به گزارش کُردپرس، وقایع پس ۱۶ اکتبر ۰۱۷ ، دوران خزان حرکت ملی گرایی کُردی در اقلیم کُردستان بود. دوره ای که به گفته برخی تحلیلگران، اشباح سیاست ناسیونالیستی را به ضرر نهادهای فکرساز این جریان، و به سود اپوزیسیون در کمین نشسته کُردی رقم زد. باید گفت، حال و هوای سیاست در اقلیم را باید به قبل از رفراندوم و پس از رفراندوم تقسیم کرد. یکی،دوره ای باشکوه با حکومتی شبه کنفدرالی که تمام روسای مهم و مطرح جهان به اربیل می آمدند و دیگری دورانی که بغداد با ضرب شست نشان دادن به اقلیم، این منطقه را در آچمز سیاسی و اقتصادی قرار داد.
«دلشاد» راننده تاکسی و کُرد است، می گوید از سال ۱۹۶۳ خانه ما در کرکوک است و تا امروز روزهای بد و خوب زیادی به چشم دیده ایم. او گفت:سال ۲۰۱۴ که داعش به کرکوک آمد و نیروهای دولتی فرار کردند، شب که خواب بودیم، حکومت عربی بود و صبح که از خواب بیدار شدیم، حکومت دست کُردها افتاد. بعد از رفراندوم هم همینطور شد، شب حکومت کُردی بود و صبح تبدیل به حکومت عربی شد. مردم کرکوک در اضطراب عمیق و مستمری زندگی می کنند که بالاخره چه نظمی می تواند برای همیشه دوستی و همدلی و آرامش را برای کرکوکیان به ارمغان بیاورد. دلشاد ادامه داد: این که می گویند، وقتی حشدالشعبی و ارتش عراق به کرکوک آمد و دست به جنایت و کشت و کشتار زد، درست نیست و حقیقت ماجرا چیز دیگر است. موضوع کرکوک با جریان آتش زدن خانه کُردها توسط برخی افراد تندرو در طوزخورماطو متفاوت است و آنجا به کُردها ظلم وصف ناپذیری شد، اما اینجا کسی نمی تواند به کُردها تحدی کند. او توضیح داد: روزی که حشدالشعبی به کرکوک آمد ما دست پاچه شدیم. یادم می آید کپسول گازی را بیرون گذاشته بودیم که ببریم پر کنیم اما به دلیل ترس یادمان رفته بود، کپسول را داخل خانه بگذاریم و به سلیمانیه فرار کردیم. یادم نمی رود پس از بازگشت به کرکوک کپسول هنوز بدون آن که دستکاری شده باشد، همانجا بود.
از او پرسیدم یعنی به هیچ کُردی ظلمی نشد و هیچ اتفاقی در شهر نیافتاد؟ او جواب داد: چرا اتفاقا برخی که به دنبال کینه و غرض شخصی بودند از وضعیت سواستفاده کردند و برای انتقام گرفتن رفتارهایی انجام دادند، اما این مورد زیادی نبود. البته اگر جایی به سمت نیروهای دولتی تیراندازی می شد، آن ها شروع به گشودن آتش می کردند و پلیس یا حشد به کسی مشکوک می شدند به سراغش می رفتند. او ادامه داد: برای ما کُردها همه چیز بسیار دردآور و سخت است که بپذیریم مسئولان کُرد چرا ما را این گونه تنها گذاشتند؟!
و اما کرکوک امروز، حال و هوای دیگری دارد، یک هفته قبل از واقعه کرکوک برای تهیه گزارش به این شهر آمده بودم. آن زمان هم چیز کُردی بود و خبری از حاکمیت بغداد نبود. نجم الدین کریم، استاندار وقت کرکوک به من گفت، کُردها پروژه زیادی برای مدیریت جدید در شهر دارند و کرکوک شهری کُردی است. پرچم بزرگ و چند متری اقلیم کُردستان بر فراز قلعه و تپه باستانی کرکوک به اهتزاز درآمده بود و کُردها خود را برای اتفاقی مهم آماده می کردند تا کرکوک را برای همیشه به اقلیم متصل کنند. اما دیری نگذشت که با توافقات سیاسی و سکوت آمریکا ورق برای کُردها برگشت و پس از ۳ سال و در عرض کمتر از ۱۲ ساعت با حمله نیروهای عراقی به کرکوک ، حاکمیت شهر و منطقه دوباره به دولت مرکزی بازگشت.
«ماهر» که از پیشمرگ های اتحادیه میهنی در کرکوک است، در خصوص کرکوک و تغییرات سریع سیاسی در این شهر می گوید: درست است نیروهای عراقی کاری به کارمان ندارند، اما همه چیز را از ما گرفتند. اینک حتی اجازه جابه جایی یک تخم مرغ هم در دست کُردها نیست و پیشمرگ ها حق ورود به شهر و حتی ظاهر شدن با لباس نظامی را در کرکوک ندارند، یعنی این که کُردها در اینجا شکست خوردند.
«محمد» که فلافل فروش است و در نزدیکی استانداری کرکوک دکه سیاری دارد، با اشاره به وضعیت امروز کُردها و رابطه اقوام مختلف کرکوک با یکدیگر، اظهار کرد:مردم سال ها است با هم زندگی آرامی را سپری می کنند و اگر سیاستمداران بگذارند، مشکلی برای هیچ قومیتی پیش نمی آید. یک زمانی پس از رفتن نیروهای دولتی ما حاکم بلامنازع این‌شهر بودیم و حتی پرچم اقلیم را بر فراز همه ادارات دولتی شهر برافراشتیم، اما امروز به جز چند نفر از آسایش (اتحادیه میهنی) که آن ها هم بدون سلاح هستند، نیروی کُردی در کرکوک حضور ندارد.
او می گوید: اتحادیه (یکیتی) هر از چندگاهی موضوع بازگشت نیروهای پیشمرگ و آسایش را به شهر پیش می کشد اما واقعیت این است که نیروهای عراقی دیگر اجازه این کار را به کُردها نمی دهند و نمی گذارند، اوضاع از دستشان خارج شود. ماهر از سفر حیدر العبادی نخست وزیر عراق به اقلیم و وعده وعیدهایش این گونه، گفت:این که عبادی در خصوص بازگشت پیشمرگ ها به کرکوک صحبتی به میان می آورد، تنها تبلیغ انتخاباتی برای بالا رفتن رای لیست خود (النصر) است. او می خواهد با این اقدام رای کُردها را به صندوق خود بریزد.
با وصف آن که دیگر اثری از نیروهای نظامی و حاکمیت کُردی در کرکوک نمی بینم، اما در واقع کُردها بخش مهمی از ساختار کرکوک هستند و بدون موافقت و حضور آن‌ها هیچ چیزی نمی تواند به سرانجام برسد. حتی با وصف آن که امروز صاحب قدرت نیستند اما امروز در زمان تبلیغات انتخاباتی برای پارلمان عراق، تقریبا همه لیست های مختلف غیر کُرد به کُردها رجوع می کنند تا حداقل بتوانند درصدی از رای آن ها را به سود خود جذب نمایند؛ امری که در حال حاضر سخت است و به دلیل ایجاد شکاف تازه قومیتی که پس از خروج حاکمیت کُردی از شهر به وجود آمد، کُردها قدری موضع تندی به مسائل می گیرند و با وصف آن که از مسئولان و احزاب کُرد به دلیل به جای گذاشتن کرکوک، بیزار هستند، اما از آینده سیاسی و قدرت گیری عرب ها و ترکمن ها بیم دارند.
«ریباز» که خود را طرفدار حرکت جدید 《نسل نو 》که متعلق به شاسوار عبدالواحد تاجر جوان و سرشناس سلیمانیه ای است، می داند، می گوید: حضور حاکمیت عربی دوام زیادی نمی آورد و ما بالاخره ماده ۱۴۰ را به صورت قانونی عملیاتی می کنیم. او ادامه می دهد: احزاب کُردی با موضوع کرکوک بازرگانی می کنند و به فکر سرنوشت شهر نیستند، اما حرکت ما می خواهد این بار با نفوذ به قلب سیاست در بغداد و چانه زنی با اقوام مختلف ماده ۱۴۰ که در خصوص تعیین تکلیف مناطق مورد مناقشه اربیل- بغداد است را به بدون درگیری و به صورت حقوقی و قانونی به اقلیم کُردستان برگرداند.
هاله ای عجیبی، سیاست را در عراق احاطه نموده است. به نظر می رسد، سیاست در عراق بدبینانه، غیرقابل پیشبینی و نامعلوم است. فرهنگ سیاسی این کشور سرشار از نکات تاریکی است که همواره روی آرامش را در صد سالی که از تشکیل این کشور می گذرد، به خود ندیده است. روزی دیکتاتوری خونخوار با بهره گیری از دستگاه خشونت آمیز خود، نظم فرتوتی را برای این کشور ثروتمند به وجود آورده بود و مردم به ناچار مدل حکومتش را پذیرفته بودند، اما پس از آمدن آمریکا به عراق، آن مدل دیکتاتوری با دست بیگانگان تبدیل به مدلی شد که هنوز نتوانسته است یک نظم سراسری را برای آرامش این مردم رنجدیده فراهم نماید و قضیه کرکوک هم چیزی فراتر از سرنوشت نامعلوم این مردمان نیست.
گزارش: افشین غلامی
نظر شما