به گزارش خبرنگار کردپرس، تکاب از شهرهای کوهستانی جنوب آذربایجان‌غربی است و به دلیل داشتن ۲ معدن بزرگ طلای خاورمیانه و ۳۰ معدن سنگ یکی از قطب‌های اصلی معدن در ایران محسوب می شود. اما این ظرفیت عظیم در سایه اقدامات نسنجیده و غیر قانونی، از تکاب، شهرستانی محروم و توسعه نیافته ساخته و آن را در لیست ۳۱ شهرستان کم برخوردار و محروم ایران قرار داده است.

سوژه این گزارش خبری اینبار نه معادن طلای پر زرق و برق و تافته جدا بافته، بلکه معدن سنگ «کمر بلاغ» روستای «فاقلو»ی تکاب است. معدنی که در سه گوشه روستاهای فاقلو، قزل قشلاق و قازان کندی قرار دارد و نکته جالب توجه عدم راه دسترسی و جاده ارتباطی به معدن و اعطای گواهی صدور کشف آن است!

صاحبان معدن تلاش دارند تا از میان مزارع کشاورزی مردم، چشمه های آب طبیعی و مسیر آثار تاریخی، راهی برای دسترسی به این معدن باز کنند که این مورد با اعتراض اهالی روستاهای مربوطه روبه رو شده است.

اعتراض اهالی روستای فاقلوی تکاب؛ فعالیت معدن کمر بلاغی غیر مجاز است

اهالی منطقه معتقدند؛ استخراج سنگ در این منطقه، غیرقانونی است و مجوز آن با استفاده از رانت صادر شده است. آنها می گویند: «استخراج از این معدن سبب نابودی اراضی کشاورزی روستاییان، تخریب محیط زیست و آثار تاریخی منطقه و خشک شدن منابع آبی و چشمه‌های اطراف خواهد شد».

فعالان محیط‌زیست تکاب هم شیوه کنونی بهره‌برداری از معادن این شهرستان را «غارت بی‌حدوحساب و غیرقانونی» دانسته‌ و می گویند: «متأسفانه مافیای معادن باهم دستی بعضی از اداره‌های استان آذربایجان غربی و شهرستان تکاب درصدد نابودی کامل منطقه و خالی کردن آن از سکنه و تبدیل آن به پهنه‌های معدنی هستند».

آنها می پرسند؛ «چرا به نام اشتغال‌زایی این‌همه ظلم و تخریب را با عناوین کذایی و دروغ بر ما تحمیل می‌کنید. چرا باید صدها کشاورز و دامدار در روستاها بیکار شوند و اداره صمت استان آذربایجان غربی به بنگاه بزرگی برای فروش منابع طبیعی شهرستان تکاب تبدیل‌ شود؟!»

در کنار آن با وجود آثار و بناهای ارزشمندی تاریخی از جمله (زندان برنجه، قرمزتپه، سنگر قزل‌‌قشلاق، قبرستان هزاره اول قبل از میلاد، قالاباغی و کوه آغ‌داغ) در محدوده روستاهای مذکور، اهالی می گویند: «ساخت جاده ایی که تنها با هدف انتقال مواد استخراجی از معادن ایجاد شده، موجب تخریب آثار تاریخی منطقه و خشک شدن چشمه‌های آب چندین ساله روستاها و آوارگی روستاییان خواهد شد».

شکایت اداره کل منابع طبیعی آذربایجان غربی و مخالفت با صدور پروانه معدن

ماجرا به همین جا ختم نشد. تیرماه سال ۹۷ پیرو شکایت اداره کل منابع طبیعی آذربایجان غربی در خصوص مخالفت با صدور پروانه معدن در این روستای تکاب، موضوع در شعبه 9 دیوان عدالت اداری مطرح شد.

علت مخالفت اداره کل منابع طبیعی در پاسخ به جواب استعلام سازمان صمت آذربایجان غربی به جهت پوشش عالی مرتعی و گونه‌های ذخایر جنگلی و علفزار بودن و شیب تند و اجرای طرح‌های آبخیزداری در محل بوده است.

دیوان عدالت اداری صدور هرگونه مجوز اکتشاف معدنی را غیرقانونی دانست

در این خصوص رای دیوان عدالت اداری به این شرح بوده که طبق تبصره ۳ ماده ۳ قانون حفاظت و بهره برداری و آیین نامه اجرایی آن، وزارت صنعت معدن تجارت در تمامی موارد در مرحله معدن کاری مکلف به استعلام از اراضی ملی و منابع است و ماده ۲۴ قانون معادن هم بر آن تاکید می‌کند و به موجب تبصره ۱ ماده ۳۱ قانون حفاظت و بهره برداری و همچنین ماده ۱ قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و گونه‌های ذخایر جنگلی کشور واگذاری هرگونه اراضی ملی با پوشش درجه یک را ممنوع کرده و تشخیص آن با ماموران و مسئولین منابع طبیعی بر اساس نظریه کارشناسان و تحقیقات صورت گرفته است.

در مورد مذکور نیز به دلیل پوشش گیاهی عالی مرتعی و گونه‌های ذخایر جنگلی و شیب تند و علفزار بودن صدور هرگونه مجوز اکتشاف معدنی، غیرقانونی است. لذا به استناد ماده ١٠، ۱۱ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به رد شکایت شاکی شرکت مذکور صادر می‌شود.

صمت آذربایجان غربی رای دیوان اداری را نادیده گرفت

اما علیرغم حکم دیوان عدالت اداری کشور اداره کل صنعت معدن تجارت آذربایجان غربی در۲۲ آبان ۹۷ پروانه اکتشاف معدن مذکور را برای فردی از استان اصفهان صادر می کند، پروانه ایی که به موجب ماده ۶ قانون معادن بر اساس درخواست اکتشاف در مورخ ۱۴ آبان سال ۸۴ صادر و به دارنده اجازه عملیات اکتشاف با شرایط مشخص را اعطا کرده بود.

این در حالی است که در تیر ماه همان سال دیوان عدالت اداری، صدور هرگونه مجوز اکتشاف معدنی، را غیرقانونی دانسته، اما چهار ماه بعد صمت آذربایجان غربی بدون توجه به این حکم پروانه اکتشاف معدن را صادر می کند!

اصرار دوباره معدن کاران و رد ادعا از سوی دیوان عدالت اداری

از طرفی دیگر معدن کاران هم دست بردار نبودند و در شهریور سال ۹۹ دوباره مسئله شکایت را مطرح کرده و با درخواست تجدید نظر خواهی در خصوص رای دادگاه بدوی اینبار پرونده به شعبه ۳ تجدید نظر دیوان عدالت اداری ارجاع داده شد.

شاکی به طرفیت اداره کل منابع طبیعی آذربایجان غربی به خواسته اعتراض و تصمیم طرف شکایت دادگستری را تقدیم دیوان عدالت اداری کرده به شعبه بدوی ارجاع و پس از انجام اقدامات قانونی طبق دادنامه مذکور حکم بر رد شکایت صادر شده بود. تجدیدنظر خواه به این رأی اعتراض و با ذکر دلایلی تجدیدنظرخواهی کرده و پس از انجام تشریفات قانونی، شعبه تجدید نظر تشکیل شد.

حکم قبلی دیوان اداری تایید شد: مجوز معدن نباید صادر شود

در نهایت رای دیوان عدالت اداری در 25 شهریور سال 99، پس از تجدید نظرخواهی بدین مضمون بود؛ که دلایل و موجه و موثری که موجب نقض و بی اعتباری رای شعبه 9 بدوی را اثبات نماید در دادخواست تجدیدنظرخواهی ارائه نشده است.

از سوی دیگر دادنامه مورد شکایت با توجه به دلایل طرفین بر اساس مقررات و موازین قانونی صادر شده و تخلفی که موجب تضییع حقوق تجدیدنظرخواه را فراهم نماید مشخص نیست. بنابراین تجدیدنظرخواهی غیر موجه تشخیص و به استناد ماده ۷۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان رای شعبه بدوی تایید و ابلاغ می‌گردد و صادره قطعی است.

مدیر کل میراث فرهنگی هم به صدور پروانه اکتشاف معدن فاقلو اعتراض کرد

سوا از رای دیوان عدالت، در دی ماه سال ۹۹، مدیر کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی نیز در نامه‌ای به صنعت معدن تجارت استان در خصوص محل معدن فاقلو که برابر مطالعات و بررسی های کارشناسی دارای سابقه تاریخی و فرهنگی بوده عنوان کرده بود؛ «با عنایت به بررسی های به عمل آمده در ادوار گذشته در محدوده ای به نام آق داغ و دامنه‌های جنوب و جنوب غربی کوه طویله، آثار معماری و شواهد تکوین تاریخی مشاهده شده است. لذا شایسته است در صورت صدور پروانه اکتشاف هرگونه فعالیت معدنی در این مناطق متوقف شود.

جلیل جباری همچنین بر این مهم تاکید کرده که «سیاق وظایف قانونی مقرر در تبصره ۱ ماده ۲۴ قانون معادن مصوب ۱۳۷۷ مجلس شورای اسلامی و مقصود و منظور مقنن دلالت بر اطلاع آن دستگاه از محدوده تاریخی و عدم صدور مجوز در آن دارد که در نتیجه متاسفانه صدور مجوز با وجود علم و اطلاع از تاریخی و آگاهی بودن محدوده صورت پذیرفته است!»

فعالیت معدن فاقلو شناسنامه محدوده تاریخی این مرز و بوم را حذف می کند

جباری تصریح کرده است: «نظر به قرارگیری قبرستان تاریخی در مجاورت قالا بلاغی و در جوار مسیر بین مزارع روستایی، که از آن جهت تردد کارکنان و کارگران معدن و امور ماشین آلات استفاده می‌شود، حسب بررسی های باستان شناسی نظر بر وجود احتمالی بقایای معماری سطح الارضی و فرم سنگها وجود دارد لذا استمرار این امر موجب لطمه و صدمه و تزلزل بنیان محدوده تاریخی و فرهنگی و حذف آن از سند و شناسنامه و هویت تاریخی این مرز و بوم خواهد شد».

مدیر کل میراث فرهنگی استان ادامه داد: «با توجه به مقاد نامه اداره راه و شهرسازی در آذرماه خطاب به صمت آذربایجان غربی آمده است که بر اساس مختصات اعلامی از روستای فاقلو به معدن سنگ فاقلو هیچگونه راه ارتباطی روستایی وجود ندارد در نتیجه اعتراض اهالی روستا در را در این خصوص به حق و به جا و در راستای منافع و مصالح و منافع عمومی جامعه است و این مهم نسبت به منافع اشخاص اولویت داشته و چه بسا اگر این اعتراضات و اقدامات اهالی به موقع صورت نمی‌پذیرفت، منجر به کشف و تعقیب برخی اقدامات غیرقانونی و جرایم احتمالی ارتکابی و تشکیل پرونده شعبه سوم بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب ارومیه با موضوع ارتشا نمی شد!»

جباری همچنین تاکید کرده که «از امتیازات حاصل از اقدامات غیرقانونی حق متصدی برای دارندگان آن ایجاد نمی‌کند و توجه آن اداره به مفاد و وحدت رویه در ۱۰ دی ماه سال ۹۸ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری (با عنایت به اینکه حمایت قانونگذار از حقوق افراد مقید و مشروط به استحقاق قانونی آنان و رعایت جهت مشروعیت حق است، در مواردی که شخصی به اشتباه امتیازی به دست آورده باشد ذی حق شناخته نشده و چنین حق مورد حمایت قانون قرار نمی گیرد) را لحاظ فرمایید».

گوش صمت آذربایجان غربی بدهکار نیست/ دوباره مجوز اکتشاف صادر شد!

در حالیکه موضوع صدور مجوز معدن فاقلوی تکاب، شهریور سال ۹۹ در شعبه تجدیدنظر از سوی دیوان عدالت اداری منتفی و صدور هر گونه مجوز اکتشاف معدنی هم غیرقانونی اعلام شده بود، اما در ۱۴ اسفند سال جاری مجددا مجوز اکتشاف برای همان معدن و همان فرد از سوی اداره کل صنعت، معدن، تجارت آذربایجان غربی در کمال تعجب صادر می شود!!!

ریاست اداره کل صنعت معدن تجارت آذربایجان غربی، 14 اسفند ماه امسال، برگ اصل گواهی کشف معدن تراورتن فاقلوی تکاب را برای همان سرمایه گذار پیشین اصفهانی، صادر و اعلام می‌کند که «برابر ضوابط و مقررات مربوطه در صورت تمایل به بهره برداری از معدن مکشوفه در اجرای ماده ۸ قانون معادن و ماده ۳۵ آیین نامه اجرایی قانون معادن حداکثر ظرف مدت یک سال از تاریخ صدور گواهینامه کشف لازم است نسبت به درخواست صدور پروانه بهره‌برداری و احراز شرایط مربوطه اقدام نمایید. بدهی است عدم تسلیم درخواست مربوطه در مهلت مقرر، موجب سلب حق اولویت دارنده گواهی کشف گردیده و معدن یاد شده از طریق مزایده عمومی واگذار می شود».

سوال اینجاست چگونه مجددا گواهی کشف معدن تراورتن فاقلوی تکاب، از سوی صمت آذربایجان غربی صادر می شود، در حالی که دیوان عدالت اداری مجوز هر گونه گواهی کشف معدن در آن منطقه را به دلیل پوشش گیاهی عالی مرتعی و گونه‌های ذخایر جنگلی و شیب تند و علفزار بودن (در پی شکایت اداره کل منابع طبیعی) را غیر قانونی دانسته است؟!

صمت آذربایجان غربی چرا در این خصوص به رای دیوان عدالت اداری تمکین نمی کند و چرا حکم دیوان در این خصوص اجرا نمی شود؟

نامه اهالی روستای فاقلوی تکاب به رییس دستگاه قضا؛ «به دادمان برسید»

از این رو در ١٤ اسفند ماه سال جاری، همزمان با حضور آیت الله رییسی در آذربایجان غربی، اهالی روستای فاقلوی شهرستان تکاب در نامه‌ای خطاب به رئیس دستگاه قضا نوشتند؛ «اهالی روستای فاقلو شهرستان تکاب که از محروم ترین و کم‌برخوردار ترین مناطق روستایی استان و کشور بوده و در کنار آن دارای منابع ملی و مراتع طبیعی، زمین دارای پوشش گیاهی عالی مرتعی و گونه‌های ذخایر جنگلی و علفزار با شیب تند در حوضه آبریز سد شهید کاظمی که تنها محل تامین آب شرب شهرستان تکاب است.

همچنین دارای چندین اثر تاریخی و طبیعی اعم از (قلعه بلاغی، کوه آغ داغ، قوچه تپه سی، سنگر و ...) بوده دارای چشمه‌های آب معدنی که تنها منبع تامین آب منطقه روستایی جهت کشاورزی و بالاخص شرب با توجه به بافت توپوگرافی منطقه است.

ما اهالی این روستا درخواست و اعتراض خود را علی‌رغم پیگیری‌های چندین ساله و شبانه‌روزی در خصوص مجوز معدنی صادر شده در روستا به نام آقای (م.ب) به شرح بندهای زیر به حضورتان اعلام می‌داریم. دستور فرمایید جهت جلوگیری از تخلفات غیرقانونی و گسترده بر اساس مستندات موجود نسبت به توقف عملیات اجرایی معدن و ابطال پروانه اکتشاف صادر شده غیرقانونی، دستور ویژه صادر فرمایید».

«مورد اول؛ در خصوص محدوده ثبتی معدن فوق الاشاره حکم قضایی از دیوان عدالت اداری شعبه ۹ بدوی و شعبه ۳ تجدیدنظر در سال ۹۷ صادر شده است ولی متاسفانه اداره کل صمت استان با انجام تخلف محرز و مشخص دقیقا بعد از ۴ ماه از تاریخ رای بدوی نسبت به صدور مجوز آن هم بعد از مخالفت های دیرینه چهارده سال اقدام کرد و در نهایت پروانه اکتشاف مجوز به نام (م.ب) صادر شد و منطقه مورد تخریب و تعرض قرار گرفت.

مورد دوم؛ همچنین پرونده تخلف گسترده در خصوص صدور مجوز صادر شده برای معدن مذکور، در شعبه ۳ بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب ارومیه با تلاش‌های پلیس امنیت اقتصادی تشکیل شد. اما باند ارتشا که از متولیان معدن هستند از سال ۹۷ و بعد از صدور رای، به تخلفات گسترده خود ادامه دادند، که در نهایت به موجب این پرونده با درایت بازپرس محترم عوامل دستگیر و در بازداشت موقت و منتظر صدور کیفرخواست هستند. اکنون چطور ممکن است علیرغم وجود رای قطعی دیوان، دوباره نسبت به صدور پروانه اکتشاف اقدام شود؟!!!».

مورد سوم؛ همچنین نداشتن استعلام قانونی و مجوز از امور آب استان آذربایجان غربی به دلیل عدم رعایت حریم کمی و کیفی چشمه‌ها و مخالفت سازمان محیط زیست استان آذربایجان غربی مجدداً به دلیل عدم رعایت کمی و کیفی چشمه های آب شرب روستا و عدم توجه به اخطاریه ها و مکاتبات صورت گرفته از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان علیرغم دستور وزیر میراث فرهنگی به وزیر صنعت معدن تجارت نیز مطرح است!.

مورد چهارم؛ تخریب و تعریض زمین های کشاورزی و باغات بر اساس رای بدوی و قطعی صادر شده در شعبه ۱۰۲ دادگاه کیفری دو شهرستان تکاب و شعبه ۲ تجدید نظر استان و عدم توجه به آن و ادامه تخریبات و تصرفات با ایجاد راه دسترسی به معدن از داخل زمین های کشاورزی و باغات همچنین عدم اقدام سریع و جدی در خصوص ممانعت و رفع تصرف زمین های کشاورزی بر اساس رای صادر شده فوق الاشاره از سوی اجرای احکام کیفری دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان تکاب انجام گرفته است».

اهالی روستا در پایان نوشته اند؛ «مستندات همه این موارد موجود است و حال با توجه به موارد اشاره شده با عنایت به مستندات قانونی و کافی در خصوص توقف عملیات اجرایی معدن و ابطال پروانه اکتشاف صادر شده، لطفا دستور فرمایید در این خصوص اقدامی جدی و عملی صورت پذیرد و متخلفان به سزای اعمال خود و جبران ضرر و زیان وارده به روستاییان، منابع ملی و آثار تاریخی برسند و اهالی روستا از آوارگی و گرفتاری که قریب به دو سال از به آن دچار شده اند، رهایی یابند.»

روستاییان فاقلوی تکاب از مدیر کل صمت آذربایجان غربی پاسخ می خواهند

اهالی روستای فاقلوی همچنین خطاب ریاست صمت آذربایجان غربی در نامه ایی سرگشاده می پرسند: با فعالیت این معدن چشمه های آب شرب و کشاورزی ۴۲ جفت زمینهای کشاورزی خشکانده می شود و امنیت غذایی و جانی اهالی روستا با خطر حتمی و جدی روبه رو می شود، اما شما پاسخ دهید که دلیل ارسال عجولانه ی گواهی کشف باصطلاح معدن سنگ تراورتن کمر بلاغی با وجود آثار طبیعی توام با میراث باستانی چیست؟

دلیل کم حرمتی صمت استان به مراجع محترم قانونی، اجرایی و قضایی مخصوصا دیوان محترم عدالت اداری چیست؟

جناب آقای بابایی؛ آیا شما نمی دانستید و نمی دانید معدن تراورتن فاقلو دارای دو حکم محکومیت عدم فعالیت، در دادگاه بدوی و تجدید نظر دیوان محترم عدالت اداری بوده و شما بعد از این احکام مضاعف بالاترین مرجع دادرسی قانونیِ مردمی بدون کوچکترین اشاره به اینها مرتکب این خطا و اقدام کاملا غیر قانونی می شوید؟

معدنی که بعد از ۱۵ سال موفق به دریافت پروانه بهره برداری نشده و بوی تعفن و فساد و ارتشاء آن کل منطقه را فرا گرفته و موفق به دریافت هیچکدام از استعلامات موافقتی ادارت ذیربط نگردیده و چندین ماه است مردان صادق و بی ادعای مسئول سازمان بازرسی و قضات پاکدست و معزز استانی با محاکمه و تنبیه متهمان مشغول گند زدایی و تطهیر این معدن بسیارمسئله دار هستند اما شما با دادن یک اکتشاف نامه تنها آب در هاون می کوبید واین قبل از اینکه اکتشاف نامه معدن باشد،ت خلفات بعضی ادارات متخلف را کشف وفاش می سازد./

گزارش/ تانیا شعفی