سالهاست در بازارهایی که نیاز روزمره زندگی را تامین می کنند خبرهایی مثل کمبود، کاهش کیفیت و گران شدن می شنویم که همواره روند زندگی را تحت تاثیر گذاشته و استرسی بیش از پیش بر زندگی ما وارد می کند. همه ما می دانیم که وقتی چیزی قرار است گران بشود ابتدا کم می شود بعد قطع می شود و بعد از اینکه مردم قبول کردند آن را گران تر بخرند دوباره فراوان می شود. و این چرخه نادرست همواره ادامه دارد.

برای شکستن این چرخه ایده هایی از قبل وجود دارد مثلا می گویند که دولت با تزریق بیش از حد، بازار را تنظیم کند و یا اینکه به آن کالا یارانه و ارز با قیمت پایه (4200) بدهد. اما این راه ها بارها پیموده شده و نشان داده که فقط یک مُسکن کوتاه مدت برای بازار هستند. و حالا که محتکران و مفسدان اقتصادی بازی تنظیم بازار را به خوبی بلد شده اند، مسکن تنظیم بازار نیز دیگر جواب نمی دهد. محتکران خودشان کالای تزریق شده به بازار را دوباره جمع آوری کرده و مانع تاثیر آن در بازار می شوند. مثل کسی که دندان درد دارد و هر بار که مُسکن می خورد تاثیر آن کم تر می شود تا جایی که مجبور می شود هر نیم ساعت یک مُسکن قوی بخورد که البته آن هم بعد چند روز بی تاثیر می شود.

یکی از راه حل هایی که هم اکنون درست به نظر می رسد اصلاح نظام توزیع و نظم دادن به بازار است. برای مثال یک مرغداری یا گاوداری را در نظر بگیرید که خوراک دام خود را به درستی دریافت نمی کند و گاهی چند روز طول می کشد که بتواند خوراک مورد نیاز واحد خود را تامین کند. در این شرایط آیا مرغ ها و دام‌ها کاری به بی نظمی و احتکار ندارند و باید خوراکشان به هر طریق فراهم شود و لذا دامدار مجبور است که از بازار آزاد یا بازار محتکران خوراک تامین کند که در نهایت باعث افزایش قیمت پایانی دام می شود. البته ناگفته نماند که این خوراک که در بازار آزاد هست همان خوراکی است که با ارز دولتی آمده و نمی دانیم چگونه سر اینجا در می آورد! اینجا فقدان نظم قبل از آنکه کار به تنظیم بازار برسد، خودش را نشان می دهد و باید برای آن فکری شود.

اکثر بازارهایی که از ارز دولتی استفاده می کنند همیشه گرفتار این نوسانات هستند و همواره گفته می شود که ارزهای اختصاص داده شده به کالاهای موردنظر تزریق نشده و سر از بازارهای سوداگرانه دیگر درآورده است. لذا باید اولا ارز دولتی که به این کالاها داده می شود را حذف و به صورت یارانه نقدی به مردم پرداخت کنند. این اصلاح اگر چه باعث افزایش قیمت می شود اما الان نیز این کالاها با قیمت دولتی به دست مردم نمی رسند و فقط اندکی افزایش قیمت خواهد داشت.

با این کار دیگر احتکار این اقلام سودی برای مجرمین اقتصادی نخواهد داشت. با اصلاح نظام توزیع و نظم دادن به بازار عرضه و تقاضا، اگر محتکران بخواهند با ایجاد کمبود در بازار به قیمت حبابی دامن بزنند، توانایی این کار را از دست داده و قیمت کالا بر اساس عرضه و تقاضا تنظیم می شود. در این صورت و با این نظم بخشی، اگر قیمت محصولی بی دلیل افزایش یافت با کاهش تقاضا از سوی مردم مواجه شده و ناچار به کاهش قیمت خواهد شد.

*فعال فرهنگی اجتماعی