«خبر فوری»، این اصطلاحی است که از زمان فراگیری فضای مجازی و حاکمیتِ همه جانبهی شبکههای اجتماعی بر سپهر رسانهای ایران، به وفور در رسانههای مجازی به چشم میخورد.
اصطلاحی حرفهای و تخصصی که همه روزه به شکلی غیرحرفهای و غیرتخصصی، در فضای مجازی به ویژه در کانالها و گروههای خبری و خانوادگی استفاده شده و هر روز هم استفاده از آن شدت میگیرد. اصطلاحی که من آن را اسم رمز «دروغ» و «شایعه» میدانم؛ دروغی که آن قدر زیاد استفاده شده، که گاه به واقعیت میماند و مخاطب در بیشترِ موارد میماند که چند درصد «خبرهای فوری» که همه روزه به چشمش میخورد،دروغ هستند و چند درصدِ آنها راست.
واقعیت این است که فضای مجازی این روزها ملغمه عجیبی است از راست و دروغ، درست و غلط و خبر و شایعه. هر روز حجم زیادی از اخبار و اطلاعات غلط در گروهها و کانالهای مختلف از خبری گرفته تا خانوادگی رد و بدل میشود و خیلی از آنها هم هیچگاه تکذیب یا اصلاح نمیشوند و پایهای میشوند برای رفتار و تصمیمگیریهای غلط.
شایعهپراکنها و دروغگویان، تازگیها پا را از حریمِ دروغگویی هم فراتر گذاشته و یک عنوان تازه را هم بر خبرها و تفسیرهایشان میگذارند: «خبر فوری». اصطلاحی که کارکردش جلب توجه مخاطب «به هر قیمتی» است. آنها با درج عنوانِ «خبر فوری» روی برخی اخبار و نوشتههایشان، قصد دارند قلاب خود را به مخاطب بیندازند و آنها را وادار به مطالعهی کانال یا گروه خود کنند.
مخاطبِ بختبرگشته هم به دلیل عطشی که نسبت به خبرهای مهم و جنجالی دارد، خیلی راحت گولِ این صحنهآرایی را میخورد و بازدیدکنندهی آن گروه یا کانال خبری میشود. نتیجهی این بازدید هم از دو حال خارج نیست: یا آن کانال بر روی خبری بیخاصیت و غیر مهم، برچسبِ «خبر فوری» زده بوده و مخاطب پس از اطلاع از فریبی که خورده است، سرخورده میشود، یا خبری سراسر دروغ یا آمیخته به تخیل و شایعه را خیلی سریع با این برچسب باور کرده و منتشر کنندهی آن خبرِ دروغ در سطحی وسیعتر میشود.
علت اصلی این نوع اطلاعرسانی غیر مسئولانه با برچسب «خبر فوری» را باید در نگاه غیر حرفهای به خبر و روزنامهنگاری دانست. بسیاری از کانالها و مراجع مجازی اطلاعرسانی، برای جذب مخاطب و کلیک بیشتر، هر شایعهای را به نام خبر منتشر میکنند و هیچیک از اصول حرفهای روزنامهنگاری را در فعالیتهای روزانهشان رعایت نمیکنند چرا که اساسا برای بسیاری از فعالان فضای مجازی، «دقت»همواره باید فدای «سرعت» شود.
تاکنون با خود فکر کردهاید این همه کانال خبری در تلگرام به چه کار میآید؟چرا حجم اخبار دروغ،شایعه یا گمانهزنیهای غلط در فضای مجازی این همه زیاد است؟ اگر به این پرسش هم فکر نکرده نباشید حتما از به اشتراک گذاشتن و چرخیدنِ این همه دروغ و شایعه در فضای مجازی حیرت کردهاید. دروغهایی که خیلیهایشان برای جلب توجه بیشتر، برچسب «خبر فوری» هم به خود میزنند تا مخاطب را بیشتر در منجلاب تباهی فرو ببرند. اینها خوب میدانند که رسانههای رسمی و حرفهای،به دلیل محدودیتهای فزایندهای که دارند،از دایرهی اعتماد برخی مخاطبان خارج شدهاند و همین هم بهترین فرصت را در اختیار آنها قرار داده تا با تمام قوا وارد شده و سپهر اطلاعرسانی را از آن خود کنند و از این رهگذر، دوغ و دوشاب را با هم بیامیزند و ملغمهای از شایعه و خبر را با تحلیلهای مبتنی بر همان شایعات و دروغها، در اختیارِ مخاطبان قرار دهند.
اینجاست که روزنامهنگاران حرفهای باید با تمام توان به صحنه بیایند و با تاکید بر اهمیت سواد رسانهای و آموزشِ مقدماتیِ آن به کاربران فضای مجازی، اجازهی گرفتار شدن آنها در دام دروغ و ایفای نقش واسط برای انتشارِ آن دروغها را به آنها ندهند.سرراستترین پیشنهاد، اطمینان از اعتبارِ جایی است که برچسب «خبر فوری» به خبرهایش میزند.
روزنامهنگاران از هر امکانی که در اختیار دارند باید استفاده کنند تا به مخاطبان فضای مجازی بیاموزند که عنوان «خبر فوری» چیزی نیست که به راحتی بالای هر خبر بیاید و برای باز نشر یک «خبر فوری» باید وسواس زیادی به خرج داد. از همین رو باید هر خبری که عنوان «فوری» میگیرد را از چند منبع معتبر چک کرد و از صحت آن اطمینان حاصل کرد و از این گزاره مطمئن بود که پیش فرض اصلیِ تمام «خبرهای فوری» در فضای مجازی، «دروغ» و «نادرست» بودن آنها است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود
منبع؛ روزنامه شرق
نظر شما