ترکیه با هشدارهای مکرر به کردهای عراق در مورد رای استقلال اقلیم کردستان، تهدید کرده است که مجموعه ای تحریم، از جمله بسته شدن گذرگاه مرزی ابراهیم خلیل بین دو طرف –خط حیاتی اقتصادی برای دولت اقلیم کردستان - را اعمال خواهد کرد. فارغ از نگرانی هایی که این هشدار ممکن است در اقلیم کردستان ایجاد کرده باشد، نگرانی ها در طرف ترکیه ای مرز که میلیون ها نفر برای امرار معاش خود به گذرگاه ابراهیم خلیل متکی هستند، به شدت زیاد است.

با مشارکت کردهای عراق در رای گیری روز 25 سپتامبر، تانک های ترکیه با فاصله ی اندکی از مرز، خارج از شهر سیلوپی، مانور نظامی برگزار کردند و به هراس کردهای ترکیه و رانندگانی که در مسیر عراق به ترکیه در آمد و رفت هستند، دامن زدند. «چه اتفاقی برای گذرگاه ابراهیم خلیل خواهد افتاد؟» سه مرد جوان که با چندین بسته سیگار تازه از اقلیم برگشته اند تا سیگارهایشان را در ترکیه به فروش برسانند با نگرانی از خبرنگاران می پرسند که چه اتفاقی برای گذرگاه ابراهیم خلیل می افتد.

با شنیدن سخنان رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، مبنی بر بستن این گذرگاه مرزی ظی چند روز آینده، روحیه آنها بدتر شد. یکی از آن جوانان که راننده این گروه بود با اشاره به شهرهای غربی ترکیه که میلیون ها کرد از زندگی فقیرانه جنوب شرق کردنشین برای کسب درآمدی اندک به آن شهرها کوچ کرده اند، گفت: «وقت رفتن است. اگر گذرگاه ابرهیم خلیل بسته شود، احتمالا به انتالیا، ازمیر یا استانبول می رویم تا کار کنیم.»

وی گفت: «اگر گذرگاه ابرهیم خلیل بسته شود، افراد زیادی تحت تاثیر قرار خواهند گرفت - از فروشنده خیابانی در گذرگاه مرزی تا مالکان در استانبول. میلیون ها نفر نان خود را از اینجا در می آورند. برای مثال به من نگاه کنید. امروز صبح مسافران را [به کردستان عراق] بردم و در راه برگشت سیگار آوردم. اگر این کار غیر ممکن شود، آنوقت چه کار کنیم؟»

رانندگان کامیونی که کالا به عراق می برند نیز در لبه مرز قرار داشتند و از هجوم رسانه ها به گذرگاه مرزی ناراحت هستند. یکی از رانندگان با انتقاد از خبرنگاران گفت: «اگر شما بیش از حد در مورد آن بنویسید، آنها نهایتا آن را خواهند بست.»

دروازه گذرگاه ابرهیم خلیل تنها گذرگاه مرزی ترکیه با عراق است. بیشتر تجارت هایی که از گذرگاه ابرهیم خلیل صورت می گیرد با کردستان عراق است؛ و همین امر – از نگاه ترکیه- این مرز را به کارت برنده انکارا تبدیل می کند.

بر اساس آمار شرکت صنعتگران ترکیه-عراق و انجمن تجار (TISIAD)، صادرات ترکیه به عراق از طریق گذرگاه ابرهیم خلیل در سال 2013 به 12 میلیارد دلار رسید و در سال 2014 به 10.8میلیارد دلار، در سال 2015، 8.5 میلیارد دلار و در سال گذشته و در میانه اشوب موجود در عراق به 7.6 میلیارد دلار رسید. به نظر می رسید ارقام سال دیگر بار دیگر روحیه ها را تقویت کند. در نیمه اول سال 2017، صادرات به 4.5 میلیارد دلار رسید که نسبت به دوره مشابه سال گذشته 30% درصد افزایش داشته است.

با این وجود، منافع اقتصادی ناشی از این صادرات محدود به تولید کنندگان نمی شود؛ چرا که هزاران کسب و کار کوچک و فروشگاه از مسیر 800 کیلومتری (497 مایل)، که از این مرز به سمت شهر بزرگ صنعتی مرسین ترکیه در دریای مدیترانه کشیده شده است، بهره مند می شوند.

در سیلوپی، تقریبا همه مردم محلی، از هتل دارها و رستوران دارها تا مغازه داران کوچک و مکانیک های خودرو برای امرا معاش خود به گذرگاه ابراهیم خلیل متکی هستند. یک تابلو درست در بیرون گذرگاه مرزی یک هتل در دیاربکر، بزرگترین شهر کرد نشین ترکیه در 300 کیلومتری این مرز، را تبلیغ می کند. این امر نشان می هد که تاثیرات اقتصادی گذرگاه ابراهیم خلیل تا چه اندازه است. علاوه بر هتل ها، تعداد زیادی از رستوران های بین راهی، فروشگاه ها و خدمات دهندگان به خودروها تا به رانندگان کامیون و سایر مسافران از این شرایط تاثیر می پذیرند.

سلمان سمبل حدود سه دهه است که به عنوان راننده کامیون بین ترکیه و عراق امرار معاش می کند و شاهد بوده است که طی سال ها چندین بار گذرگاه ابراهیم خلیل بسته شده است. او امیدوار است که سیاستمداران راهی برای حل این بحران پیدا کنند. این مرد 48 ساله به المانیتور گفت: «ما صلح می خواهیم. آنها باید حرف بزنند و به تفاهم برسند. این گذرگاه مرزی نباید بسته شود. مردم زیادی- از سیلوپی تا ادانا - برای تامین خانواده های خود از اینجا پول در می آورند.»

به گفته نواف قلیچ، رئیس TISIAD، کامیون های ترکیه سالانه 700.000 بار از گذرگاه ابراهیم خلیل عبور می کنند و حدود 20 میلیون نفر، به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، از این تجارت سود می برند. وی به المانیتور گفت: «ما کاملا مخالف سیاستی هستیم که بر تجارت تاثیر می گذارد. در میان کشورهای همسایه عراق شریک تجاری شماره 1 ما و پس از آلمان دومین خریدار بزرگ صادرات ما است.» وی هشدار داد که بستن گذرگاه ابراهیم خلیل پیامدهای جدی برای خود ترکیه در پی خواهد داشت. «بسیاری از مناطق— در وحله اول منطقه جنوب شرق و سپس استان هایی مانند مرسین، قهرمان مرعش و قیصریه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. بیش از 50% درصد از آنچه که در طول این مسیر تولید می شود به عراق صادر می شود.»

قلیچ همچنین تأکید کرد که عراق، پس از ترکمنستان، به دومین بازار بزرگ پیمانکاران ترکیه تبدیل شده است که رقم کل پروژه های سالانه آن 5 میلیارد دلار است. او گفت شکستن پیوندهای تجاری می تواند منجر به از بین رفتن دائمی بازارها برای رقابت کنندگان منطقه ای شود و در مورد « شلیک کردن به پای خود» هشدار داد.

اردوغان در سخنانی انتقاد آمیز در روز 26 سپتامبر گفت: «هنگامی که ما تحریم هایمان را آغاز می کنیم، [کردهای عراق] در شرایط نامناسبی قرار خواهند گرفت. وی با اشاره به جلوگیری از صادرات نفت کردستان عراق از طریق ترکیه گفت: «وقتی دریچه [خط لوله] را ببندیم، همه چیز تمام خواهد شد. آنها هیچ درآمدی نخواهند داشت. هنگامی که کامیون ها [حمل کالا] به شمال عراق را متوقف کنند، آنها بدون غذا و پوشاک خواهند ماند.»

در واقع، چنین تحریم هایی می تواند مشکلاتی را برای کردهای عراق ایجاد کند. با این حال، این اقدام بر زندگی تعداد بیشماری از مردم و تجارت های ترکیه تاثیر خواهد گذاشت. از این رو، ضررهای اقتصادی بازتاب های سیاسی خود را خواهند داشت. سرنوشت گذرگاه ابراهیم خلیل در نهایت می تواند به حمایت کردها از حزب حاکم و توسعه پایان دهد.

وزیر اقتصاد ترکیه که از مشکلات بیشتر برای اقتصاد بی ثبات ترکیه نگران است، بر خلاف اردوغان از تحریم های روز 27 سپتامبر شدیدا انتقاد کرد. نیهات زیبکچی در مصاحبه با یک روزنامه گفت: «صحبت کردن در مورد تحریم اقتصادی، گفتمانی خطرناک است.» وی با اشاره به تحریم هایی که روسیه به دنبال ساقط کردن هواپیمای آن کشور توسط ترکیه در سال 2015 علیه آنکارا اعمال کرد، گفت که وی مخالف اقدام ترکیه «در تکرار همان اشتباه در شمال عراق است.»

محمود بوزارسلان در دیاربکر، زندگی می کند؛ شهری عمدتا کردنشین در جنوب شرقی ترکیه. وی که از سال 1996 تاکنون روزنامه نگار بوده است برای روزنامه پر تیراژ دیلی صباح، کانال خبری NTV ، الجزیره ترک و خبرگزاری فرانسه کار کرده است و جنبه های بسیاری از مسئله کردها و همچنین اقتصاد محلی و مسائل زنان و پناهندگان را پوشش می دهد. او بارها از کردستان عراق گزارش تهیه کرده است.

المانیتور

ترجمه سرویس ترکیه خبرگزاری کردپرس