S-400 با کردهای سوریه چه می کند؟

سرویس ترکیه – تحلیل گرانی هستند که معتقدند بازی سامانۀ دفاع موشکی S-400 هنوز تمام نشده و به رغم آغاز فرایند تحویل آن، این سامانه تنها یک کارت بازی برای ترکیه است. باید دید که ترکیه در مقابل حریف اصلی خود، یعنی آمریکا، از این کارت چگونه استفاه می کند و چه نتیجه ای عایدش می شود.

ترکیه سرانجام معاملۀ جنجالی خرید سامانۀ روسی دفاع موشکی S-400 را نهایی کرد و فرایند تحویل گرفتن آن را آغاز کرد، به طوری که تا کنون بخشی از تجهیزات و قطعات آن را به پایگاه هوایی آکینجی (که بعد از کودتای نافرجام به «مرتد» موسوم شد) منتقل کرده است.

با توجه به مخالفت و حتی تهدیدهای ایالات متحده و ناتو که استقرار این سامانه را در حوزۀ ناتو برای امنیت کشورهای عضو این پیمان و امنیت اطلاعات نظامی خود خطرناک می دانند، گمانه زنی های مختلفی دربارۀ سرانجام این معامله به عمل آمد که بسیاری از آنها به واقعیت نپیوست. ترکیه نه از خرید S-400 منصرف شد و نه آن را در کشور ثالثی (که گفته می شد جمهوری آذربایجان یکی از گزینه ها است) مستقر کرد.

ایالات متحده برای اعتراض به این معامله و برخورد با آن ابزارهای مختلفی در اختیار دارد. کنگرۀ ایالات متحده و وزارت دفاع این کشور تهدید کرده اند که ترکیه را به خاطر این اقدام تنبیه خواهند کرد. یکی از گزینه های مطرح شده کنار گذاشتن ترکیه از پروژۀ تولید جنگنده های فوق پیشرفتۀ F-35 و عدم تحویل این جنگنده ها به آنکارا است. گزینۀ دیگر که از نخستین روزهای آغاز این مناقشه همواره مطرح بوده اعمال تحریم های اقتصادی علیه ترکیه است. ابزار دیگری که کردپرس در یادداشتی دیگر به آن پرداخته، لغو تحریم های چند دهه ای علیه قبرس جنوبی و فشار بر ترکیه در موضوع استخراج انرژی در شرق مدیترانه است. این موضوع در ماه های اخیر به یکی از نگرانی های ترکیه و منشأ مناقشه در این منطقه تبدیل شده است.

اما ابزار مهم دیگری که ایالات متحده برای فشار بر ترکیه در اختیار دارد و آنکارا حساسیت ویژه ای به آن دارد، کردهای سوریه هستند. تنش در روابط آنکارا و واشنگتن به خاطر کردها پیشینه ای طولانی دارد و از نخستین روزهای ورود ایالات متحده به جنگ با دولت اسلامی عراق و شام (داعش) و حمایت نظامی، تسلیحاتی و لجستیکی از نیروهای کرد تا کنون فراز و فرودهای بسیاری به خود دیده و همچنان ادامه دارد.

حدود یک سال پیش ترکیه اعلام کرد به مناطق تحت کنترل کردهای سوریه در منطقۀ منبج واقع در غرب رودخانۀ فرات و مناطق شرق این رودخانه حمله خواهد کرد، تا به زعم خود تهدیدی را که متوجه مرزهای جنوبی این کشور است رفع کند. اینک دیگر بر کسی پوشیده نیست که ترکیه از قدرت گرفتن کردها در سوریه بیم دارد و علت اصلی آن هم تقویت موضع حزب کارگران کردستان (PKK) در صورت تشکیل یک موجودیت رسمی کردی در شمال سوریه است. در این یک سال ایالات متحده همواره با دخالت نظامی ترکیه در سوریه (که در صورت وقوع، پس از منطقۀ سپر فرات و عفرین، سومین مورد خواهد بود) مخالفت کرده و با حفظ حضور نظامی خود، علی رغم اعلام خروج از سوریه، عملاً مانع حملۀ نظامی ترکیه به کردها شده است. دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده صراحتاً اعلام کرد که اگر حضور آمریکایی ها نبود رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه کردهای سوریه را نابود می کرد. البته اشاره به این نکته نیز ضروری است که پیچیده شدن وضعیت ادلب بر تعویق این عملیات احتمالی تأثیر گذاشت و ترکیه فراغتی که لازم بود نیافت تا بتوان دید که مخالفت آمریکایی ها با حمله به کردها تا چه حدی جدی است.

به نظر می رسد ترکیه همۀ شرایط لازم را برای عملیات نظامی جدید علیه کردهای سوریه آماده کرده است. بزرگ ترین لشکر کشی تاریخ ترکیه با سلاح های سنگین، توپخانه، تانک و پیاده نظام به مرزهای جنوبی این کشور انجام شده و ارتش به حالت آماده باش در آمده است. گفته می شود قرار است سامانۀ S-400 نیز به مرز کردستان سوریه منتقل شود و پس از راه اندازی آن حمله به کردها آغاز شود. از آنجا که روسیه اینک به واسطۀ این معامله با ترکیه پیروزی افتخارآمیزی در مقابل آمریکا و ناتو به دست آورده، محتمل است که مانند زمان حمله به عفرین و به نشانۀ قدردانی از ترکیه یک بار دیگر به این کشور چراغ سبز نشان دهد و از جانب خود و در مناطقی که خود در کنار ارتش سوریه و بعضاً در کنار کردها (از جمله در بخش هایی از منطقۀ منبج) حضور نظامی دارد، مجوز عملیات نظامی را صادر کند.

اینک باید دید که ایالات متحده در مقابل این تهدید که تا عملی شدن فاصلۀ چندانی ندارد، چه واکنشی نشان خواهد داد. با توجه به این که ترکیه به درخواست های مکرر ایالات متحده در مورد خودداری از خرید S-400 توجهی نکرد و حتی تهدیدها را نیز نادیده گرفت، و با توجه به این که آمریکایی ها همواره کردها را بهترین و کارآمدترین متحد خود در سوریه خوانده اند، انتظار می رود موضع آنها در مقابل حملۀ ترکیه به کردها جدی تر از قبل باشد.

البته باید به خاطر داشت که ترکیه هنوز مجال آن را دارد که با استفاده از کارت S-400 روند را به نفع خود برگرداند. خودداری ترکیه از راه اندازی سامانۀ روسی، به رغم هزینۀ گزافی که برای آن متحمل شده است، می تواند مشوق های قابل توجهی از جانب ایالات متحده برای ترکیه به ارمغان بیاورد. این اقدام اگرچه رنجش روسیه را در پی خواهد داشت، اما هنوز هستند تحلیل گرانی که معتقدند S-400 تنها یک کارت بازی برای ترکیه است و از نظر سیاسی و نظامی فایدۀ آن به اندازۀ هزینه اش نیست. شاید یکی از این مشوق ها کردهای سوریه باشند.

خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه

بیشتر بخوانید:

کمدی سیاه عدالت در ترکیه