به گزارش خبرنگار کردپرس، دو چشم بهت زده و چال افتاده، گردنی که به شدت تیک دارد و هر چند ثانیه یک بار حرکتی پله ای به سمت چپ و عقب دارد، اندامی تقریباً چاق و روحیه ای خشن؛ ویژگی های کودکی است که در یکی از مراکز مشاوره قروه و در بخش بازی درمانی در حالی که دائم در گوش مادرش غُر می زند، توجهم را جلب می کند.
هر بار چیزی در گوش مادرش نجوا می کند و مادر فقط سر را به نشانه «نه» بالا می اندازد و او هر بار بعد از این حرکت مادر، با دست های کوچکش چند مشت به پای مادر می کوبد، روی صندلی خودش را پهن و جمع می کند و دوباره از نو نجوایی در گوش مادر و ....
منشی صدا می کند «امیرعلی» و او تنها با هزار ترفند نزد مشاور می رود و مادرش منتظر بازگشت او می ماند.
فرصت را غنیمت شمرده و سر صحبت را با گفتن این جمله که بچه داری کار سختی است، باز می کنم و او که انگار از رفتارهای فرزندش به ستوه آمده، حرفم را تأیید می کند.
از علت حضورش در این مرکز می پرسم. نگرانی از تیک های مدام فرزندش کلافه اش کرده و می گوید تیک هایش هر روز بیشتر می شود، مدتی چشمهایش را مرتب به هم می زد، مدتی بعد تیکی در ناحیه لب گرفته بود و اکنون یک ماه است که تیک های شدید گردنی دارد.
مادر «امیرعلی» بعد از مراجعه به پزشک برای درمان بهتر به مرکز مشاوره معرفی می شود و اکنون پنج جلسه است که در این مرکز در حال رفت و آمد است.
اعتیاد همراه
می گویند «امیرعلی» اعتیاد دارد. اعتیاد به گوشی تلفن همراه و به گفته مادرش راست هم می گویند چرا که ساعتی بدون گوشی کلافه می شود و مدام غُر می زند.
مادر «امیرعلی» از علت این همه وابستگی فرزندش به گوشی همراه می گوید.«من خیاطی می کنم و در پارکینگ خانه یک مزون دارم، امیرعلی از دوران شیرخوارگی یعنی وقتی هنوز سه چهار ماهه بود در این خیاطی کنار من بود.
سرم شلوغ بود و او هم کودکی بود بی قرار و مدام گریه می کرد. برای اینکه آرامش کنم به هر وسیله ای متوسل می شدم، وقتی کم‌کم توانست چیزی در دست بگیرد و صداها را تشخیص دهد، گوشی تلفن همراه خود را به دستش می دادم و او با صداهایی که از گوشی بلند می شد و نوری که در صفحه مانیتور طراحی کرده بودم، ساعت ها سرگرم بود و تا زمانی که گرسنه نمی شد، صدایی از او نمی آمد.»
او ادامه می دهد:«کم‌کم که بزرگتر شد، خودش وارد منوی گوشی می شد، آهنگ می گذاشت، عکس صفحه را عوض می کرد، شماره می گرفت و ... هر چه بزرگتر می شد به گوشی بیشتر وابسته می شد تا جایی که وقتی روزهای تعطیل کنار پدرش می گذاشتمش و خود به پارکینگ می رفتم، فقط یک ربع نزد پدرش می ماند و به خاطر گوشی سریع خودش را به من می رساند. دیگر خودش بازی دانلود می کرد و وقتی یک کودک 5 ساله بود، از همه چیز گوشی سر در می آورد و ساعت ها با گوشی مشغول بود و بازی می کرد.»
«امیرعلی» حالا 6 ساله است و تنها دچار تیک نشده بلکه کج خلقی هایی دارد که از نگاه روانپزشکان غیرعادی است.
حدود ۴۰ دقیقه ای از نبود «امیرعلی» گذشته بود و مادرش بعد از درد دل های طولانی از شیرین کاریهای پسرش در دنیای مجازی می گوید.
درد پنهان
بعد از شنیدن صحبت های مادر «امیرعلی» سراغ روانشناس مرکز می روم. «مریم دهقان» که بعد از دیدن امیر علی کمی در فکر فرو رفته با نگاهی متعجب، می گوید:«بازیهای رایانه ای اغلب بچه هایی که درگیر آن هستند را منزوی و در عین حال پرخاش گر می کند. زیرا آنان در شلوغی آن سوی تصویر، دنیای خلوت و بی هیاهو در این سوی تصویر را برای خود رقم زده اند.»
به گفته او بچه هایی که میزان درگیری آنان با بازیهای رایانه ای بالاست، در دوران مدرسه حتی از نظر تحصیلی هم افت بیشتری نسبت به بقیه بچه ها دارند زیرا به رغم هوش سرشاری که اغلب از آن بهره مند هستند، تمرکز ندارند و نداشتن تمرکز یکی از ویژگیهای بچه هایی است که درگیر بازیهای رایانه ای هستند.
«دهقان» به نبوغ و خلاقیت این بچه ها اشاره می کند.«این کودکان خلاق نیستند و در دنیای واقعی بسیار ضعیف هستند و در مواجهه با مشکلات بسیار بی حوصله و منفعل عمل می کنند و مدام با گریه و نق زدن از والدین خود درخواست کمک دارند.»
او از آثار نابهنجار غرق شدن در فضای مجازی می گوید:«اغلب کودکانی که وقت زیادی برای بازیهای رایانه ای می گذارند، از نظر آداب اجتماعی از جایگاه خوبی برخوردار نیستند و حتی گاهی رفتارهای دور از نزاکت انجام می دهند که برای خانواده های آنان رنج آور است؛ ضمن اینکه بسیاری از کودکان در دنیای دیگری سیر می کنند و در پاسخ به سؤال هایی که از آنان می شود با جملات و کلمات پرت و بی ربط و نامفهوم پاسخ می دهند.»
مشکلی برای همه
این روانشناس رفتاری کودکان معتقد است این مشکل منحصر به بچه ها نیست و حتی اعتیاد به بازیهای رایانه ای در بسیاری از بزرگترها هم وجود دارد که البته بحث بازی ها جدا از اعتیادی است که فضای مجازی و گروه ها و شبکه های اجتماعی می آورد.
بنا به گفته های «دهقان» در کودکان افت تحصیلی، چاقی، انزوا طلبی، نداشتن روحیه خلاق، پرخاشگری، خشونت و ... و در بزرگترها همه این مسائل به اضافه درگیریهای خانوادگی، عامل اعتیاد به بازیهای رایانه ای است.
او با بیان اینکه حتی اگر استفاده از این بازی ها، اعتیاد گونه هم نباشد، می افزاید:«از آنجا که تحرک و شادابی بازیهای فیزیکی را ندارد، برای بچه ها مشکل ساز است زیرا کودکی دوران جنب و جوش و فعالیت است اما اکنون کمتر شاهد بازیهای جمعی و فردی در میان کودکان هستیم.»
تیک؛ شایع ترین عامل
یکی از شایع ترین عللی که والدین فرزندان خود را به دلیل بروز آن نزد پزشک می آورند، تیک های شدید در کودکان است یعنی بسیاری از والدین تا زمانی که علائم ظاهری آزار دهنده در فرزندانشان بروز نکند، نسبت به این موضوع واکنشی نشان نمی دهند.
به گفته «دهقان» از آنجا که بازیهای رایانه ای هیجان بالایی دارد و امکان تخلیه این هیجان در فضای واقعی وجود ندارد، این موضوع به تدریج در اندام بچه ها بروز پیدا می کند.
او به وجود تیک های مختلفی که بچه ها هنگام بازی بیش از حد دچارش می شوند، اشاره می کند.«عادی ترین تیکی که بچه ها و یا حتی بزرگترها درگیر آن می شوند، به هم زدن مدام پلک ها، کج شدن گوشه لب به سمت چشم، حرکت های مختلف گردن، پرش دست و پا و... است که اگر درمان نشوند، ممکن است تا پایان عمر در بچه ها باقی بماند.»
«دهقان» با بیان اینکه البته تیک دلایل روانی متعددی دارد، گفت:«شیوع چند برابری این مشکل در میان کودکان و نوجوانان به دلیل رواج بازیهای رایانه ای است همچنین خانواده های بی حوصله ای که به سرعت می خواهند از گریه، بهانه گیری و سر و صدای بچه ها خلاص شوند، بیشترین افرادی هستند که فرزندان آنان در بازیهای رایانه ای و افراط استفاده از آن دچار مشکلات جدی می شوند.»
گفته های این روانشناس رفتاری کودکان این را می رساند که اغلب خانواده ها علائم ظاهری را مورد توجه قرار می دهند به عنوان مثال تیک یا ضعیف شدن چشم، اما کسی به انزوا، پرخاشگری و منفعل بودن این بچه ها توجهی ندارد.
معضلی بی انتها
بازیهای فیزیکی و جمعی که زمانی در کوچه های شهر انجام می شد، روحیه تعامل، همبستگی، خلاقیت و ... را در بچه ها زنده می کرد و اغلب آنان در دوست یابی و برقراری روابط اجتماعی، انسان های موفقی بودند. اما کودکان امروز در دنیایی قدم می زنند که تنها همبازی آنان یک دستگاه با چند دکمه است و این امر مشکلات عدیده ای در دوران نوجوانی و جوانی ایجاد می کند.
اینکه اغلب کودکان در دوران پیش دبستانی و مدرسه با مشکل حضور مواجه هستند و روزها و در مواردی ماه ها والدین را معطل مدرسه رفتن خود می کنند، ریشه در همین انزوا طلبی ها دارد.
ردپای تکنولوژی بر چهره، روح و روان و فیزیک کودکان یک دهه اخیر کاملاً هویداست و گرچه آنان هوش و ذکاوت بیشتری نسبت به نسل قبل خود دارند اما از آن به خوبی استفاده نشده و اغلب کودکانی با ویژگیهایی کاملاً متفاوت از نسل خود بار آمده اند.
به طور قطع بی حوصلگی و پرمشغله بودن والدین و تسلیم سریع آنان در مقابل فرزندانشان هم در ترویج بازیهای رایانه ای در میان کودکان بی تأثیر نبوده است.
کوچه های بی هیاهو و کودکان پرخاش گر و منزوی، حاصل پیوند دنیای تکنولوژی با والدین ناآگاه و بی حوصله و پرمشغله است که به نظر می رسد اگر این روند اصلاح نشود، نه تنها خانواده های فردا بلکه جامعه فردا درگیر مشکلات بسیاری خواهد بود. همه این مسائل صرف نظر از مناسب بودن یا نبودن بازیهای موجود برای کودکان در رده بندیهای مختلف سنی است که این موضوع خود جای پرداختن بسیاری دارد.
گزارش از: زیبا امیدی فر
نظر شما