اعضای ارشد شورای دموکراتیک سوریه (SDC) و جناح مسلح آن، نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) تحت حمایت ایالات متحده، هفته گذشته برای دیدار با مقامات دولت سوریه به دمشق سفر کردند.

این دیدار چند ماه پس از آنکه ایالات متحده اعلام کرد تمایل خود را برای خروج از سوریه، که می تواند SDF را در معرض خطر قرار داده و دشمنان خود را تحریک کند، اتفاق افتاد. به نظر می رسد شورای دموکراتیک سوریه که قدرت چانه زنی بالایی با دمشق دارد، برای جلوگیری از چنین پیامدهایی و نیز حفظ دستاوردهای خود در سوریه، برای رسیدن به توافق با دمشق عجله دارد.

اما مذاکرات بر چه چیزهایی متمرکز خواهد شد و آیا دو طرف می توانند به توافق برسند؟

آزار و اذیت دولت

پیش از این تقابلات، کردها، سالها با آزار و اذیت دولت مواجه بوده و هیچ گونه مشروعیت قانونی برای حقوق سیاسی و فرهنگی آنها در سوریه وجود نداشت. اما تنها هدف دولت سوریه در مبارزه با گروه های مخالف سنی پس از سال 2011، فرصتی را برای حزب اتحاد دموکراتیک کرد (PYD) و جناح مسلح آن، واحدهای مدافع مردم (YPG) برای ایجاد منطقه ای خودمختار غیررسمی در مناطق اکثرا کردنشین این کشور فراهم کرد.

YPG با حمایت ایالات متحده توانست در سال 2015 یک ائتلاف چند قومی برای مبارزه با داعش در سوریه ایجاد کند و قدرتش را از مرزهای خود به مناطق دیگر مانند رقه و دیر الزور گسترش دهد. دستاوردهای سریع SDF در برابر داعش ،تصمیم این نیرو را برای ایجاد یک چتر سیاسی به نام شورای دموکراتیک سوریه برای ایجاد یک سیستم فدرال در مناطق تحت کنترل خود بر اساس ایدئولوژی چپ حزبPYD به همراه داشت.

با وجودی که نیروهای دموکراتیک سوریه بیش از یک چهارم سرزمین سوریه را کنترل می کند، به جز درگیری های کوچک، از برخورد با نیروهای دولتی سوریه پرهیز کرده است. حتی در بعضی موارد، هر دو نیرو برای مبارزه با دشمن مشترک خود یعنی گروه های شورشی با هم همکاری کرده اند.

با وجود اهمیت دیدار هیئت نمایندگان رهبران کرد با مققامات سوریه در دمشق، این اولین بار نیست که این بازیگران با هم دیدار می کنند نیروهای دموکراتیک سوریه از طریق اقمار خود به طور منظم هماهنگی هایی با دولت مرکزی در جهت رفع امور ادارای در استان حسکه انجام داده و همزیستی میان آن دو در این استان برقرار است.

گزارش شده که دو طرف با هم توافق کرده اند در ازای کمک های کارشناسی دولت به کردها برای افزایش تولید نفت در حسکه، کردها نفت تولید شده را با دولت مرکزی تقسیم کنند. به همین ترتیب، مذاکره میان دو طرف بر سر سد طبقا به توافقی منجر شد که بر اساس آن، کارشناسان دولت برای حفظ و ناگهداری از سد طبقا به این منطقه بازگشتند و در ازای آن، بخشی از برق تولید شده در این نیروگاه آبی به مناطق تحت کنترل دولت در حسکه انتقال می یابد.

مطالبه استقلال

مقامات کرد سوریه آمادگی خود را برای مذاکره با دولت بدون هیچ گونه پیش شرطی اعلام کرده اند. علاوه بر این، شورای دموکراتیک سوریه پلت فرمی با نام خودگردانی مستقل دموکراتیک برای بیان چگونگی اداره مناطق تحت کنترل خود به دولت ارائه کرده است.

دستور کار مذاکرات در دمشق هنوز نامشخص است اما مقامات کرد اعلام کرده اند که از مذاکرات قبلی مهم تر و جامع تر است. ریاض درار، رییس مشترک شورای دموکراتیک سوریه در مصاحبه ای با رویترز گفت که هیچ برنامه مشخصی وجود ندارد، اما مذاکرات احتمالا مسائل مربوط به ارائه خدمات را علاوه بر مسائل سیاسی و امنیتی در بر خواهد داشت. انتظار میرود شورای دموکراتیک سوریه مطالبه خود را روی ایجاد ساختاری خودمختار و یا تمرکززدایی از قدرت برای ادامه کنترل خود بر مناطق شمالی سوریه متمرکز کند.

در مورد دولت سوریه، انتظار میرود که دمشق توافقنامه ای را امضا کند که به آن اجازه دهد تا اختیارات خود را در این مناطق بدون سازشی بزرگ با کردها بازگرداند. علاوه بر این، به احتمال زیا،د دولت برای ادغام نیروهای دموکراتیک سوریه و نیروهایی از این دست در نیروهای رسمی دولت تلاش خواهد کرد.

شکاف بزرگ میان خواسته های طرفین باعث شده که نتوان ایجاد توافق جامعی میان این دو را در آینده ای نزدیک تصور کرد.

به نظر می رسد دولت که از دستاوردهای اخیر ارتش خود در مناطق جنوبی مسرور شده، بیش از هر وقت دیگری مصمم است از ایجاد خواستار های موازی دولت مرکزی در این کشور جلوگیری کند. این تمایل به وضوح در بیانیه اخیر بشار اسد نشان داده شده است چرا که مناطق تحت رهبری کرد را به عنوان "ساختار های موقت" توصیف می کند.

جزئیات بیشتر از آنچه دولت در مذاکره با کردهای سوریه به آن است را می توان در مصاحبه عمر اوسه، یکی از نمایندگان کرد سوریه در پارلمان این کشور یافت. وی گفت که مذاکرات بر محدود کردن تمایلات کردها در حوزه فرهنگی و کنترل دوباره دولت بر تمام مناطق تحت کنترل کردها استوار است. به عبارت دیگر، دولت از شورای دموکراتیک سوریه می خواهد که زمینه بازگشت ارتش و نهادهای دولتی را به مناطق شرق رود فرات در مقابل به رسمیت شناختن جامعه کردها و حقوق فرهنگی آنها فراهم کند.

کاستن از شکاف میان دو طرف

انجام چنین توافقی که حداقل خواسته های نیروهای دموکراتیک سوریه را نیز برآورده نمی کند احتمالا با جواب نه آنها روبه رو خواهد شد. مسلم صالح، رئیس سابق PYD و عضو شورای دموکراتیک سوریه پیش بینی کرده است که دولت سوریه می خواهد از مذاکرات در حال انجام برای تحمیل یک توافقنامه تسلیم مشابه آنچه که با گروه های شورشی انجام داد استفاده کند. صالح مسلم افزود: شورای دموکراتیک سوریه بر خلاف شورشیان که مجبور به پذیرش چنین توافقاتی بودند، به آن راضی نشده و تا آخر با آن مقابله خواهد کرد.

برای کاهش شکاف موجود میان آنها، مذاکرات به دورهای مختلفی تقسیم خواهد شد. دور اول مذاکرات بر سر بازگرداندن خدمات دولتی از قبیل؛ برق، ثبت احوال، بهداشت و غیره در مناطق تحت کنترل شورای دموکراتیک سوریه خواهد بود. چنین اقداماتی که به نفع دو طرف خواهد بود می تواند به عنوان قدم هایی برای ایجاد اعتمادسازی تلقی شود. مرحله دوم مذاکرات، دو گذرگاه مرزی سوریه با عراق را که توسط نیروهای دموکراتیک کنترل می شود، مورد بحث قرار خواهد داد. مراحل بعدی گفتگوها بر روی موفقیت های قبلی بنا خواهد شد و در مورد مسائل عمده ای است که نیاز به زمان و تلاش بیشتری دارند.

به جای این که این مذاکرات به عنوان یک پیشرفت بالقوه در نظر گرفته شود بهتر است از آنها به عنوان ارزیابی طرفین از یکدیگر یاد شود. چنین مذاکراتی تنها زمانی می تواند منجر به توافق شود که فشار کافی از سوی یکی از طرف های مذاکره کننده، به احتمال زیاد SDC، و مجبور کردن طرف دیگر به پذیرش نسخه ای تغییر یافته از پیشنهادی که در حال حاضر روی میز است، وجود داشته باشد.

منبع: میدل ایست آی

نویسنده: حائد حائد، پژوهشگر سوریه در اندیشکده های گروه بین المللی بحران،چتم هاوس و شورای آتلانتیک است.

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101