شب چهارشنبه آخر سال که می شود به جای پاسداشت و نکوداشت یکی از زیباترین رسوم تاریخی، اوضاع به گونه ای پیش می رود که شاهد کشته و مجروح شدن ده ها تن از همشهریان در سراسر استان می شویم و امروز وقتی سخن از چهارشنبه سوری به زبان می آید، به فکر چهارشنبه سوزی می افتیم و ترس بر ما مستولی می شود.
شب چهارشنبه آخر سال که فرا می رسد، بیشتر مردم از ترس حملات نارنجکی و ترقه های دست ساز با دود و صدای مهیب، به منازل پناه می برند و بسیاری از شرکت ها و سازمان های دولتی و خصوصی برای بازگشت سریع کارکنان خود برنامه ریزی می کنند.
فراموشی آئین های چهارشنبه سوری
شاید اگر مردم با آئین چهارشنبه سوری واقعی آشنایی کافی داشتند هیچگاه نه خود و نه به کس دیگری اجازه نمی دادند که چنین اتفاقات و حوادثی در این شب زیبا و خاطره انگیز رقم بخورد.
کردستانی ها به عنوان ساکنان یکی از کهن ترین سرزمین های جهان، در هزار توی فرهنگ و تمدن پیشتاز بوده و در طول تاریخ مراسم و جشن های باستانی متفاوتی را به پا داشته اند و یکی از این مراسم باستانی، جشنی است که با نزدیک شدن به آخر سال حال و هوایش به خوبی حس می شود و در مراسم بدرقه زمستان و به استقبال بهار رفتن، حضوری دیرینه دارد.
نامش چهارشنبه سوری است و در آخرین سه شنبه سال، با آغوشی پر از نور و شادی به میان مردم می آید تا رنگی تازه به شب های آخر سال شأن بپاشد. هوا تاریک می شود، اما شعله های آتش در هر کوی و برزن لشگری از نور را راه می اندازند تا سیاهی را شکست دهند و مردم از روی آتش می پرند و می خندند و زیر لب به هنگام پرش می خوانند: «زردی من از تو، سرخی تو از من»
چهارشنبه سرخ
چهارشنبه سوری نام جشنی است کهنه و دیرین که از دیرباز طی مراسم باشکوهی برگزار می شود و آن را با نام های جشن چهارشنبه پایان سال و شب چهارشنبه سرخ نیز می شناسند. این جشن به هنگام غروب آخرین سه شنبه سال آغاز می شود و تا پاسی از شب ادامه دارد.
گفته می شود زمانی که زرتشت، با تنظیم حساب زمان و تاریخ، موفق به تدوین تقویم شد، مصادف با سالی بود که تحویل سال به سه شنبه می افتاد. نیمی از آن سه شنبه از سال قدیمی به شمار می آمد و از ظهر به بعد، سال جدید آغاز می شد. از آنجا که در آن زمان هم آغاز هر روز را از نیمه شب حساب می کردند، فردای سه شنبه را به عنوان نوروز اعلام کردند و شب پیش از آن را به جشن و سرور و آتش بازی پرداختند. سال ها گذشت و جشن گرفتن در آخرین سه شنبه سال بدون توجه به روز آغاز سال به صورت فرهنگی دیرینه در آمد و پاس داشته شد.
آئین های فراموش شده نوروز در کردستان
در آخرین ساعات روز، کم کم صدای جشن و هیاهو به گوش می رسد، آتش ها برپا می شوند و موجی از هیجان در شهر به راه می افتد، آسمان سیاه شب، روشن است و به لطف نورافشانی ها، گاهی به رنگ قرمز، سبز و یا زرد در می آید تا با آدمیان در شادی این جشن سهیم شود.
آتش بازی تنها قسمتی از این جشن پرماجراست و پس از اتمام آتش بازی خیابان ها خلوت می شود، مردم به خانه هایشان می روند و خود را برای قسمت دوم جشن یعنی در کنار یکدیگر بودن آماده می کنند.
در این میان، سنتی کهن وجود دارد که در گذشته بخشی از مراسم آتش افروزی به شمار می آمده است ولی امروزه جایگاهی در میان مردم ندارد. در قدیم، مردم بر این اعتقاد بودند که خاکستر آتش چهارشنبه سوری شوم است. آنها خاکستر به جامانده را به کنار دیواری می ریختند و رسم بر این بود که اگر کسی خاکستر را بیرون ریخته باید در زند و کسی در درون خانه بپرسد: «کیست؟» و او جواب دهد: «منم» و سپس از او بپرسند: «از کجا آمده ای؟» و او جواب دهد: «از عروسی» بعد به او بگویند: «چه آورده ای؟» و او پاسخ دهد: «تندرستی».
درد و بلایی که در کوزه می ریزند
سنت کوزه شکنی یکی دیگر از سنت های چهارشنبه سوری است که این سنت از آن دسته سنت های فراموش شده این جشن باستانی است. بعد از درست کردن آتش و پریدن از روی آن، مقداری نمک به دلیل شور چشمی، یک سکه به نشانه تنگ دستی و مقداری زغال به دلیل سیاه بختی در کوزه ای سفالی می اندازند. سپس هر یک از اعضای خانواده کوزه را یک بار دور سرش می چرخاند و نفر آخر کوزه را به بام خانه می برد و به کوچه می افکند و در همین حال می گوید: «درد و بلای خانه را ریختم تو کوچه و این گونه بدی و زشتی را از خانه خارج می کنند».
با وصف این همه رسم و سنت زیبا اما امروز دیگر در چهارشنبه سوری ها این مراسم ها را نمی بینیم و جای آنها شاهد انفجارهای مهیبی هستیم که گویی در میدان جنگ و خط مقدم مقابله با دشمنان قرار گرفته ایم.
شاید این نکته زیاد برای کسانی که علاقه به جشن و شادی دارند، مهم نباشد اما در این شب میلیاردها تومان پول ظرف تنها چند ساعت به آتش کشیده می شود و دود آن به آسمان می رود.
جدای از خسارات مالی که به دنبال چهارشنبه سوری به جا می ماند، متأسفانه در حداقل یک دهه اخیر سالیانه شاهد مرگ و زخمی شدن ده ها نفر از مردم به خصوص کودکان هستیم.
در استان کردستان نیز این جشن هر سال با حضور پرشور و نشاط مردم برگزار می شود و متأسفانه شاهد صدمات جبران ناپذیری به پیکره بسیاری از خانواده ها می شویم و کودکان بسیاری در این جشن دچار صدمه جانی می شوند.
نظر شما