دو ستیزه جو کاملاً خود را باخته اند. یکی از اعضای دولت اسلامی عراق و شام (داعش) می گوید: «جنگنده ها شب و روز ما را بمباران می کنند. آنها همه چیز را می زنند، حتی موتورسیکلت ها را.» دیگری نیز با ریشخند نسبت به وضعیت خود می گوید: «ما دیگر باید بازنشسته شویم، موش ها باز گشته اند.»
ویدیویی که این مکالمه در آن اتفاق افتاده است یک سند تاریخی به تمام معنا است. این ویدیو سندی است از زمانی که داعش برای نخستین بار به شکست خود در نبرد کوبانی اعتراف کرد. پس از چهار ماه مبارزۀ کوچه به کوچه و خانه به خانه، نیروهای کرد یگان های مدافع خلق (YPG) ستیزه جویان داعش را از شهر کوبانی واقع در مرز سوریه – ترکیه بیرون راندند. YPG و یگان های مدافع زنان (YPJ) پیروز شدند و داعش شکست خورد.
مدافعان کوبانی – به ویژه نیروهای حزب کارگران کردستان (PKK)، YPG و YPJ – تنها برای خود مبارزه نکردند بلکه، چنان که استفان شاربونیه سردبیر مقتول شارلی ابدو در زمان مقاومت کوبانی گفت، «کردهای محاصره شده در سوریه کرد نیستند، آنها بشریت هستند که با تاریکی مبارزه می کنند.»
این پیروزی قهرمانانه بسیاری را شگفت زده کرد. بدون تردید این پیروزی شکست دیدگاه تحلیل گران سیاسی بدبین و متعصبان راست افراطی بود که تأکید می کردند از آنجا که نیروی داعش از خود منطقه سرچشمه می گیرد، هیچ مقاومت چشم گیری علیه آن صورت نخواهد گرفت. مردم سوریه با نبرد کوبانی یک بار دیگر ثابت کردند که نه به منجی نیاز دارند و نه «باری» بر دوش غرب هستند. آنها ثابت کردند که اگر اسلحه ای به آنها داده شود، به خوبی از عهدۀ دفاع از خود بر می آیند. این پیروزی برای تحلیل گرانی که مردم کوبانی را بی یار و یاور می دانستند به همان اندازه غافلگیر کننده بود که برای نیروهای داعش که برای تسلط بر شهر تلاش می کردند.
یک گروه دیگر نیز انتظار این پیروزی را نداشت. برخی افرادی که چپ گرایان ضد امپریالیست خوانده می شوند تردید داشتند که آیا باید از مبارزه ای حمایت کنند که با کمک اسلحه هایی که آمریکا در لحظات آخر از راه هوایی به کوبانی رساند، انجام می شود. این نبرد دیدگاه ساده اندیشانه ای را که قهرمانی را تنها معادل مبارزه با کلاشینکف می داند، به چالش کشید. البته کردها آماده بودند دست به چنین مبارزه ای بزنند، اما در آن صورت این خطر وجود داشت که نتوانند داعش را با سلاح های سنگین در حد یک ارتش شکست دهند. این خطر وجود داشت که آنها نتوانند اسطورۀ شکست ناپذیری داعش را در مقابل دیدگان مردم منطقه بشکنند.
این را نیز باید گفت که پیامدهای نبرد کوبانی هنوز کاملاً احساس نشده اند. جهان شاهد آزاد سازی شنگال و دفاع از ایزدی ها در مقابل یک نسل کشی بزرگ بود.
اما از سوی دیگر، ترکیه همواره با احتیاط به نبرد کوبانی نزدیک شد. ترکیه با اکراه آوارگان کوبانی را پذیرفت، اما در همان حال به داعش اجازه می داد از خاک این کشور برای تأمین مهمات استفاده کند.
وقتی اخبار نبرد کوبانی منتشر و فراگیر شد، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه فکر کرد زمان آن رسیده است که موضع خود را اعلام کند، مبنی بر این که PKK نیز از نظر اخلاقی در جبهۀ داعش است. چه زمانی بهتر از این؟ و آیا او هرگز این سؤال ساده را از خود پرسید که چرا این ها دو دشمن قسم خورده هستند و در میدان با هم می جنگند؟
خیر، اردوغان این سؤال را از خود نپرسید. و در عوض، در حالی که دست هایش را از شادی به هم می مالید، روز شماری می کرد تا کوبانی سقوط کند. این هیجان زدگی را می شد در اظهارات دوره ایش که روز سقوط را نزدیک می دانست، احساس کرد.
امروز می دانیم که اردوغان چرا تا این حد نسبت به مشکلات کردها در شمال سوریه بی تفاوت بود. ظهور و به رسمیت شناخته شدن شمال سوریه، مانند شمال عراق، برای حکومت ترکیه غیر قابل قبول است و او در این باره کاملاً صریح است. اردوغان و ارتش ترکیه از این در هراسند که کردها در شمال سوریه مزۀ خودمختاری را بچشند.
همین هراس باعث شد اردوغان ترکیه را وارد جنگ سوریه کند.
اردوغان و حزبش، حزب عدالت توسعه (AKP)، داعش نیستند. چنین قیاسی مبالغه آمیز است. اما حقیقت این است که هم داعش و هم جبهۀ النصره همیشه در مقابل حکومت بشار اسد، نیروهای نیابتی خوبی برای آنکارا بوده اند و همچنین ابزارهای مفیدی برای خیال پردازی های نئو عثمانی اردوغان به شمار آمده اند. اردوغان و داعش ایدئولوژی مشترکی ندارند. به نظر می رسد دیدگاه اردوغان در تقابل با این خلافت خودخواندۀ ظالمانه است. دیدگاه او آمیزه ای است از سرمایه داری و محافظه کاری دینی. اما جایی که این دو در کنار هم قرار می گیرند، رؤیای مشترک آنها است.
جمیل بایک از رهبران PKK در یک مصاحبه در سال 2015 گفت: «خلیفۀ اصلی ابوبکر البغدادی رهبر داعش نیست، بلکه طیب اردوغان است.»
PKK و YPG / YPJ در سوریه نه تنها در مقابل بی رحمانه ترین و سازمان یافته ترین ماشین ظلم و خشونت مبارزه کردند، بلکه برای آینده ای دموکراتیک و سکولار تلاش کردند – مفاهیمی که در تضاد با رؤیای داعش و محافظه کاری اسلامی به ظاهر دوستانۀ AKP قرار می گیرند. دقیقاً به همین دلیل است که این دو نیرو واقعاً احساس تهدید می کنند. آنها از تصویرهایی که از نبرد کوبانی و پیروزی کوبانی دیده ایم می ترسند: زنانی که هلهله می کنند، زنانی که می خندند، زنانی که مبارزه می کنند و زنانی که به خاطر پیروزی خود می رقصند.
البته تنها جشن گرفتن گذشته برای ما کافی نیست، ما باید به آیندۀ کوبانی نیز نظر داشته باشیم. بازسازی کوبانی در جمیع جهات، به اندازۀ شکست داعش در کوبانی اهمیت و معنای نمادین دارد. اگر دفاع از کوبانی به معنای تلاش برای بقا بود، بازسازی کوبانی نشانۀ جهشی کیفی به سوی آینده است. کوبانی آنتی تز خلافت [داعش] خواهد بود.
و اما بازسازی کوبانی که در جریان است، روندی است که در پی پیشگیری از ظهور مجدد مدیریت های سلسله مراتبی، غیر دموکراتیک و منفعت طلبانه ای است که از نظر تاریخی در رساندن غرب آسیا به وضعیت کنونی نقش داشته اند.
اینک در کوبانی بیمارستان ها، مدارس، اماکن عمومی و خانه ها با تصمیمات انجمن هایی ساخته می شوند که در آنها بحث های بی وقفه میان زنان و مردان از هر سن و قومیتی در می گیرد. انجمن ها از پایین به بالا ایجاد می شوند و از انجمن محله به شورای شهر می رسند. از همه برای شرکت در روند تصمیم گیری استقبال می شود. تصمیم گیری دربارۀ زندگی روزمره به تلون مزاج بوروکرات های منتخب واگذار نمی شود. این چیزی است که زنان و مردان شجاع کوبانی شایستۀ آن هستند.
منبع: پایگاه خبری – تحلیلی ریجن
ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس سوریه
بیشتر بخوانید:
ملی گرایان ترکیه اردوغان را به پشت صحنه می رانند / یاووز بایدار
انحطاط حکومت فعلی ترکیه از منظر اندیشه های ابن خلدون / علی آغجاکولو
نشست چهار جانبۀ استانبول: فرصتی برای صلح در سوریه؟ / سرکان دمیرتاش
رضایتمندی ستم دیدگان: جامعه شناسی مقلوب / گوکهان باجیک
همگن سازی نهایی در ترکیه / چنگیز آکتار
پایان تکثر فرهنگی در مناطق کردنشین ترکیه / نورجان بایسل
مصاحبۀ ریجن با سخنگوی YPG: 900 عضو داعش از 44 کشور جهان در اسارت YPG هستند
روابط ترکیه – اقلیم کردستان یک سال پس از همه پرسی استقلال / پل ایدون
تلاش اردوغان برای حل معمای خاشقچی دغدغۀ آزادی رسانه ها نیست / گوکجان آیدوغان
نظر شما