‌ک دخالت خود را در این حملات رد کرده است. اگرچه اردوغان قبلاً تهدید کرده بود که عملیات زمینی را علیه نیروهای دموکراتیک سوریه آغاز خواهد کرد مگر این که از سوی واشنگتن و مسکو منصرف شود، اما این بار او جدی‌تر به نظر می‌رسد. برخی از ناظران این تاکید اردوغان برای حمله به کردهای سوریه را به انتخابات عمومی آتی ترکیه در اواسط سال 2023 نسبت می‌دهند. نظرسنجی ها نشان می‌دهد که حزب اردوغان از محبوبیتی کم برخوردار است و ادعا می‌کنند که او به دنبال تقویت حمایت از خود از طریق اقدام نظامی علیه عناصر پ‌ک‌ک است.
شاید این طور باشد اما اردوغان ممکن است به دنبال نهیب دادن به پ‌ک‌ک از انجام حملات درست قبل از انتخابات باشد زیرا این اقدام می‌تواند نامزدی اردوغان را تحت تاثیر قرار دهد. هماهنگی میان ترکیه-آمریکا در مورد سوریه نیز مانند گذشته در سطح بالایی نیست و با توجه به تاکید واشنگتن بر دور شدن از خاورمیانه، ترک‌ها می‌خواهند بدانند چه بر سر شبه دولت تاسیس شده توسط پ‌ک‌ک در نزدیکی مرزشان خواهد آمد.
واشنگتن نگران است که تهاجم جدید ترکیه به سوریه - به ویژه در شمال شرق و نزدیک جایی که نیروهای ایالات متحده و نیروهای دموکراتیک سوریه در حال عملیات علیه دولت اسلامی هستند - مبارزه با این گروه تروریستی و به ویژه نقش حیاتی نیروهای دموکراتیک سوریه در این مبارزه را تضعیف کند. این نیروی تحت کنترل کردها از هزاران زندانی و اعضای خانواده داعشی محافظت می کند. بنابراین واشنگتن با عبارات قوی تر از ترکیه می خواهد که عملیاتی علیه آنها را آغاز نکند. اما به نظر می‌رسد ترک‌ها به فراخوان واشنگتن توجه نمی‌کنند زیرا آنها قبل از تهاجم سال 2018 خود به نیروهای دموکراتیک سوریه در عفرین سوریه نیز همان سروصدای آمریکا را شنیده‌اند اما با نادیده گرفتن آن هیچ عواقب بلندمدتی متحمل نشده‌اند.
به صورت کلی تر، به نظر می رسد آنکارا از این که پس از هشت سال، هنوز از اهداف بلندمدت واشنگتن در شمال شرق سوریه اطلاعی ندارد، ناامید شده است. شاید به این دلیل است که واشنگتن، فراتر از حمایت از قطعنامه 2254 سازمان ملل، هیچ استراتژی جامعی را اعلام نکرده است.
روسیه - که نیروهایش در دو منطقه مورد نظر ترک‌ها (کوبانی و منبج) عملیات می‌کنند و ظاهراً قرار بود در سال 2019 عقب‌نشینی نیروهای دموکراتیک سوریه را نظارت کند با فرهاد عبدی شاهین، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه درباره عقب‌نشینی دوباره مذاکره کرده است. اما این مذاکرات موفقیت آمیز نبوده و فرمانده نیروهای دموکرایتک سوریه که بیشتر با نام مظلوم عبدی شناخته می شود تلاش کرده است از طریق آمریکا، از جمله با انتشار یادداشتی در واشنگتن پست تهاجم ترکیه را متوقف کند.
مطمئناً انجام این کار به نفع واشنگتن است. اگرچه روس‌ها ادعا می‌کنند با متقاعد کردن نیروهای SDF برای عقب‌نشینی تلاش می‌کنند ترک‌ها را بازدارند، اما می‌دانند که بشار اسد متحد آنها نمی‌خواهد ترکیه بیش از این خاک سوریه را تصرف کند. مسکو دارای منافع متضادی در سوریه است. فروپاشی کامل روابط ایالات متحده و ترکیه ناشی از تهاجم آنکارا به کردها و احتمالاً خروج نیروهای آمریکایی از شمال شرق سوریه آشفته (فرستادگان وزارت خارجه ایالات متحده قبلاً از سوریه خارج شده اند) به نفع روسیه خواهد بود. این مسئله با توجه به نقش ترکیه در محدود کردن مسکو نه تنها در سوریه، بلکه در لیبی، قفقاز و مهمتر از همه، دراوکراین با توجه به دادن سیستم‌های تسلیحاتی کلیدی به کیف قابل درک است. ترکیه همچنین از کنوانسیون 1936 مونترو برای جلوگیری از تقویت نیروی دریایی روسیه در دریای سیاه استفاده کرد و پروازهای نظامی روسیه را متوقف کرد. از این رو، این گمان وجود دارد که مسکو ممکن است به تهاجم ترکیه به کوبانی چراغ سبز نشان دهد که این مسئله مستقیماً بر روابط ایالات متحده با ترکیه و کردها تأثیر می گذارد.
اما اعتراضات واشنگتن به تنهایی آنکارا را مجبور به خودداری از حمله به کردها نمی کند. اما مقامات ایالات متحده می توانند بر اساس ترتیبات سه جانبه گذشته ترکیه-ایالات متحده-SDF برای ارائه یک پیشنهاد واقعی روی میز کار کنند.
خواسته های فوری ترکیه این است که نیروهای SDF از قلمرو ترکیه و مناطق تحت کنترل این کشور در سوریه عقب نشینی کنند. این کشور همچنین خواهان گرفتن تعهد در برابر عدم حملات پ ک ک از سوریه علیه خاک ترکیه است. می توان در این خصوص به نمونه هایی اشاره کرد. ایالات متحده - از جمله خود جو بایدن، معاون رئیس جمهور وقت آمریکا - در سال 2016 به ترکیه داد که پس از تصرف منبج توسط این گروه، عقب نشینی نیروهای SDF از بخش شرقی رودخانه فرات را تضمین کند. اما پس از اینکه دولت اوباما نتوانست این تعهد را دنبال کند، دولت ترامپ در سال 2018 درباره خروج نیروهای SDF از منبج مذاکره کرد که تا حدی و با وجود ناسازگاری نیروهای SDF و تنش های داخلی ایالات متحده موفقیت آمیز بود. در سال 2019 آنکارا، واشنگتن و نیروهای دموکراتیک سوریه به طور رسمی با خروج این نیرو از مرز ترکیه در شمال شرق به عمق 4 تا 14 کیلومتری با هم موافقت کردند و گشت‌های نظامی مشترک آمریکا و ترکیه برای راستی‌آزمایی آن طراحی شد. این توافق عملاً با تهاجم ترکیه در اکتبر 2019 و توافق پنس- اردوغان از بین رفت. علاوه بر این، واشنگتن تعهدات مکرری را از نیروهای دموکراتیک سوریه مبنی بر عدم حمله به ترکیه از شمال شرق سوریه دریافت کرد. باید دانست که حملات اخیر در ترکیه به نیروهای دموکراتیک سوریه در شمال غرب و نه شمال شرق سوریه نسبت داده شده است.
با توجه به اهمیت جلوگیری از تهاجم بی ثبات کننده ترکیه برای ایالات متحده و نیروهای دموراتیک سوریه، واشنگتن باید این تعهدات را به نوعی احیا کند. نیروهای دموکراتیک سوریه می توانند همانطور که قبلاً به اشکال مختلف توافق کرده بودند، از منبج و کوبانی عقب نشینی کنند و تعهد خود را مبنی بر عدم حمله به ترکیه از طریق شمال شرق سوریه، به عدم حمله از هیچ نقطه ای در سوریه، در ازای وعده ترکیه مبنی بر عدم تحرک به سمت منبج یا شمال شرقی گسترش دهند. ترکیه همچنان می‌تواند به تل رفعت حمله کند اما عناصر پ‌ک‌ک در آنجا هیچ ارتباطی با ایالات متحده نداشته‌اند. بنابراین، حمله در آنجا نسبت به جاهای دیگر تاثیر کمتری بر روابط آمریکا و ترکیه خواهد داشت.
ابتکارات مشابه با ترکیه در مورد این موضوعات مطمئناً نتایج متفاوتی داشته است اما مخاطرات آنقدر زیاد است که گفتگو با ترک ها و نیروهای SDF در سطح بسیار بالا را توجیه کند. با این حال، حتی اگر واشنگتن در به تعویق انداختن حمله ترکیه موفق شود، باید سوال آنکارا و شهروندان ترکیه که سربازانشان در سوریه زیر آتش است، پاسخ دهد که بالاخره چه وقت این مسائل تمام می شود؟
نویسنده: جیمز جفری رئیس برنامه خاورمیانه در مرکز ویلسون است. او به عنوان سفیر ایالات متحده در عراق، ترکیه و آلبانی خدمت کرده است. جیمز جفری فرستاده ویژه آمریکا در سوریه و معاون مشاور امنیت ملی این کشور نیز بوده است.
منبع: فارن پالسی
کردپرس
نظر شما