به گزارش کردپرس، چشم انداز استحصال گاز طبیعی در اقلیم کردستان نسبت به چند سال پیش بهتر است زیرا استخراج گاز طبیعی در اقلیم کردستان بیشتر شده، یک خط لوله گازی به سمت ترکیه در حال احداث است و آن طور که آشتی هورامی، وزیر منابع طبیعی اقلیم کردستان ادعا کرده است می توان در سال 2020 نسبت به صدور آن به ترکیه اقدام کرد.

اما این آخری از نوع قول های آشتی هورامی است که البته کار های خوبی در شکل دادن به مسئله صدر مستقل نفت در اقلیم کردستان انجام داده است. اما با توجه به این که قول وی با برنامه های شرکت های فعال در زمینه گاز طبیعی در اقلیم کردستان همخوانی ندارد، ادعای وی دور از واقعیت به نظر می رسد. هدف اصلی این شرکت ها که روی آن متمرکز شده اند اتصال نیروگاه های گازی اقلیم کردستان به مخازن گاز طبیعی است که ممکن است حدود سه سال طول بکشد.

به هر حال، به نظر می رسد که اقلیم کردستان عراق می خواهد در تامین گاز طبیعی خود خودکفا شده و حجم بزرگی از گاز طبیعی را نیز قبل از سال 2025 به خارج صادر کند.

این امر نشاندهنده چرخشی نسبت به سال های پیش است که استراتژی های متناقض، بحران مالی و البته مناقشات قانونی باعث شد نزدیک به یک دهه تولید گاز طبیعی که از سال 2008 آغاز شد به محاق رود.

دولت اقلیم کردستان عراق باید سپاسگزار روسیه باشد که آن سال های ازدست رفته را پایان داد. تا همین چند وقت پیش گاز اقلیم کردستان عراق به عنوان رقیبی برای روسیه در تامین گاز ترکیه و اروپا البته با حجم کمتری توصیف می شد. با این حال هیچ کس به اندازه روسنفت روسیه به وضعیت بغرنج گاز طبیعی اقلیم کرستان عراق کمک نکرد آن هم در زمانی که این منطقه سرمایه لازم را نداشت و در آستانه برگزاری رفراندوم 25 سپتامبر 2017 دوستی برایش باقی نماده بود.

روسنفت از سال 2017 حدود 400 میلیون دلار برای 5 بلوک گازی و یک میلیارد و دویست میلیون دلار روی پیش فروش نفت اقلیم کردستان هزینه کرده است. این شرکت همچنین 60 درصد سهام خط لوله صادرات نفت اقلیم کردستان را به قیمت 1.8 میلیون دلار وجه نقد خریده است.

روس نفت که پا در کفش آنکارا گذاشته، متعهد شده که سرمایه لازم برای ساختن خط لوله صدور گاز به ترکیه با ظرفیت انتقال سالانه 3 میلیارد متر مکعب تامین کند. این خط لوله گازی به موازات خط لوله نفتی موجود ساخته می شود که از نزدیکی یکی از نیرگاههای برق در جنوب اربیل آغاز شده و به سمت مرز ترکیه رفته و به خط لوله گازی متعلق به بوتاش با ظرفیت سالانه عبور 20 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی متصل می شود.

برنامه جامع در حوزه گاز طبیعی

روسنفت در گذشته با ورود به مناطق حوزه فعالیت گازپروم، دیگر شرکت روسیه اعلام کرد که « برنامه جامعی برای توسعه تجارت گاز طبیعی در اقلیم کردستان عراق دارد.» این برنامه شامل « مطالعات امکان سنجی روی ایجاد شبکه داخلی و صدور گاز و نیز مطالعه درباره چگونگی مشارکت در زنجیره جامع ارزش تجاری گاز در این منطقه در جهت بهره برداری حداکثری از سرمایه گذاری ها و عملیات ها در چنین مناطقی از جمله جستجو، تولید، انتقال و فروش می شود.»

روسنفت می گوید بعد از انجام مطالعات امکان سنجی « درباره این که چگونه در تجارت گاز طبیعی در این منطقه مشارکت کند تصمیم گیری خواهد کرد.» هنوز معلوم نیست که آیا مطالبات روسنفت از اقلیم کردستان عراق در بخش گاز طبیعی با دیگر قراردادهای قبلی اقلیم کردستان در این حوزه تطابق خواهد داشت یا خیر.

آن طور که روسنفت گفته، روسیه اساسا نقش اصلی را در بخش گاز طبیعی اقلیم کردستان در دست گرفته است. در حالی که اقلیم کردستان باید برای عادی سازی روابط با ترکیه تلاش کند روسیه شریک جدید اربیل است.

ترکیه اشتیاق خود را از دست داده است

آنکارا برگزاری رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان را بر نتافت و تهدید کرد که جلوی صادرات نفت اقلیم کردستان را خواهد گرفت. این تصمیم نشات گرفته از رویکرد امنیتی ترکیه نسبت به کردهای این کشور و دیگر کشورهای همسایه آن است. این مسئله همچنین حاکی از تضعیف همپیمانی در حوزه انرژی میان اقلیم کردستان عراق و ترکیه بود که در سال 2013 و به دنبال امضای سه پروتکل گسترده انرژی، شامل توافق 50 ساله فروش گاز طبیعی اقلیم کردستان با شرکت تحت حمایت ترکیه به نام تی ای سی بود.

پروزه های پیش بینی شده تحت این پروتکل ها اجرا نشده اند. اسناد این شرکت که به بیرون درز پیدا کرده نشان می دهد که با توجه به این که دو سال از زمان اجرای صدور گاز گذشته، سرمایه گذاری در آن ناامید کننده بوده است. قرار بود اربیل تعرفه های خط لوله سرمایه گذاری های مالی این شرکت ترکیه را تامین کند اما با توجه به این که اقلیم کردستان نسبت به پرداخت آن اقدام نکرده و میزان آن به بالای 1000000000 دلار رسیده است اشتیاق و اشتهای ترکیه را برای سرمایه گذاری بیشتر در اقلیم کردستان از میان برده است.

اما این وضعیت بد پایان یافته و اقلیم کردستان نسبت به پرداخت تعرفه های انتقال نفت به ترکیه اقدام کرده و مسیر روابط آنکارا و اربیل هموار شده است. توافق 50 ساله فروش گاز میان اربیل و آنکارا در سال 2013 هنوز پابرجاست و با توجه به این که به شرکت ترکیه اجازه می دهد با قیمت کمتری گاز اقلیم کردستان را خریداری کرده و در تاسیسات داخل کشور به مصرف رسانده و یا به خارجیها بفروشد، همچنان جذاب است. اما همچنان معلوم نیست که این توافق فروش گاز 50 ساله همراستا با اولویت های منطقه ای روسیه در مدیریت بهره برداری و فروش گاز است یا خیر.

اقلیم کردستان عراق بازار کنونی گاز ترکیه را نسبت به زمان توافق با ترکیه در 5 سال پیش جذابتر یافته است. دولت ترکیه برای جبران کسری تجاری خود اقدام به فروش 98 درصد گاز خود می کند بنابر این دولت از خرید گاز با بهای کمتر(از اقلیم کردستان) استقبال می کند. اما رشد تقاضای داخلی در چند سال اخیر کاهش یاقته و به تبع آن قیمت آن کاهش یافته است. آنکارا اکنون بهای بیشتری به تولید داخلی انرژی شامل، انرژی های تجدیدپذیر و نیروگاه اتمی ساخت روسیه می دهد. قیمت گاز به عنوان خوراک اولیه نیروگاهها در سال های اخیر بهای کمتری دارد. ترکیه 52 درصد گاز مورد نیاز خود را از روسیه تامین می کند و رتبه دوم و سوم با فاصله در اختیار ایران و آذربایجان است. اگرچه هنوز بر سر آن مناقشه وجود دارد اما قیمت گاز روسیه کاهش یافته و رابطه میان مسکو-آنکارا نسبت به نقش مهمی که آنکارا در سال 2013 در اقلیم کردستان داشت توسعه بیشتری یافته است.

ممکن است نتیجه آن اختصاص بخشی از سهم فروش گاز طبیعی ایران به بازار ترکیه باشد تا بخشی از نیاز سالانه 10 میلیارد متر مکعب را تامین کند. گران بودن و بی ثبات بودن تامین گاز از ایران نیز مطرح است اما ایران تلاش خواهد کرد با موانع صادرات خود به ترکیه مقابله کند. ایرانی ها ماه گذشته ارتباطات اقتصادی و حتی صادرات را با اقلیم کردستان بحث و بررسی کردند. این ایده نمی تواند نتیجه چندانی داشته باشد اما نشان می دهد که ایران تهدیدهای بازار خود را مورد توجه قرار می دهد.

اما اروپا می تواند مقصد گاز اقلیم کردستان باشد. تقاضا برای افزایش تنوع منابع گاز طبیعی در اروپا وجود دارد. همچنین منابع گاز طبیعی اقلیم کردستان در خشکی قرار دارد که این مسئله به ارزان تمام شدن آن کمک می کند و نیز ارتباط این منطقه با ترکیه نیز یک مزیت محسوب می شود. اما توسعه احتمالی منابع گازی در مدیترانه در اوایل دهه 2020 به این معنی است که باید در این کار عجله شود. البته، ارتباط جدید اقلیم کردستان با شرکت روسنفت روسیه به این معنی است که اقلیم کردستان از این به بعد لزوما راه حلی برای پایان معضل سلطه گازی روسیه بر تنوع منابع مصرفی اروپا نیست.

فرصت غیرمنتظره برای کنسرسیوم پرل

ورود شرکت روسنفت به صنعت گاز اقلیم کردستان یک فرصت کم نظیر برای کنسرسیوم پرل پترولیوم به رهبری کرسنت پترولیوم و داناگاز، بزرگترین سرمایه گذار حوزه گاز اقلیم کردستان محسوب می شود. پرل بعد از گذشت یک دهه، آماده تامین گاز صادراتی است که زمینه آن بوسیله قراردادهای فروش گاز اقلیم کردستان به ترکیه و نیز نیاز روسنفت به تعرفه صدور آن فراهم شده است.

پرل و اقلیم کردستان عراق در آگوست سال 2017 به توافقی برای پایان دادن به دعوای حقوقی خود که به نفع پرل تمام شد دست یافتند. این شرکت یک میلیارد دلار دریافت کرد که از سوی شرکت روسنفت و به نیابت از اقلیم کردستان مقروض پرداخت شد.

سهم 60 درصدی روست نفت از خط لوله صادرات گاز اقلیم کردستان عراق

شرکت پرل از این پول برای توسعه یکی از میدان های گازی در خورمور و افزایش تولید گاز طبیعی از 305 میلیون فوت مکعب در روز به 400 میلیون فوت مکعب استفاده می کند. این مقدار میزان تولید نیروی الکتریسیته اقلیم کردستان را به یک سوم نیاز این منطقه به برق افزایش می دهد. پرداخت های به موقع از سوی دولت اقلیم کردستان رونق گرفتن حفر چاه های گازی و تاسیسات مربوط به آن را در پی داشته که می تواند میزان تولید گاز طبیعی را تا قبل از سال 2022 به 900 میلیون فوت مکعب در روز افزایش دهد.

تلاش های شرکت پرل به همراه تولید گاز طبیعی از سوی شرکت اسپانیایی ریپول در دو منطقه گازی توپخانه و میدان گازی کوردامیر می تواند نیاز همه نیروگاه های گازی اقلیم کردستان را تامین کند اما مقدار کمی گاز طبیعی برای صادرات وجود خواهد داشت. دو میدان خورمور و چمچمال در اقلیم کردستان با داشتن ذخایری معادل 75 تریلیون فوت مکعب گاز خالص و 7 میلیارد بشکه نفت خام منبع مهمی برای صادرات گاز و نفت این منطقه به حساب می آید.

برنامه جنل انرژی (ترکیه) برای ادامه فعالیت در اقلیم کردستان

متوقف شدن دیپلماسی انرژی میان اقلیم کردستان و ترکیه باعث شده است که شرکت ترکیه ای جنل انرژی که در لندن به ثبت رسیده در چند سال گذشته فقط بر فعالیت در دو میدان میران و بناباوه تمرکز داشته باشد.این شرکت ژانویه گذشته تخمین خود از میزان گاز طبیعی در این دو میدان گازی را بیش از 40 درصد کاهش داد که به معنی دارا بودن حدود 18.4 تریلیون فوت مکعب است. البته وجود نفت خام کافی در بناباوه می تواند به معنی امکان آغاز برنامه دیگری برای حفر چاه های تازه ای در این میدان باشد.

جنل انرژی برای استخراج نفت خام سبک از میدان بناباوه اشتیاق دارد اما دولت اقلیم کردستان عجله ای برای تایید توسعه میادین نفتی ندارد. بنابراین، شرکت جنل تا قبل از حل این مسئله اقدامی برای سرمایه گذاری نخواهد کرد. وجود ناخالصی در گاز تولید شده دردو میدان میران و بناباوه بویژه سولفور، به معنی لزوم ایجاد واحد شیرین سازی و احداث خط لوله ای به طول 100 کیلومتر برای انتقال گاز ترش حاوی هیدروژن سولفید است و این پروژه به دو الی سه میلیارد دلار هزینه نیاز دارد. مسئله تامین این منبع مالی باید قبل از اقدام جنل برای زدن چاه حل شود.

مسئله تامین هزینه فوق الذکر از سوی سرمایه گذار ترکیه نهایی نشده است و با توجه به پیش قدمی روس نفت باید دید که آیا این هزینه محقق خواهد شد و یا مسائل اقتصادی تاثیر خود را بر روی این پروژه خواهند گذاشت. جنل انرژی قبلا درباره سود سرمایه گذاری خود به جمع بندی رسیده است و خبر جدیدی در برنامه اعلامی ماه ژانویه خود برای این پروژه نداشته که به معنی به تاخیر افتادن این پروژه است.

منبع: پترولیوم اکونومیست

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101