امروز که در پاریس روزی بارانی است هفتاد تن از رهبران و رؤسای جمهور دنیا نزدیکی طاق پیروزی و در جوار یادبود سرباز گمنام در شهر پاریس و در مراسمی به یاد صدمین سالگرد این واقعه یعنی پایان جنگ ویرانگر اول جهانی گرد هم آمده اند.
یکی از کشورهایی که میدان تاخت و تاز کشورهای متخاصم قرار گرفت و بسیار خسارت دید ایران اواخر دوران قاجار بود. بویژه غرب ایران و مناطق کردنشین که به اشغال نیروهای دو دولت متخاصم عثمانی و روس درآمد و این درحالی بود که دولت ایران اعلام بی طرفی کرده بود. خوشبختانه کتابهایی به وسیله افراد مطلع در مناطق کردنشین نوشته و منتشر شده که گزارش مشاهدات مستقیم خودشان است از جمله کتاب سالهای اضطراب خلیل فتاحی قاضی و یادداشتهایی از کردستان به قلم شیخ رؤوف ضیایی قابل توجه اند. از جمله دیگر کتابهایی که گزارش وقایع فاجعه بار سالهای جنگ اول جهانی در کردستان است کتاب وحشت در سقز مرحوم مصطفی تیمورزاده است که به علت تصویرگری های بسیار دقیقش از میان آثار آن دوران و با این موضوع، ممتاز و قابل توجه است.
این کتاب نگاهی به تحولات کردستان در فاصلهی جنگ جهانی اول تا اعادهی اقتدار دولت مرکزی ۱۲۹۳- ۱۳۰۲شمسی است. رخدادهای خاندان برانداز و اوضاع آشفته ناشی از تاخت و تاز نیروهای نظامی بیگانه از یك سو، و ناامنیهای ناشی از اقدامات عناصر آشوب طلب محلی از سوی دیگر، اصلیترین تحولات یاد شده در منطقه به شمار میآید. این گزارش به قلم یكی از ناظران عینی حوادث به ثبت رسیده است. نویسنده این کتاب «مصطفی تیمورزاده» یکی از بازرگانان خوشنام و معروف و باسواد سقزی بود که به کار روزنامه نگاری و وقایع نگاری هم می پرداخت. وی در سال ۱۳۷۰در سن ۱۰۴ سالگی درگذشت. نویسنده كتاب را با شرح مختصر زندگی خود آغاز میكند و با گزارش اقدامات حكام سقز، اقدامات آنها و حوادث دوران هر یك ادامه میدهد.
برخی از مباحث کتاب «وحشت در سقز» بدین قرار است" "وضعیت سقز در عصر حكمرانی مظفرالسلطنه"، "اغتشاش و آشوب در سقز به واسطه جنگ بین الملل نخست"، "ورود متصرف پاشا به ساوجبلاغ"، "گرانی غله در سقز و پریشانی مردم"، "حكومت سردار اعظم در سقز"، "حكومت غیاثالدوله"، "آمدن عظیمالدوله و حاج زمان خان به سقز"، "ظهور اسمعیل آقای شكاك و حاج زمان خان و بانهایها"، "خروج سید طه و شكاك به طرف افشار و انقراض اسمعیل آقا "و "حكومت حاج سردار مكرم و سایر اوضاع ."در صفحات پایانی عكسهایی از نویسنده، و شخصیتهای معروف دوران مورد بحث، همچنین نمایه اسامی به چاپ رسیده است ."
در پشت جلد کتاب «وحشت در سقز» می خوانیم:
با توجه به سرگذشت سقز در سالهای جنگ اول جهانی و دوران پر آشوب بعدی، انتخاب عنوانی چون وحشت در سقز بر شرح مختصری از حوادث آن در این ایام، به هیچ وجه انتخاب اغراقآمیزی نیست. رخدادهای خانمانبرانداز حاصل از تاخت و تاز نیروهای نظامی بیگانه و عناصر آشوبطلب محلی که در این کتاب توسط یکی از ناظران عینی این حوادث به ثبت رسیده، خود گواهی است بر این مدعا.
نظر شما