روزنامۀ جمهوریت ترکیه گزارش داد بیماری به خاطر یک عمل جراحی اشتباه از یک پزشک متخصص جراحی عمومی شکایت کرد و پزشک مذکور در مقام دفاع از خود و انتقاد از شکایت بیمار، وی را «تروریست» خواند. این یک شوخی یا شیطنت رسانه ای نیست. یک پزشک به خاطر فرار از مسئولیت خود بیمارش را «تروریست» نامیده است.در حالی که می دانیم و انتظار داریم برای یک پزشک رنگ، نژاد، زبان، هویت و ایدئولوژی بیمار نباید تفاوتی داشته باشد.

احتمالاً این روزها واژۀ «تروریست» یکی از پر بسامدترین واژه ها در گفتمان سیاسی ترکیه است. زمانی نه چندان دور این واژه تنها برای توصیف شبه نظامیان کرد و اعضای چند سازمان کوچک چریکی به کار می رفت، اما در دوران پس از کودتای نافرجام 15 جولای 2016 حوزۀ کاربرد این واژه گسترش غیر قابل باوری یافته و حکومت با تکیه بر قدرت ناشی از وضعیت فوق العاده به عنوان برچسبی برای برخورد با طیف وسیعی از شهروندان ترکیه، از جمله فرماندهان و افسران عالی رتبۀ ارتش، ژاندارمری و پلیس، مدیران و کارمندان دستگاه های دولتی و شرکت های خصوصی، قضات و دادستان ها، روزنامه نگاران، اعضای انجمن ها و سازمان های مردم نهاد و حتی نمایندگان احزاب اپوزیسیون در پارلمان ترکیه، از آن استفاده کرده است.

حکومت ترکیه ادعا می کند «تروریست ها» مسئول همۀ مسائل و مشکلات امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و حتی مشکلات روابط خارجی ترکیه هستند. حکومت از این ابزار برای توجیه ناکارآمدی ها و اشتباهات خود در انظار عموم استفاده می کند و شاهد اخیر آن نسبت دادن سقوط ارزش لیر به توطئۀ تروریست ها و دشمنان خارجی بود. این در حالی است که حکومت ترکیه خود یکی از متهمان اصلی حمایت از گروه های تروریستی فعال در سوریه است.

در دوران بلافاصله پس از کودتا، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، مقامات حکومت ترکیه و اعضای ارشد حزب عدالت و توسعه (AKP) که در پی استفاده از موقعیت مغتنم پیش آمده بودند، هر کسی را که خواستند به لفظ «تروریست» متصف کردند و از کار برکنار کردند، دستگیر کردند یا محاکمه و زندانی کردند و در یک کلام از سر راه خود برداشتند. نظام قضایی ترکیه نیز به پیروی از اردوغان و حزب حاکم، در دو سال گذشته ده ها هزار نفر را به اتهام های مرتبط با تروریسم گناهکار شناخت و به حبس محکوم کرد.

پس از آغاز موج بازداشت های خودسرانه در ترکیه و بازداشت تعدادی از اتباع کشورهای اروپایی، که به ایجاد تنش در روابط ترکیه با اتحادیۀ اروپا منجر شد، سران برخی کشورهای اروپایی نیز از این صفت بی نصیب نماندند و بسیاری، از جمله صدر اعظم آلمان، صدر اعظم اتریش که پیشتر وزیر امور خارجۀ این کشور بود و وزیر امور خارجۀ هلند، حامیان تروریست ها و تروریسم خوانده شدند.

اعضا و نمایندگان حزب کردی دموکراتیک خلق ها (HDP)، نخستین حزب کردی که توانسته بود از حد نصاب 10 درصدی آراء ملی لازم برای ورود به پارلمان عبور کرده و 59 کرسی از 550 کرسی پارلمان ترکیه را تصاحب کند و زمانی واسطۀ مذاکرات حکومت ترکیه با حزب کارگران کردستان (PKK) بود، به اتهام تروریست بودن دستگیر شده و بسیاری از آنها حتی بدون محاکمه زندانی شدند و برخی از آنها با احکام حبس بلند مدت روبرو شدند. صلاح الدین دمیرتاش و فیگن یوکسکداغ رؤسای مشترک سابق HDP از جملۀ این افراد بودند که همچنان در زندان به سر می برند.

اردوغان به سوء استفاده از این واژه تنها در داخل ترکیه بسنده نکرد و کردهای سوری را نیز با همین واژه خطاب قرار داد و کانتون کردنشین عفرین را که به شهادت اکثریت جامعۀ بین المللی، امن ترین منطقۀ سوریه در هفت سال گذشته و عاری از پدیدۀ تروریسم بود، مورد حمله قرار داد و تروریست هایی را که برای مقاصد خود از آنها حمایت می کند بر این منطقه مسلط کرد. حکومت ترکیه گروه کرد یگان های مدافع خلق (YPG) را شاخۀ سوری حزب کارگران کردستان و گروهی تروریستی می داند و بر همین اساس ایالات متحده و حدود 50 کشور عضو ائتلاف بین المللی ضد دولت اسلامی عراق و شام (داعش) را حامیان تروریسم معرفی می کند.

اردوغان حدود دو سال پس از کودتا نیز در دوران کمپین های انتخاباتی خود از کاربرد سخاوتمندانۀ این واژه خودداری نکرد و همۀ رقبا و مخالفان خود را تروریست خطاب کرد. حتی حزب جمهوری خواه خلق ترکیه (CHP)، حزب اصلی اپوزیسیون این کشور نیز از این اتهام بی نصیب نماند. یکی از اعضای ارشد AKP انتخابات ریاست جمهوری 24 ژوئن را به کودتا تشبیه کرده و گفته بود کسانی که به اردوغان رأی ندهند مانند کودتاچیان و تروریست هستند.

حاکمیت وضعیت فوق العاده به مدت تقریباً دو سال چنان کرده است که دیگر در ترکیه هیچ کس نمی تواند ادعا کند تروریست نیست. زیرا دستگیری و بازداشت هر فردی به اتهام تروریست بودن تنها با تماس تلفنی یک همسایه، همکار یا هم کلاسی با مرکز پلیس به راحتی انجام می شود. در حالی که ممکن است این فرد فقط یک ترانۀ کردی خوانده باشد، یا از افزایش میزان بیکاری انتقاد کرده باشد. این وضعیت یادآور احساس عدم امنیت شهروندان در آلمان نازی و شوروی استالینی است که هر کسی به راحتی به خیانت به «پیشوا»، خیانت به آرمان های «حزب» یا «خرابکاری» متهم می شد و ممکن بود از مقابل جوخۀ آتش یا اردوگاه های مرگ سیبری سر در آورد.

افراط سران ترکیه و حکومت این کشور در کاربرد برچسب «تروریست»، در درجۀ اول باعث سوء استفاده و ظلم برخی افراد سودجو و فرصت طلب و برخی هوادارن مسلح حزب حاکم به شهروندان به ویژه در مناطق کردنشین ترکیه شده است، که آخرین نمونۀ آن چند روز پیش از انتخابات 24 ژوئن در شهر سوروچ اتفاق افتاد. یک مغازه دار کرد بر اثر اصابت گلولۀ همین افراد کشته شد، جسد برادرش که همراه وی به بیمارستان رفته بود با گلوی بریده پیدا شد و پدر آنها نیز با ضربۀ کپسول اکسیژن به سرش در همان بیمارستان جان باخت. اما از این نیز مهم تر و مخرب تر، این برچسب زنی غیر مسئولانه به یک دو قطبی عجیب در جامعۀ ترکیه منجر شده است که هر روز در سطوح مختلف قربانی می گیرد. این قطب بندی میان اسلام گرا و سکولار، کرد و ترک، راست گرا و چپ گرا یا کمالیست و اردوغانیست نیست. جامعۀ ترکیه در حال تقسیم به دو دستۀ بزرگ است: تروریست و غیر تروریست. پزشک متخصصی که بیمار شاکی از ناکارآمدیش را تروریست خطاب می کند، در حقیقت زنگ این خطر بزرگ را به صدا در آورده است.

اگر فهرستی از واجدان صفت «تروریست» از دیدگاه دولتمردان ترکیه تهیه شود، فهرست بلند بالایی خواهد بود که بیش از افراد و سازمان هایی که پیشتر به آنها اشاره شد در آن جای دارند. اینک پرسش این است که با توجه به این فهرست بلند بالا، در ترکیه چه کسی تروریست نیست؟

بیشتر بخوانید:

تاج گذاری سلطان در سایۀ تلاش برای نسل کشی کردها / مارسل کارتیر

آیا اردوغان می تواند ترکیه را اداره کند؟ / چنگیز آکتار*

سیاست در ترکیه کار خطرناکی است / الیف شافاک*

برندگان وبازندگان انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه / بیستون عباسی

تحلیلی زود هنگام از انتخابات زود هنگام ترکیه / مراد یتکین

از زندان برای پست ریاست جمهوری رقابت می کنم / صلاح الدین دمیرتاش

اردوغان برنده می شود، به هر وسیله ای که باشد / هنری ج. بارکی