کردپرس: آنچە طی هفتەهای اخیر بیش از هر چیز در محافل سیاسی عراق و منطقە بر سر زبان‌ها جاری است، مسئله تلاش ها در اقلیم کردستان برای برگزاری همه‌پرسی تعیین سرنوشت و جدایی از عراق است. موضوعی که دستاورد بزرگی همچون آزادسازی موصل از سوی نیروهای عراقی و تاثیر این رویداد بر آینده کشور را به حاشیه راند. مسئله‌ای که بیش از هر چیز این دو موضوع مهم را به هم ربط می دهد مناطق مورد مناقشه‌ای است که می بایست بر اساس ماده 140 قانون اساسی عراق پرونده آن پیش از 31 دسامبر سال 2007 بسته و به هر نحوی که بود به مناقشات ارضی میان کردها و اعراب در شمال عراق پایان داده می شد. اما این اتفاق نیفتاد و روند وقایع در سال 2014 و ورود داعش به عراق به سمت و سویی رفت که برای هیچ تحلیل گری قابل پیش بینی نبود. آنچه در این میان بیش از همه رویدادها، معادلات را تغییر داد، کنترل 90 درصد مناطق مورد مناقشه عراق از سوی نیروهای پیشمرگ است و تصمیم قطعی آن ها برای الحاق این مناطق به اقلیم کردستان از طریق برگزاری همه‌پرسی استقلال و جدایی از عراق است. در این باره و در خصوص سرنوشت مناطق مورد مناقشه عراق، موضوع همه‌پرسی استقلال کردستان عراق، وضعیت کنونی نیروهای پیشمرگ و نقش ایران در کمک به عراق در جنگ با داعش، خبرگزاری کردپرس گفتگویی را با ارتشبد بابکر زیباری رئیس پیشین ستاد کل ارتش عراق ترتیب داده که مشروح آن در ادامه آمده است:
کردپرس: پس از پایان داعش در موصل، آینده فعالیت‌های این گروه در عراق را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بابکر زیباری: داعش در موصل به پایان رسید، لیکن در سایر مناطق عراق داعش کنترل مناطق واقع در طول رودخانه فرات در استان الانبار واقع در غرب عراق را که شامل شهر القائم نزدیک به مرزهای مشترک این کشور با سوریه می‌شود و برخی مناطق دیگر را در دست دارد. این گروه در مناطق دیگری مانند حمرین، حویجه و تلعفر و برخی از مناطق شهری حضور دارد و گمان نمی‌رود کار داعش در عراق به‌آسانی پایان یابد. حتی اگر مناطق شهری نیز پاک‌سازی شوند تروریست‌های داعش می‌توانند فعالیت‌های خود را به‌صورت پارتیزانی ادامه دهند.
کردپرس: در حال حاضر مسئله مناطق مورد مناقشه مشمول ماده 140 قانون اساسی عراق، از اصلی‌ترین موارد مورد اختلاف میان اربیل با بغداد و کردها با اعراب است. با در نظر گرفتن قریب‌الوقوع بودن پایان حضور نظامی داعش در عراق و آغاز مرحله جدید در این کشور، ارزیابی شما از تبعات حضور چند نیروی متفاوت ازجمله، ارتش عراق، نیروی پیشمرگ، حشدالشعبی و نیروهای وابسته به اهل سنت در مناطق مورد مناقشه و به‌ویژه در نینوا چیست، تحولات و معادلات در این مناطق به چه سمت و سویی خواهد رفت؟
بابکر زیباری: هم‌اکنون 90 درصد از مناطق کردستانی خارج از اداره اقلیم کردستان در کنترل نیروهای پیشمرگ کردستان است و از سوی آنان آزادشده‌اند. ماده 140 قانون اساسی عراق در این موضوع کاملاً شفاف و آشکار است و قانون اساسی، اجرای ماده 140 را شامل سه مرحله «عادی‌سازی وضعیت – یا بازگشت به وضع پیشین»، «سرشماری از جمعیت قبلی و فعلی» و «همه‌پرسی » عنوان می‌کند. تا از این طریق تمایل ساکنین این مناطق به ماندن با اقلیم کردستان یا عراق آشکار شود، بنابراین با اجرای ماده 140 قانون اساسی عراق مشکل مناطق مورد مناقشه کاملاً قابل‌حل است.
کردپرس: با توجه به واقعیات کنونی در عراق به نظر شما بازیگران عرصه سیاسی این کشور حاضر به اجرای ماده 140 خواهند شد؟
بابکر زیباری: عدم پذیرش ماده‌ای از مواد قانون اساسی عراق از سوی احزاب و جریانات و شخصیت‌های سیاسی بی‌معنی است. این قانون با رأی 80 درصد از مردم عراق تصویب‌شده و قابل‌انکار نیست.
کردپرس: پیش از آغاز عملیات آزادسازی موصل جناب مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان خواستار توافق بر سر یک طرح نظامی و اداری جامع برای تقسیم وظایف در طی عملیات آزادسازی موصل و مناطق اطراف آن و همچنین اداره منطقه در مرحله پسا داعش بود. آیا توافقی میان اقلیم کردستان و دولت فدرال و یا ایالات‌متحده دراین‌باره منعقد شد؛ به‌ویژه در ارتباط با مناطقی که از سوی نیروهای پیشمرگ آزادشده و این نیرو کنترل آن‌ها را در دست می‌گرفت؟
بابکر زیباری: توافقاتی میان ارتش عراق و نیروهای پیشمرگ و همچنین میان دولت فدرال و اقلیم کردستان پیش از آغاز عملیات موصل صورت گرفته بود که همچنان به قوت خود باقی هستند. ازجمله موارد موردتوافق میان طرفین، میزان پیشروی‌های نیروی پیشمرگ در این مناطق و مناطقی که باید مستقر می‌شدند بود. اقلیم کردستان در مرحله کنونی خواستار مذاکره با بغداد در راستای حل مشکلات پیش‌آمده در ارتباط با مسئله مذکور است.
کردپرس: آیا در توافقات صورت گرفته میان اربیل و بغداد بر عدم عقب‌نشینی نیروهای پیشمرگ از تمامی مناطقی که در عملیات نینوا از سوی این نیرو آزاد می‌شوند، تصریح شده است؟
بابکر زیباری: بله. در همین راستا نیز کنترل تمامی مناطقی که توسط نیروهای پیشمرگ آزاد شده‌اند به خود آن‌ها سپرده شده است.
کردپرس: برخی از مقامات حکومت مرکزی عراق و همچنین جریان‌های سیاسی در بغداد خواستار عقب‌نشینی نیروهای پیشمرگ به مرزهای پیش از عملیات نینوا هستند، ارزیابی شما دراین‌باره چیست؟
بابکر زیباری: این موضع‌گیری صحیح نیست. بر این باورم که نیروهای پیشمرگ از این مناطق خارج نخواهند شد، چراکه اگر در این مناطق همه‌پرسی هم برگزار شود با توجه به اینکه نزدیک به 90 درصد ساکنین آن کُرد هستند، به ماندن تحت حاکمیت اقلیم کردستان رأی خواهند داد. آن‌ها می‌توانند همه‌پرسی را برگزار کنند تا مرز مناطق کردستانی و غیر کردستانی مشخص شود. هرکه خواهان ماندن با اقلیم کردستان نباشد طبیعتاً کردستان نیز به وی نیازی نداشته و آنکه ادعای کُرد بودن داشته ص خود را کردستانی می‌داند نباید حقش تضییع گردد. عراق باید این قانون را بپذیرد.
کردپرس: بر این اساس طرف کُرد در تلاش است با توجه به واقعیات موجود، کردستان را از مناطق عرب نشین عراق تفکیک نماید؟
بابکر زیباری: طبیعتاً اقلیم کردستان نیز باید مرزهایی داشته باشد. این مرزها همان مناطق مورد مناقشه هستند که باید راه‌حلی برای پایان بخشیدن به این مناقشات در عراق اندیشیده شود. قانون اساسی و ماده 140 این قانون می‌تواند این نقش را ایفا نماید.
کردپرس: موضوع همه‌پرسی استقلال در اقلیم کردستان از مسائل بسیار مهم کنونی در صحنه سیاسی عراق و منطقه است، به‌عنوان شخصیتی نظامی و سیاسی نظر شما دراین‌باره چیست؟
بابکر زیباری: عقیده من این است که کردها نیز همانند دیگر ملت‌های منطقه حق‌دارند خودشان سرنوشتشان را تعیین نمایند. چندین کشور عرب و فارس و ترک در منطقه وجود دارند و این در حالی است که 40 میلیون انسان بدون اینکه در هیچ توافقی شرکت داده شده باشند در میان چندین کشور تقسیم‌شده‌اند. آیا این گناه و جنایت نیست؟ برادر باید اجازه استقلال را به برادرش بدهد.
کردپرس: آیا شما درهای گفتگو میان کردها و بغداد برای ماندن کردستان در چارچوب مرزهای عراق را بسته می‌دانید؟
بابکر زیباری: بدون تردید درهای گفتگو هنوز باز است. اقلیم کردستان بر حل مسالمت‌آمیز این مسئله پافشاری می‌کند و امیدوار است از خشونت پرهیز شود.
کردپرس: شما در منطقه و عراق از شخصیت‌های برجسته نظامی هستید، با توجه با آموزش‌های نظامی ارائه‌شده و سلاح‌ها و مهماتی که پس از آغاز جنگ داعش از سوی کشورهای خارجی در اختیار نیروهای پیشمرگ قرار گرفت، وضعیت کنونی این نیرو ازلحاظ بنیه و توان نظامی و تسلیحاتی را نسبت به‌پیش از حمله داعش چگونه ارزیابی می‌کنید؟
کردپرس: این نیرو ازلحاظ سازمانی و ساختاری دچار تغییرات شده و به نسبت قبل بسیار پیشرفته‌تر است. پیش‌ازاین نیروهای پیشمرگ فقط قادر به انجام جنگ‌های پارتیزانی بودند درحالی‌که اکنون در جبهه و شهر و خیابان‌ها با تمام قدرت با داعش می‌جنگند. عملیات موصل یک تجربه نظامی بسیار نادر بود. در این عملیات خطوط مقدم داعش توسط نیروهای پیشمرگ درهم‌شکسته شد و پس‌ازآن، ارتش عراق وارد عملیات شد. اکنون نیروهای پیشمرگ سلاح‌های مدرن و مناسب در اختیار داشته و به‌خوبی تحت آموزش نظامی قرارگرفته‌اند و سازمان‌دهی شده‌اند و این بدان معنی است که نیروهای پیشمرگ از همه لحاظ به‌صورت اساسی تغییر کرده‌اند.
کردپرس: در شرایط کنونی که داعش در عراق و منطقه رو به نابودی است و پایان جنگ نظامی با این گروه نزدیک می‌شود، تلاش‌های مشترک آمریکا، انگلیس و آلمان برای انجام اصلاحات در نیروهای پیشمرگ و تشکیل یک نیروی حرفه‌ای از آن‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بابکر زیباری: بعید می‌دانم این کشورها و غرب نیروی پیشمرگ را به حال خود رها کنند، چراکه در مقطع کنونی پیشمرگ ها تنها نیروی برجسته و توانمند در مقابل داعش هستند و به مقابله با این گروه تروریستی برخاسته و این مأموریت را با قدرت تمام انجام داده‌اند. نیروی پیشمرگ به هر منطقه‌ای حمله کرده، آن را آزادکرده و اجازه نداده است داعش به آنجا بازگردد، به همین دلیل آمریکا و کشورهای اروپایی که در جنگ داعش مشارکت دارند به نیرویی این‌چنینی در منطقه نیاز دارند و بعید می‌دانم سهل و آسان این نیرو را به حال خود رها کنند.
کردپرس: یعنی اراده‌ای غربی برای تبدیل نیروهای پیشمرگ به ارتشی منظم و حرفه‌ای وجود دارد؟
بابکر زیباری: بر این باورم هم‌اکنون و در آینده نیز آن‌ها در کنار نیروهای پیشمرگ و حامی این نیرو خواهند ماند، زیرا هرچند جنگ داعش در موصل به پایان رسیده است، اما در عراق و حتی اروپا و سایر نقاط جهان نیز داعش از بین نرفته و عملیات‌های خود را انجام می‌دهد و تا زمانی که به‌طورکلی نابود نشده است تهدید بزرگی باقی خواهد ماند.
کردپرس: آیا این اقدامات و تشکیل ارتشی منظم و حرفه‌ای از کردها در عراق خود را در چارچوب تلاش‌ها برای تجزیه این کشور و استقلال کردستان نخواهد دید؟
بابکر زیباری: این اقدامات در راستای منافع خود آن‌هاست، چراکه این کشورها به این نیروی قدرتمند نیاز دارند. طبیعی است که منافع کُردها را نیز در پی داشته و در این فرصت به‌دست‌آمده، کردستان نیز نیرو و جایگاه خود را تقویت می‌کند و هر زمان که لازم باشد می‌تواند آن را به کار گیرد.
کردپرس: با توجه به وجود نزاع‌هایی میان کردها و حشدالشعبی به دلیل ورود این نیرو به مناطقی از شنگال، هم‌اکنون در مناطق نینوا و به‌ویژه شنگال روابط میان این دو نیرو چگونه است؟
بابکر زیباری: در حال حاضر مشکلی میان این دو نیرو وجود ندارد. در برخی از خطوط با هم تماس داشته و مرز مشترک دارند و تاکنون درگیری و مشکلی پیش نیامده است. البته روابط مفیدی نیز با هم ندارند. بیشتر میان نیروهای پیشمرگ و ارتش عراق و پلیس فدرال همکاری‌هایی وجود دارد و بعضاً به‌صورت مشترک علیه داعش وارد عملیات شده‌اند.
کردپرس: دو شهر استراتژیک و مهم عراق یعنی حویجه و تلعفر هنوز در اشغال داعش هستند، طرحی برای آزادسازی این شهرها وجود دارد؟
بابکر زیباری: طرح آزادسازی این دو شهر آماده است، اما در حال حاضر نیروی آماده و تازه‌نفس برای شروع عملیات در دسترس نیست و نیروهای عراقی در حال آماده‌سازی برای آزادسازی این دو شهر هستند. در آغاز تلعفر آزاد می‌شود و پس‌ازآن تلاش‌ها بر آزادسازی حویجه متمرکز خواهد شد.
کردپرس: آیا نیروهای پیشمرگ در عملیات آزادسازی این دو شهر مشارکت خواهند داشت؟
بابکر زیباری: در حال حاضر تصمیمی مبنی بر مشارکت مستقیم نیروهای پیشمرگ در این عملیات‌ها اتخاذ نشده است. دولت فدرال چنین درخواستی از نیروی پیشمرگ نداشته و این نیرو نیز تمایلی برای این کار نشان نداده است؛ اما ازنظر پشتیبانی و لجستیکی و یاری‌رسانی به بیمارستان‌ها و مواردی ازاین‌دست نیروی پیشمرگ آماده همکاری با نیروهای عراقی است.
کردپرس: نقش ایران در جنگ و مبارزه علیه داعش در تمامی مناطق عراق را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بابکر زیباری: ایران اولین کشوری بود که از آغاز ورود داعش و بنا به درخواست رسمی دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان به یاری عراق شتافت. در آن هنگام من در بغداد بودم. ایران تسلیحات فراوانی به ارتش عراق و نیروهای پیشمرگ داده و این در حالی بود که این نیروها به‌شدت به تسلیحات نیاز داشتند. ایران جوانمردانه و با قدرت تمام با عراق و اقلیم کردستان در راستای مبارزه با داعش همکاری کرد.
* مصاحبه: حسن صالحی – سرویس عراق و اقلیم کردستان خبرگزاری کردپرس
کد خبرنگار: 20101
نظر شما