به گزارش خبرگزاری کردپرس، مردم استان ایلام از دیرباز با مدد از سخاوت طبیعت بی‌نظیرش از داروهای گیاهی برای درمان انواع بیماری‌ها استفاده کرده‌اند. نسخه‌های دست‌نویس شده و سینه به سینه بسیاری را می‌توان در اقصی نقاط استان پیدا کرد که برای درمان بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارند؛ نسخه‌هایی که خمیرمایه‌ی آن‌ها گیاهان خودروی دارویی است.

در ایلام گاهی کنار خیابان دستفروش‌های اغلب پیری را می‌بینی که در نایلون‌های کوچک گیاه‌هایی را به فروش می‌رسانند. یکی از آن‌ها پیرمردی 64 ساله است که شکستگی‌اش بیشتر از 64 سال را نشان می‌دهد. یک فرغون کوچک دارد و معمولاً جلوی درب بیمارستان امام بساط می‌کند. نای هوار کشیدن ندارد و می‌داند که مشتری‌هایش خودشان از خواص محصولاتش خبر دارند.

در یک نایلون، چوبی شبیه به دارچین دارد. می‌گوید: این ریشه «بِلاوَری» است و برای درمان قلب و بازکردن رگ‌هایش از من می‌خرند.

طرز استفاده‌اش را هم بلد است. می‌گوید: هم می‌توانی چند تکه از آن را در قوری دم کنی و هم می‌توانی تمام بسته را در دیگ بجوشانی و آب قرمزرنگش را در بطری کنی. کیف خودت است.

دسته‌های خشک شده‌ی «تَشنه‌داری» بدون بسته‌بندی است. بُخور آن را برای سرماخوردگی مناسب می‌داند و آب حاصل از جوشاندنش را برای دهان شویه توصیه می‌کند.

سومین محصول پرفروشش بسته‌های کوچک «ازبُوَه» است. می‌گوید: ازبوه برای همه چیز خوب است. روزی یک بار داخل چای بریز و دیگر کارت نباشد.

یکی دو بسته می‌خرم و با این سؤال که در من ایجاد شده از او خداحافظی می‌کنم: آیا گیاهان دارویی استان ایلام را باید از دستفروشان خرید یا می‌توان آن‌ها را مثل یک داروی استاندارد و فرآوری‌شده تهیه و مصرف کرد؟

350 گونه‌ی گیاه دارویی در ایلام وجود دارد

در استان ایلام یک هزار گونه انواع نباتات شناخته و ثبت شده است که 350 گونه آن‌ها خاصیت دارویی و صنعتی دارد. برداشت برخی از این گیاهان برای جلوگیری از نابودی ذخیره‌گاه‌ها و حفظ گونه‌ها ممنوع است. از طرفی هر تن گیاه دارویی برای 78 نفر اشتغال مستقیم ایجاد می کند و به عنوان مثال، در کشور چین 100 میلیون نفر در کار گیاهان دارویی اشتغال دارند. این مهم می‌تواند دلایل موجهی برای توجیه اقتصادی و اجتماعی سرمایه‌گذاری بر گیاهان دارویی استان ایلام باشد؛ چیزی که چندین سال است پیگیری می‌شود و هنوز خروجی مناسبی نداشته است.

سال 92 خبری در مورد راه‌اندازی صنایع تبدیلی برای گیاهان دارویی منتشر شد که منوط به افزایش سطح کشت گیاهان دارویی در استان ایلام بود. قرار بود که سطح زیر کشت به 100 هکتار برسد (در سال 95 به 23 هکتار رسید) و مجتمع فرآوری گیاهان دارویی با همکاری جهاد کشاورزی در شهرک صنعتی ایلام در زمینی به مساحت ۲ هکتار راه‌اندازی شود. پس از آن صحبت از دهلران در میان بود و سال گذشته کلنگ مجتمع فرآوری گیاهان دارویی در دره‌شهر به زمین زده شد و برایش 100 میلیارد ریال تسهیلات از محل صندوق مهر امید و صندوق توسعه روستایی نهاد ریاست جمهوری در نظر گرفته شد؛ طرحی که قرار است به‌صورت تعاونی با 732 سهامدار در سطح 15 روستای دره‌شهر کار فرآوری و خرید تضمینی محصولات دارویی این شهرستان را بر عهده داشته باشد.

جهاد دانشگاهی واحد استان ایلام که به‌عنوان متولی اصلی توسعه گیاهان دارویی در ایلام شناخته می‌شود در تمام این‌سال‌ها سعی کرده است که این موضوع را در حد توان توسعه بدهد. در دیدار اخیر استاندار ایلام با این نهاد علمی، قاسم سلیمانی دشتکی به‌خوبی گفته است: جهاد دانشگاهی در کنار انجام رسالت اصلی خود در بحث تحقیق و پژوهش، چند کار عملیاتی برای الگوسازی در زمینه گیاهان دارویی نیز در استان ارائه دهد.

جهاد دانشگاهی ایلام به‌صورت عملی وارد میدان گیاهان دارویی شود

استاندار ایلام سپس به 35 گونه گیاهی که جهاد دانشگاهی تحت اقدام دارد اشاره کرده و گفته: جهاد دانشگاهی می‌تواند در کنار کارهای تحقیقاتی خود این گونه‌ها را به‌صورت عملیاتی طرح تولید دهد. این مرکز همچنین می تواند با ایجاد مزارع پایلوت گیاهان دارویی، در زمینه فرهنگ‌سازی و الگوسازی گام‌های مثبتی بردارد.

سلیمانی دشتکی حتی ایده هم به آن‌ها داده و گفته: جهاد دانشگاهی می‌تواند در هر شهرستان 10 هکتار را از منابع ملی پس از واگذاری آبخیزداری کند و در دل زمین های شیب دار یک حالت وی(V) شکل جهت مهار آب‌های سطحی ایجاد نماید و این باعث حفظ آب می‌شود و از آن می‌توان به طرز مطلوب‌تری بهره‌برداری کرد. می‌شود با ایجاد مزارع گیاهان دارویی و دیگر کشت‌های با ارزش افزوده بالا در هر شهرستان نسبت به الگوسازی و گسترش این گونه فعالیت‌ها در استان اقدام کرد.

وی با اعلام حمایت از کشت گیاهان دارویی در 35 هکتار از اراضی دهلران، باز هم به ایجاد مجتمع فرآوری گیاهان دارویی اشاره و تصریح کرده: می‌توان از طرفی با ایجاد کارخانه‌ زمینه‌ی اشتغال‌زایی بیشتر با فرآوری گیاهان دارویی را فراهم و از طرف دیگر مردم را نیز به انجام این کار تشویق کرد.

البته سخن از می‌شود و باید بشود در زمینه توسعه‌ی گیاهان دارویی و مهم‌تر از آن فرآوری گیاهان و در کنارش اشتغال‌زایی برای جوانان در این سال‌ها زیاد زده شده است و مردم منتظر خروجی مناسب و قابل لمس این فعالیت‌ها هستند. شاید الان زمان تغییر جدی فعالیت‌های استان ایلام در زمینه گیاهان دارویی رسیده باشد.

در پایان برای توسعه فرآوری گیاهان دارویی در ایلام می‌توان به بایسته‌های زیر که عصاره‌ی نظر کارشناسان این حوزه است اشاره کرد:

تهیه و بررسی آمار، اطلاعات و وضعیت فعالیت حوزه گیاهان دارویی در استان، رفع موانع موجود برای توسعه و تولید گیاهان دارویی در استان، حمایت از فارغ‌التحصیلان علاقه‌مند به فعالیت‌ در حوزه گیاهان دارویی و بررسی راهکارهای عملی برای ایجاد اشتغال در این حوزه، ارائه تسهیلات ویژه به فعالان این عرصه، تهیه طرح‌های کلان کسب و کار در این حوزه، هماهنگی و همگرایی در اجرای برنامه‌های موجود، ایجاد خوشه توسعه کسب و کار گیاهان دارویی، ایجاد مزارع الگویی برای تشویق کشاورزان به کشت گیاهان دارویی، تدوین دانش بومی در این حوزه برای خلق ایده‌های علمی جدید، تهیه بسته‌های کارآفرینی موفق در کشور در حوزه گیاهان دارویی و احداث صنایع فرآوری گیاهان دارویی در استان ایلام از مهم‌ترین کارهایی است که باید در این زمینه انجام داده شود.

گزارش از: یاسر بابایی