به توجه به روندی که در حال حاضر میان ترکیه – آمریکا در خصوص ایجاد منطقه امن در شرق در جریان است، نشان می دهد که توافقات علی رغم برخی اقدامات عملیاتی کوچک با موفقیت پیش نمی رود که دلیل این عدم موفقیت در رسیدن به یک توافق کلی میان آنکارا – واشنگتن از اختلافات فاحش دو طرف در نگاه به منطقه امن در شمال سوریه نشات می گیرد. در حالی که نگاه آمریکا به منطقه امن ایجاد یک منطقه ای نهایتاً 15 کیلومتری و در کنترل نیروهای محلی است؛ ترکیه این طرح را محافظت از تروریست ها به جای تأمین امنیت مرزهای ترکیه قلمداد کرده و خواستار ایجاد یک منطقه 30 کیلومتری در عمق مرزهای ترکیه و حضور گسترده نیروهای نظامی ارتش ترکیه در این منطقه به منظور انتقال پناهندگان سوری داخل ترکیه به این منطقه است.

با این تفاسیر، هرچند مذاکرات میان ترکیه – آمریکا همچنان ادامه دارد ولی روند به وجود آمده و تحولات اخیر باعث شده است آنکارا نیم نگاهی به طرح های B و C خود که همواره از آنان به عنوان گزینه های نظامی در صورت عدم رسیدن به توافق کلی با آمریکا یاد می کرد؛ داشته باشد. آمریکا در حالی که از یک طرف با ترکیه برای رسیدن به یک توافق در زمینه ایجاد منطقه امن در شمال سوریه مذاکره می کند از طرف دیگر به اعزام کاروان های تسلیحاتی – نظامی خود به شمال سوریه برای تقویت بنیه نظامی ارتش دموکراتیک سوریه / یگان های مدافع خلق YPG ادامه می دهد که این خود به نوعی از نگاه متزلزل آمریکا به تداوم مذاکرات با ترکیه و رسیدن به یک توافق اجمالی حکایت می کند.

حال این سوال پیش می آید که آیا در صورت عدم توافق ترکیه و آمریکا و ایجاد یک منطقه امنی که رضایت تمامی طرف ها را جلب کند؛ ترکیه به تنهایی می تواند وارد شرق فرات شود؟

برای پاسخ دادن به این سوال نبایستی تنها به مولفه های قدرت نظامی اکتفا کرد. اگر تنها به مولفه های قدرت نظامی بسنده کنیم پاسخ به این سوال قطعاً آری خواهد بود. زیرا ترکیه یکی از ارتش های بزرگ جهان را در اختیار دارد که می تواند از این قدرت نظامی برای از میان برداشتن مدیریت خودمختار در شرق فرات استفاده کند ولی مسئله تنها به اینجا ختم نمی شود. مسئله در اینجا موازنه ها و معادله های سیاسی – نظامی – دیپلماتیکی به وجود آمده در شمال سوریه است. ترکیه به تنهایی نمی تواند خود را رو در رو با قدرت های بزرگی همچون آمریکا – روسیه – ایران و همچنین رو در رو با دولت مرکزی سوریه قرار دهد. شرایط کنونی در شرق فرات بسیار متفاوت تر از شرایط عفرین است. مسکو اگرچه به ایجاد منطقه امن در شمال سوریه چراغ سبز نشان داده است ولی به هیچ عنوان برای لشکرکشی ارتش ترکیه به این منطقه و ایجاد یک جنگ جدید در شمال سوریه رضایت نخواهد داد. روسیه ای که در عملیات عفرین مرزهای هوایی را به روی جنگنده های ارتش ترکیه باز کرده و نیروهای نظامی خود را به تل رفعت منتقل کرد در خصوص شرق فرات به هیچ عنوان چنین سیاستی را در پیش نخواهد گرفت. آمریکا نیز تحت هیچ شرایطی به ترکیه اجازه ورود نظامی به شرق فرات و مبارزه با ساختاری که در چند سال اخیر برای به وجود آوردن آن هزینه و وقت زیادی را صرف کرده است؛ نخواهد داد. به خصوص این که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در آستانه برگزاری انتخابات سرنوشت ساز ریاست جمهوری در سال 2020 میلادی است و ورود ارتش ترکیه به شرق فرات به معنای تهدیدی برای از میان رفتن تمامی مدیریت خودمختار شمال و شرق سوریه و به بیانی دیگر از میان رفتن تمام سیاست های چند سال اخیر دولت آمریکا در شمال سوریه خواهد بود. این شکست برای جمهوری خواه های آمریکا و شخص دونالد ترامپ بسیار گران تمام خواهد شد. از طرف دیگر در صورت ورود ارتش ترکیه به شرق فرات، ایران به هیچ عنوان در برابر این لشکرکشی موضعی به مانند موضع عفرین اتخاذ نخواهد کرد. عفرین جزء حوزه های مهم برای ایران به حساب نمی آمد ولی با ورود ارتش ترکیه به شرق فرات و تهدید بخش هایی از دیرالزور در این منطقه این موضوع در مغایرت کامل با سیاست های ایران در شرق سوریه قرار خواهد گرفت.

بنابراین می توان به صراحت اعلام کرد که شرایط برای ترکیه در جهت اجرایی کردن طرح های B و C خود در شرق فرات مهیا نیست و ترکیه مجبور به ادامه مذاکرات با آمریکا و تلاش برای گرفتن امتیاز بیشتر از متفق ناتویی خود در شرق فرات است. تهدید اروپا از سوی رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه مبنی بر این که مرزهای غربی خود را بر روی پناهندگان باز خواهند کرد نیز دقیقاً در همین تلاش های آنکارا برای امتیاز گرفتن بیشتر از واشنگتن در شرق فرات است. مذاکراتی که تا این لحظه به نتیجه رضایت بخش برای آنکارا نرسیده است.

خبرگزاری کردپرس/سرویس ترکیه