با نگاهی به سخنان روز گذشته رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه پیش از سفر به مسکو در می یابیم که اردوغان و حزب عدالت و توسعه (AKP) به این راحتی به باخت در انتخابات شهرداری کلان شهر استانبول و واگذاری کنترل مهم ترین شهر ترکیه بعد از سه دوره به اصلی ترین رقیب خود رضایت نخواهد داد. طرح تقلب گسترده و جرم سازمان یافته فراگیر در انتخابات استانبول از سوی رئیس جمهور ترکیه و همچنین طرح کشاندن موضوع انتخابات استانبول به دستگاه قضایی نشان دهنده اهمیت های بسیار بالای استانبول برای حاکمیت سیاسی ترکیه، به خصوص برای شخص اردوغان است. سؤالی که در این یادداشت به دنبال پاسخ گویی به آن هستیم این است که اردوغان چرا نمی خواهد استانبول را از دست بدهد؟

قبل از هر چیز باید عنوان کرد شهرداری ها برای سیاستمداران و احزاب سیاسی در حکم آزمایشگاه سیاست هستند. با توجه به ساختار شهرداری ها در ترکیه که از احزاب سیاسی به وجود آمده و با مردم در ارتباط مستقیم هستند، این امکان را به احزاب سیاسی می دهند تا جریان هواداری را در بین مردم به سمت حزبی که شهردرای آن شهر را در دست دارد تسهیل کرده و یکی از مهم ترین نهادها برای جذب هوادار به سمت حزب است. در این چارچوب تجربه نشان داده است باورهایی که مردم از طریق شهرداری ها به وجود آورده و اعتمادی را که به حزب حاکم بر شهرداری به دست می آورند، به راحتی تغییر نمی دهند. در همین راستا با دقت به حاکمیت طولانی مدت سیاسی در ترکیه در واقع زیرساخت های حاکمیت طولانی مدت خدمات حزب رفاه [آک پارتی به عنوان ادامه دهنده راه حزب رفاه در عرصه سیاسی ترکیه شناخته می شود[ در قالب شهرداری ها به مردم وجود دارد. حتی ذهنیتی که نجم الدین اربکان، رهبر حزب رفاه ترکیه را به نخست وزیری این کشور رساند خدمات وی در قالب شهرداری بود. این مسئله در خصوص رجب طیب اردوغان رئیس جمهور کنونی ترکیه نیز صادق است. ذهنیتی که وی را به نخست وزیری، رهبری AKP و رئیس جمهوری رسانده است عملکرد وی در قالب شهردار کلان شهر استانبول بوده است.

حال با در نظر گرفتن تمامی این ها، از شهری صحبت می کنیم که از آن می توان به عنوان ترکیه کوچک یاد کرد. استانبول شهری است که در هر دوره از انتخابات سرنوشت انتخابات را تعیین کرده و در طول تاریخ جمهوری ترکیه مهم ترین و استراتژیک ترین شهر برای تعیین حاکمیت سیاسی کشور بوده است. در واقع یکی از مؤلفه های اساسی AKP در تداوم حاکمیت سیاسی خود پیروزی های گسترده در سه دوره اخیر انتخابات شهرداری ها در کلان شهرهای این کشور به خصوص در استانبول بوده است. شهرداری های مهمی مانند استانبول، آنکارا، بورسا، آدانا، غازی عنتاب، آنتالیا و ... همواره از کلیدی ترین مؤلفه های AKP در معرفی خود به عنوان حزبی که می تواند به نحو احسن کشور را اداره کند عمل کرده و مردم در 15 سال اخیر با توجه به عملکرد قابل قبولی که شهردارهای وابسته به AKP داشته اند در انتخابات پارلمانی، ریاست جمهوری و رفراندوم های مختلف به این حزب اعتماد کرده و از آنان حمایت کرده اند. در واقع اعتمادی را که مردم در 17 سال اخیر به AKP داشته اند تا حد زیادی مرهون شهرداری هایی است که این حزب در انتخابات 2004 – 2009 – 2014 میلادی به دست آورده و عملکرد موفقی در اداره این کلان شهرها داشته است.

حال در سال 2019 میلادی با توجه به تغییرات بسیار زیاد در ساختار شهرداری ها و دست به دست شدن بسیاری از شهرداری های کلان شهرهای ترکیه از جمله آنکارا، آدانا، مرسین، آنتالیا و ... AKP و اردوغان آخرین راه نجات را در استانبول می ببنند و تلاش می کنند تا به هر نحوی که شده از شکست در مهم ترین کلان شهر ترکیه جلوگیری کنند. افتادن شهرداری کلان شهر استانبول به دست رقیب سیاسی حزب حاکم، تهدیدی جدی برای حاکمیت سیاسی در راستای از دست دادن حاکمیت ترکیه در انتخابات حساس 2023 نمایندگان پارلمان ترکیه است. استانبول بیش از 10 میلیون واجد شرایط رأی دادن دارد و اگر توسط حزب رقیب آک پارتی اداره شود و مردم عملکرد خوبی را از اداره این شهر توسط CHP مشاهده کنند، ان هم در دورانی که بحران های اقتصادی شدید، افزایش نرخ ارز، تورم، افزایش نرخ بیکاری به یک معضل مهم ترکیه به خصوص در کلان شهرها تبدیل شده است، این به معنی تزلزل پایه های حاکمیت سیاسی ترکیه در آینده نزدیک خواهد بود. علاوه بر این، استانبول پتانسیل بالایی در تحت تأثیر قرار دادن شهرهای دیگر دارد. کوچک ترین تحولات استانبول در سایه اطلاع رسانی دقیق و جامع در این شهر و وجود انبوهی از رسانه ها به صورت سراسری در تمام ترکیه منتشر شده و در واقع این شهر و نحوه اداره آن به عنوان الگو برای تمام ترکیه تبدیل می شود. بنابراین، شکست آک پارتی در این شهر و پیروزی اپوزیسیون ترکیه در صورتی که حتی با یک موفقیت نسبی در اداره شهر هم روبه رو شود، پتانسیل این را خواهد داشت که جریان هواداری را به سمت CHP حتی در تمام ترکیه روانه کند. علاوه بر این، اکرم امام اوغلوی 48 ساله اگر بتواند به عنوان شهردار استانبول حکم رسمی از شورای عالی انتخابات ترکیه دریافت کند، می تواند قدم در راه تبدیل شدن به یک اربکان و اردوغان دیگر، این بار از جنس چپ و جمهوری خواه بگذارد که این به خودی خود نیز تبدیل یک تهدید بالقوه به یک تهدید بالفعل در سیاست ترکیه خواهد بود. نباید فراموش کرد که سیستم نوپای ریاست جمهوری در ترکیه در آینده آبستن حوادث بسیار زیادی خواهد بود که شاید کلید آن از این انتخابات در شهردرای ها و شکست بینالی ییلدیریم کهنه کار در برابر اکرم امام اوغلوی جوان و تازه نفس عرصه سیاست زده خواهد شد.

خبرگزاری کردپرس/سرویس ترکیه