به گزارش خبرگزاری کردپرس، محصول خیار در بین مردم شهرستان دره شهر نه تنها یادآور یک محصول استراتژیک اقتصادی بلکه یادآور سالها تلاش و سخت کوشی کم نظیر مردم این شهرستان و تقلای آنها برای یک زیستن بهتر بوده است.
خیار علاوه بر اینکه یادآور تلاش و سخت کوشی مردم شهرستان دره شهر و به نوعی نماد کشاورزی این شهرستان در سالیان گذشته بوده است بلکه به نوعی یادآور خاطرات نوستالژیک مردم این شهرستان نیز هست.
دره شهر قطب کشاورزی ایلام
شهرستان دره شهر یکی از مهمترین مناطق استان ایلام در زمینه تولید محصولات کشاورزی در استان ایلام است که بعد از شهرستان دهلران دومین شهرستان استان در زمینه رونق محصولات کشاورزی است.
در شهرستان دره شهر هرساله انواع گوناگون محصولات کشاورزی کشت می شود که مهمترین این محصولات،برنج عنبربو، خیار، طالبی، گندم، باقلا و محصولات کشاورزی دیگر است اما باید گفت کشت خیار فراگیرترین محصول در این شهرستان بوده و همچنان بخش عمده ای از زمین های کشاورزی مردم این مناطق به کشت خیار اختصاص دارد.
رونق کشت خیار در شهرستان دره شهر همچون دیگر محصولات آبی در این شهرستان به نوعی مدیون رودخانه خروشان سیمره است که از گذشته های بسیار دور در این شهرستان وجود داشته است و از آنجایی که خیار محصولی است که بسیار متکی بر آب است وجود رودخانه سیمره نیز در رونق کشت آن در این شهرستان بسیار تأثیرگذار بوده است.
خیار و محصولی که کاشت دوم کشاورزان است
در خصوص اینکه چرا در شهرستان دره شهر کشت خیار بیشتر از محصولات دیگر مورد توجه مردم این مناطق قرار گرفته است مردم این شهرستان نظریات گوناگونی در این زمینه دارند.
یکی از اهالی روستای عباس آباد دره شهر در این باره به کردپرس می گوید: وجود رودخانه سیمره در کنار بخش بزرگی از زمینهای کشاورزی این شهرستان باعث شده است که مردم به فکر استفاده بهینه از آب این رودخانه برای رونق کشاورزی آبی باشند.
کولیوند با بیان اینکه کشت خیار ابتدا از شهرستانهای دیگر به دره شهر آورده شده است افزود: از آنجایی مردم این شهرستان قبلا به صورت فراگیر اقدام به کشت دیم خصوصاً گندم و جو می کردند بنابر این به این فکر افتادند که در فصلهای دیگر غیر دیم خصوصاً در پاییز به فکر کشت دوم باشند.
وی افزود: بنابر این کشت خیار نه به عنوان کشت اصلی در بین کشاورزان بلکه این محصول به عنوان کشت دوم بعد از برداشت محصولات دیم انجام می شود و به عبارتی دیگر کشاورزان این خطه در سال از زمینهای خود دو نوع محصول را برداشت کرده اند که یکی محصول دیم همچون گندم و جو و دیگری کشت صیفی جاتی همچون خیار بوده است.
خیار محصولی بسیار پرزحمت در شهرستان دره شهر
یکی دیگر از اهالی شهرستان دره شهر در این باره می گوید: باید بپذیریم این محصول یکی از پرزحمت ترین محصولات کشاورزی در بین مردم دره شهر است که البته هم پای شالی کاری این سالها همچنان کشت می شود.
وی با بیان اینکه هم اکنون دره شهر از نظر محصول خیار رتبه نخست را در استان ایلام دارد گفت: کشت خیار در سالهای گذشته هم باعث رونق اقتصادی استان و هم اشتغال در این دیار شده است .
وی گفت: در مورد کشت خیار علاوه بر بحث زحمت زیاد و سختی های این نوع از محصولات کشاورزی، بحث فروش این محصول و یا ایجاد صنایع تبدیلی متناسب با این محصول در دره شهر است که عدم ساماندهی فروش این محصول باعث شده که دلالان این محصول را با قیمت پایین از کشاورزان بخرند و در حق کشاورزان جفا کنند.
این پژوهشگر دره شهری با بیان اینکه احتمالا تولید خیار در دره شهر سالانه بیش از صدهزار تن در سال است گفت: این موضوع با توجه به ارزش اقتصادی خیار تولیدشده و وسعت زمین های کشاورزی این منطقه در نوع خود یک رکورد برای این دیار است .
وی ادامه داد: با توجه به ارزش اقتصادی این محصول و میزان تولید سالانه آن، می توان با برنامه ریزی های دقیقتر نسبت به فروش و عرضه آن به بازار اقدام کرد و از طرف دیگر با ایجاد و ساخت صنایع تبدیلی هم بازار مصرف ایجاد کرد و هم گامهای موثری برای اشتغال برداشت .
بلایی که دلالان بر سر خیار دره شهر آوردند
با این حال خیار دره شهر در سالهای اخیر با همه شهرتی که داشته است و با همه علایقی که کشاورزان این شهرستان به کشت این محصول داشتند یکی دوسالی است که کم رونق شده و محصولاتی دیگری همچون برنج در حال جایگزین شدن آن است.
یکی دیگر از کشاورزان دره شهری در این باره به کردپرس می گوید: در سالهای گذشته در هر فصل برداشت محصول خیار بیش از ۱۰۰ هزار تن خیار برداشت می شد که ارزش این مقدار خیار حدوداً ۱۰۰ میلیارد تومان برای کشاورزان این شهرستان بود.
غ- گلی با بیان اینکه کشت خیار ارزش اقتصادی بالایی برای مردم این شهرستان و استان ایلام داشت: گفت: اگرچه که میزان کشت خیار در گذشته بیش از چهار هزار و ۵۰۰ هکتار در این شهرستان بوده اما در سالهای اخیر این رقم به شدت کاهش یافته که البته این موضوع ممکن است اقدام و رویکرد مناسبی باشد تا کشاورزان به سمت کشت محصولات پر رونق تری بروند.
وی در ادامه می گوید: البته در کم رونق شدن کشت خیار در دره شهر در سالهای اخیر حضور دلالان نقش موثری داشته به شکلی که حضور دلالان باعث شد که این افراد بیشتر از کشاورزان به سوددهی برسند و نبض فروش خیار را در اختیار بگیرند که این کار باعث شد دلالان بلایی بزرگ بر سر سرنوشت خیار دره شهر بیاورند.
وی ادامه داد: محصول خیار که زمان نه چندان دوری به نوعی برند کشاورزی شهرستان دره شهر بود بخاطر برخی کم مهری ها و مسائل دیگر کم کم دارد به خاطرات مردم و کشاورزان این شهرستان تبدیل می شود و از میان محصولات کشاورزی مردم این دیار رخت بر می بندد.
خیاری که از روز اول هم محصول زیان دهی بود و کارشناسانی که بی تقصیر نیستند
اما در این میان برخی هم در شهرستان دره شهر بر این اعتقاد هستند که کشت خیار از ابتدا هم نباید به محصول نخست در بین کشاورزان دره شهر تبدیل می شد و این محصول از همان سالهای نخست محصول زیان دهی بوده و منفعت متناسب با زحمت کشاورزان را همراه نداشته است.
تتری یکی از پژوهشگران و هنرمندان دره شهر در این باره به کردپرس می گوید: به نظر من کشت خیار در دره شهر از همان ابتدا کشت زیان دهی برای کشاورزان بوده است.
وی افزود: در سالهای نخست کشت خیار در دره شهر، مردم آگاهی و اطلاعاتی درست و دقیق در خصوص دیگر اقلام کشاورزی نداشتند و به همین خاطر به کشت این محصول روی آوردند و سالهای سال به آن عادت کردند.
تتری ادامه داد: دلیل دیگر برای اقبال مردم دره شهر به کشت ، زود بازدهی و خوش فصلی این کشت بوده است که البته باید گفت در این زمینه کارشناسان جهاد کشاورزی هم در این اشتباه بی تقصیر نیستند چرا که آنان تا کنون نتوانسته اند نقش به سزایی در خصوص معرفی کشت جایگزین برای مردم ایفا کنند.
تاوانی که مردم دره شهر برای کشت خیار متحمل شدند
وی تصریح کرد: از بین بردن زمین های مرغوب در اثر استفاده از ماسه و شن و استفاده بی حد و اندازه از سم های مضر برای کشت خیار، زحمت بسیار زیاد کشاورزان و خانواده های آنها در زمان برداشت خیار که باعث کمر درد و دردهای مفصلی و پوستی و چشمی بسیار زیاد برای کشاورزان می شد همه از تاوان های سنگینی بوده است که مردم دره شهر در هنگام تولید محصول خیار در سالهای گذشته متحمل شده اند.
تتری همچنین بیان کرد: با این حال سود و نیاز بیشتر مردم منطقه به دیگر کشتهای جایگزین همچون کشت برنج و حبوبات و حتی توسعه فرهنگ باغداری در حاشیه و زمینهای نزدیک به رود سیمره باعث شده که مردم به فکر محصولات جایگزین خیار و جایگزینهای بهتری باشند.
وی در پایان گفت: متأسفانه خاطره چندان خوشی در ذهن مردم دره شهر از کاشت محصول خیار نیست. مردم این شهرستان فقط از بی دسلاتی و ناچاری به این کشت روی آوردند و در این سالها جز سختی و مشقت هیچ تخصص و تجربه ی مهمی را هم یاد نگرفتند.
بیدار شدن در سپیده دم های خنک بهار و پاییز برای چیدن خیار نو رس، صف های طولانی کامیونهای خاور و نیسانهای آبی برای خریدن خیار ارزان و قاپیدن دسترنج کشاورزان خیار کار دره شهری، دیدن چهره های خسته و آفتاب سوخته زنان و دختران سخت کوش و زحمت کش در حال خوردن صبحانه پس از یک نیمروز تلاش در سایه یک آلاچیق، صف کیسه های پلاستیکی قدبلند پر شده از خیار در سایه بان یک آلاچیق، صدای شر شر جوی آب در کرتهای خیار بوستانهای پاییزی ، همه و همه بخشی از خاطرات نوستالژیک مردم شهرستان دره شهر در چند دهه گذشته بوده که عمری را در کاشت و تولید محصول خیار سپری کرده اند.
اما چرخش چرخهای کشاورزی از سمت خیار به سوی محصولات پربازده و پرسودی همچون برنج در شهرستان دره شهر شاید اتفاق میمونی برای کشاورزان این شهرستان باشد تا مردم دره شهر پس از سالهای طولانی در همراهی با کشت خیار که سود چندانی برای آنان نداشته است سرانجام و اندک اندک با خاطرات نوستالزیک این محصول خداحافظی کنند.

گزارش: حشمت اله کرمی نژاد