به گزارش خبرگزاری کردپرس، دیدن آثار و بناهای تاریخی و تأمل در آنها می تواند به انسان چیزهای زیادی را بیاموزاند و سرگذشت کسانی که روزگاری در این سرزمین می زیسته اند جالب توجه است. کشور ما از جمله کشورهایی است که سابقه ی تاریخی زیادی دارد و در جای جای این سرزمین می توان آثار با شکوه و به جای مانده از زمان های گذشته را دید و مورد مطالعه قرار داد. یکی از این سرزمین های تاریخی استان ایلام است که به خاطر موقعیت جغرافیایی ویژه ای که دارد بناهای تاریخی باشکوهی در آن کشف شده است. با هم تعدادی از این قلعه‌های تاریخی را مرور می‌کنیم.

قلعه هزارانی ایلام

یکی از آثار تاریخی و با ارزش استان ایلام قلعه هزارانی می باشد که متعلق به دوران ساسانی است. این قلعه در ورودی ده هزارانی در شمال آن و در مسیر جاده آبدانان به مورموری دیده می شود. از آثاری که از قلعه ی قدیمی و تاریخی هزارانی باقی مانده است این طور به نظر می رسد که این قلعه پلانی به شکل مستطیل طویلی بوده است و در ساخت ان از مصالحی چون گچ و سنگ استفاده شده بوده است.

دژ شیخ مکان یا قلعه‌ی پوراشرف ایلام

دژ شیخ مکان دره شهر که در ساخت آن از موادی چون ملات گچ و خاک و سنگ استفاده شده در سال 1335 هجری قمری ساخته شده وکاربرد نظامی داشته است که می توان از روی تیرکش های قرار گرفته در وسط و ضلع غربی قلعه و برج های دیدبانی که با فاصله ی مشخص از یکدیگر قرار دارند به این موضوع پی برد. در سفر به ایلام بدانید که این بنای تاریخی و با ارزش در روستای شیخ مکان که فاصله اش با شهرستان دره شهر استان ایلام 6 کیلومتر می باشد قرار گرفته است. این دژ از نمونه روستاهای ایلام و نمونه جاهای دیدنی ایلام، در سه طبقه بنا شده است و شامل برج دیدبانی و زیرزمین می باشد.همچنین این قلعه که با نام قلعه‌ی پور اشرف نیز خوانده می‌شود، از جاهای دیدنی معروف ایلام است.

دژ میرغلام هاشمی ایلام

از نمونه روستاهای ایلام، در هاشم آباد دره شهر در استان ایلام که یکی از روستاهای این شهر می باشد دژی قرار دارد که میرغلام هاشمی در سال 1303 ه.ق که حاکم و والی این منطقه بوده دستور ساخت آن را داده است. از مصالحی چون ملات گچ و سنگ در ساخت بنا استفاده شده و معماری آن به صورت چهار ایوانی می باشد که سبک معماری دوران قاجار است. این قلعه دارای برج های نگهبانی می باشد که یکی در شمال غربی و دیگری در شمال شرقی بنا و در مجموعه جاهای دیدنی ایلام هم قرار دارند و بر سر در ورودی ضلع شمالی بنا نیز می توان اطاقک های دیده بانی را مشاهده نمود . پشت بام این بنا به صورت کنگره ای بوده و جان پناهی به اندازه یک متر دارد. قلعه ی میرغلام هاشمی به گونه ای ساخته شده که هم کاربری نظامی و هم مسکونی داشته است. از زیر دیوار ضلع جنوبی جوی آبی جریان دارد که آب را از رودخانه به داخل حوض وسط قلعه می آورد و اکثر قلعه های ایلام در روستاهای ایلام در داخل حیاطشان حوضی شبیه به مربع دارند.

قلعه هزار درب استان ایلام

در سفر به ایلام در نظر داشته باشید که این قلعه که در دوران ساسانیان ساخته شده است به عنوان یک پادگان نظامی شناخته می شود که این را می توان از معماری آن که طاق های هلالی شکل دارد و راهروهایی طویل در چهار جهت قلعه است پی برد. اتاق های داخلی قلعه ازطریق درگاه هایی به این راهروها متصل می گردند. این قلعه به نام قلعه ی هزاردر یا هزار درب در ایلام شناخته می شود که در شهرستان دره شهر ایلام و در شرق این شهرستان قرار گرفته است. در سقف اتاق ها و دالان های قلعه دریچه هایی یک متری تعبیه شده بوده که به عنوان تهویه و محل تامین نور فضای داخلی قلعه از آن ها استفاده می شده است.

قلعه سام در استان ایلام

سبک معماری این بنا به سبک دوران ساسانیان می باشد و از ساروج، سنگ، گچ، ملات و حتی گل در بدنه استفاده شده است. قلعه سام جزو آثار تاریخی و با ارزش ایلام می باشد که در بالای کوه و در یک منطقه ی صعب العبور در مجاورت روستای چم بور که جزو بخش هلیلان شهرستان چرداول می باشد قرار گرفته است. در واقع سام قلعه ای است که به صورت سه مجموعه ی جدا از هم و مستقل شکل گرفته است و به احتمال خیلی زیاد، قدمت این قلعه به اواخر عمر حکومت پارت ها و ابتدای حکومت ساسانیان باز می گردد. کاربرد قلعه سام نظامی و دفاعی می باشد که معمار این بنا با توجه به موقعیت قرارگیری صخره های اطراف این قلعه معماری قلعه را طراحی کرده است و محل قرار گیری اتاق ها و درب های ورودی و برج ها را با در نظر گرفتن این نکته طراحی نموده است.

قلعه کنجانچم در نمونه روستاهای ایلام

غلامرضاخان ابوقداره زمانی که والی ایلام بود قلعه ی کنجانچم را در شمال مهران و در مسیر امروزی جاده ایلام - مهران در سال 1326 ساخت. این قلعه دارای برج نگهبانی، اتاق های متصل به هم و دیوانخانه و همچنین قسمت مسکونی می باشد. فاصله این قلعه با شهر مهران در حدود 15 کیلومتر می باشد و به عنوان قلعه‌ی زمستانی ابوقداره که آخرین والی ایلام بود مورد استفاده قرار می گرفت.

قلعه والی در استان ایلام

این بنا قلعه ای نسبتا وسیع و بزرگ است که برروی تپه ای که ارتفاع زیادی ندارد ساخته شده است و به عنوان محل اقامت تابستانی غلام رضا خان والی فیلی در سال 1326 هجری قمری در دهبالا یا محله ای به نام حسین آباد فیلی احداث گردیده است و به عنوان یک اثر تاریخی و فرهنگی استان ایلام شناخته می شود. معماری این بنا که اکنون در وسط شهر ایلام قرار دارد، کار حاج درویش علی کرمانشاهی و حجاری های آن نیز کار هنرمند برجسته رضاقلی می باشد.

پشت قلعه آبدانان

در زبان کردی به این دژ پشت قلا گفته می شود و در قسمت شمال غربی پشت قلا که یکی از روستاهای شهرستان آبدانان و در پنج کیلومتری مرکز این شهرستان واقع شده است. با نگاهی دقیق به این قلعه می توانیم وجود برج های نگهبانی، شاه نشین و اتاق های مسکونی، پلکان و بارو که بیضوی شکل بوده و به احتمال زیاد ارتفاعی در حدود 3 متر داشته است و مانند حصاری محوطه دژ را در بر گرفته بود را به خوبی تصور کنیم. این قلعه توسط دیوارهای بیرونی قلعه به سه قسمت مجزای محوطه قلعه، قسمت غربی و جنوبی و جنوب شرقی تقسیم می شود که می توان گفت در قسمت جنوبی و جنوب شرقی قلعه اتاق های مسکونی و شاه نشین قرار داشته اند و در قسمت غربی می توان خرابه های به جای مانده برج ها را دید. بر روی دیوار و باروهای قلعه به جهت نگهبانی و دیده بانی برج هایی با فاصله ای مشخص از هم قرار داشته اند که کنگره دار بوده و دارای طاق های قوسی شکل هستند. به دلیل قرار گرفتن خندقی در دور دژ و معماری بنا می توان به این نتیجه رسید که این قلعه کاربرد نظامی داشته است. دیواری با ارتفاع 2 متر و عرض 1.5 متر در قسمت غربی قلعه قرار دارد. این قلعه در زمان ساسانیان به عنوان رابطی بین قلعه ی هزارانی و قلعه های نظامی هزاردر عمل می کرده است و به گونه ای که بومیان منطقه حکایت می کنند این ارتباط از طریق تونلی مخفی که این قلعه ها را به هم متصل می کرد انجام می شده است.