به گزارش کردپرس، بازارها در اربیل، پایتخت اقلیم کردستان دوباره شلوغ شده و خوشبینی بیشتری نسبت به بهبود وضعیت در اقلیم کردستان ایجاد شده است. به دنبال شکست بزرگی که به داعش تحمیل شده و صادرات نفت افزایش پیدا کرده است اقلیم کردستان به طور شگفت انگیزی از بحران اقتصادی رهایی یافته و زمینه رشد اقتصاد نیز فراهم شده است. اقلیم کردستان این شانس را پبدا کرده تا از شکست ها و اشتباهات گذشته خود درس بگیرد و با قدم های استوارتر راه آینده را در پیش بگیرد اما هنوز باید نشانه های هشدارآمیزی را که در مسیر خود دارد جدی بگیرد.

اقلیم کردستان عراق در اواخر سال 2016 و به لطف تصرف منطقه نفت خیر کرکوک بعد از حمله داعش در سال 2014 ، توانست روزانه 650000 بشکه نفت خام صادر کند. وام های بزرگ و پرداخت های شرکت روسنفت روسیه به اقلیم کردستان برای تصاحب خط لوله صادرات نفت، زمینه لازم را برای تنفس عمیق برای اقتصاد اقلیم کردستان فراهم کرده است. حل مناقشه و دعوای حقوقی طولانی مدت میان اقلیم کردستان و شرکت داناگاز در شارجه نیز راه را برای توسعه دوباره صنعت گاز اقلیم کردستان فراهم کرده است.

اما برگزاری رفراندوم استقلال در سپتامبر 2017 که مصیبتی برای کردها شد، مانند قضیه برگزیت برای بریتانیا به منزله شلیک به پای خود بود و فرصتی را برای بغداد فراهم کرد تا اختلافی بزرگ میان دو حزب عمده کردی حاکم بر اقلیم کردستان ایجاد کند و بیشتر مناطق مورد مناقشه را از کردها باز پس بگیرد. صدور نفت اقلیم کردستان به 335000 بشکه در روز کاهش یافت و با توجه به محروم بودن آن از بودجه عمومی عراق به بحران عمیق اقتصادی دچار شد.

مسعود بارزانی، رییس سابق اقلیم کردستان عراق همچنان بر این مسند با وجود پایان یافتن دوره آن و تمدید مجدد مانده بود و این مسئله یکی از مناقشات و اختلافات میان حزب دموکرات و اتحادیه میهنی کردستان بود که مقر اصلی آن در شهر سلمانیه اقلیم کردستان عراق است.

اما پس از انتخابات ماه می سال 2018 ، دولت جدید عراق به رهبری عادل عبدالمهدی، اقتصاددان و وزیر سابق نفت این کشور مسیر آشتی جویانه تری در مقابل کردها در پیش گرفته است. دولت عراق با توجه به این که خط لوله کرکوک-ترکیه به دلیل خرابکاری های داعش بلااستفاده شده، موافقت کرده است از طریق خط لوله اقلیم کردستان روزنامه 100000 بشکه نفت خام کرکوک را به ترکیه صادر کند.

جمع آوری درآمدهای گمرکی به صورت یکپارچه در آمده و دولت مرکزی عراق هم اقدام به پرداخت حقوق کارمندان و نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان عراق کرده است. حقوق آنها قبلا به دلایلی از جمله وجود لیست موهوم قطع شده بود. بر اساس بودجه جدید عراق، اگر اقلیم کردستان عراق روزانه 250000 بشکه نفت خام تحویل دولت مرکزی بدهد سالانه 9 میلیارد دلار دریافت خواهد کرد.

دولت اقلیم کردستان نهایتا توانسته است به طور مرتب دستمزد شرکت های خارجی را پرداخت کرده و آنها را به سرمایه گذاری بیشتر در این صنعت تشویق کند. در نتیجه، تولید نفت خام در اقلیم کردستان افزایش یافته است. این افزایش تحت نظارت و هدایت شرکت خصوصی KAR متعلق به کردها صورت گرفته که در میدان نفتی خورمله در شمالی ترین نقطه کرکوک فعالیت می کند و هنوز تحت کنترل دولت اقلیم کردستان عراق است.

میدان جدید نفتی پیشخابور نیز که شرکت نفتی دی ان او نروژ عملیات آن را در دست دارد و بخشی از آن متعلق به راک پترولیوم راس الخیمه است سریعا تولید نفت خام را به 50000 بشکه در روز رسانده است. شرکت تاقا در ابوطبی نیز که اپراتور منطقه نفتی اتروش اقلیم کردستان است و بخشی از سهام ماراتون را خریده، تولید نفت خام در این منطقه را به 300000 بشکه در روز رسانده است.

با اعلام توسعه میدان نفتی سرته با همکاری جنل انرژی، چندین میدان نفتی دیگر هم توسعه پیدا کرده اند. روسنفت روسیه به دنبال معاملات سال 2017 با اقلیم کردستان، 5 میدان نفتی به این شرکت واگذار شد و استخراج نفت از میادین نیز به زودی آغاز می شود.

با توجه به این که صدور روزانه نفت از اقلیم کردستان به 430000 بشکه رسیده، درامدی که با قیمت های فعلی نفت نصیب اقلیم کردستان می شود بالغ بر 9 میلیارد دلار خواهد بود. این افزایش تولید نفت را باید به تولید نفت بقیه عراق که یکی از اعضای اوپک بوده و به تعهدات آن پایبند است اضافه کرد.

اما علائم هشدار دهنده در مسیر حرکت اقلیم کردستان به جلو نیز وجود دارد: این علائم ژئولوژیکال، اقتصادی و سیاسی هستند. در زمینه ژئولوژیک، کاملا واضح است که وجود منطقه کوهستانی و سنگلاخی پیچیدگی لایه های زیرین زمین شناسی اقلیم کردستان را نشان می دهد. میزان تولید نفت از برخی میدان های نفتی کمتر از برآوردها است. برای مثال، استخراج نفت از میدان تق تق توسط جنل انرژی از 140000 بشکه در روز در سال 2015 ، به 12000 بشکه در روز کاهش یافته است. ساختارهای صخره ای زیر این چاه ها به شدت شکننده بوده و به محض این که نفت درون این صخرده ها استخراج می شود آب موجود در لایه های زیرین وارد چاههای نفت می شود. علامت هشدار دهنده دیگر مربوط به میدان نفتی تاوگه است که دو شرکت دی ان او و جنل انرژی در آن فعال هستند. اخیرا میزان استخراج نفت از این میدان هم افت داشته است.

اقلیم کردستان عراق همچنین به دنبال این بوده که از حجم عظیم ذخایر گازی خود هم در داخل آن استفاده کند و هم با توجه به قول شرکت روسنفت روسیه، به دنبال صادرات بخشی از گاز طبیعی به خارج است. اما با توجه به وضعیت خطرناک اقتصاد ترکیه و تلاش این کشور برای دریافت بیشتر گاز طبیعی از روسیه، هنوز معلوم نیست که ان کشور به گاز طبیعی بیشتری نیاز داشته باشد. سوبسیدهای برق و پرداختی های معوقه در خانه نیز از جمله معضلات بودجه است. با وجود بارش های اخیر، اقلیم کردستان نیز مانند سایر مناطق عراق از بحران فزاینده اب رنج می برد و برخی از سدها و آبگیرهای آن با خطر خشک شدن روبه رو هستند.

مناطق مورد مناقشه همچنان یکی از معضلات بوده و عراق اویل ریپورت هم با توجه به فعالیت شرکت دی ان او در منطقه مورد مناقشه بعشیقه در نزدیکی موصل، به این معضل اشاره کرده است. با توجه به تقابلات در شرق سوریه، خطر وارد شدن آوارگان بیشتر به اقلیم کردستان و نیز نفوذ نیروهای گریخته داعش وجود دارد.

و کردها با توجه به این که واگذار کردن نفت به دولت مرکزی عراق استقلال اقتصادی آن را با خطر روبه رو می کند به نظر نمی رسد که با الزامات مطرح شده برای واگذار کردن روزانه 250000 بشکه نفت خام به دولت مرکزی موافقت کنند. اقتصاد اقلیم کردستان هنوز تک بعدی است، دولت اقلیم کردستان از سیستم حمایتی استفاده می کند و بودجه آن وابسته به نفت است؛ چه این بودجه از فروش نفت اقلیم کردستان باشد و یا نفت بصره.

رهبران این منطقه باید توجه داشته باشند که بدون توسعه بیشتر میادین نفتی و جستجوهای افزون تر، ممکن است تولید نفت در این منطقه کاهش پیدا کند و این انتظار هم وجود دارد. با توجه به این که میزان گاز طبیعی اقلیم کردستان بیشتر از نفت خام است، یافتن بازارهایی برای آن چه در خانه، ترکیه و یا جاهای دیگر اهمیت حیاتی دارد. اقلیم کردستان چه مستقل باشد و چه خودمختار، با چالش های بزرگ اقتصادی روبه رو است.

منبع: روزنامه الکترونیکی انگلیسی زبان نشنال

نویسنده: روبین میلز، مدیر عامل شرکت قمر انرژی و نویسنده کتاب افشانه بحران های نفت

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101