سابقه اولین حرکت جدی برای ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در منطقه اورامانات به سال 1380 و دوران مجلس ششم بازمی گردد. و جالب اینکه این مطالبه حتی قبل از منطقه ویژه قصرشیرین و اسلام آباد مطرح شد. در آن ایام براثر رایزنی های نماینده وقت اورامانات، در یک اتفاق نادر، 156 نماینده در مهرماه 1380 در نامه ای به رئیس جمهور، خواهان تشکیل منطقه آزاد تجاری در اورامانات شدند.

نمایندگان در این نامه «مطلوب ترين شيوه دستيابي به اهداف توسعه اقتصادي، كاهش نرخ بيكاري و مبارزه با قاچاق كالا در شهرستان مرزي پاوه و جوانرود را تشكيل منطقه‌ آزاد تجاري» اعلام كردند. و همچنین استدلال کردند «این منطقه به لحاظ كوهستاني بودن، فاقد شغل بوده و از بالاترين نرخ بيكاري در كشور برخوردارند. همين امر نيز سبب شده كه شهروندان اين منطقه سيستم امرار معاش را در بخش خدمات جستجو كنند و به همين جهت گرايش به قاچاق كالا كه در اثر نامتناسب بودن تعرفه هاي گمركي به اقتصاد منطقه از سودآوري بيشتر برخوردار است، روي آورند».

نکته جالب اینکه در این درخواست «دشت حر» در ثلاث باباجانی به عنوان گزينه اول و سه راهي پاوه - جوانرود به عنوان دومين گزينه جهت استقرار منطقه آزاد پیشنهاد داده بود.

مصطفی محمدی نماینده وقت اورامانات هم در آن زمان در گفتگو با ایسنا درباره این طرح عنوان کرد: «ايجاد بازارهاي مرزي و تعاوني‌هاي مرزنشينان به تنهايي جوابگوي بيكاري در منطقه نيست و اميدواريم با تصويب اين طرح ميزان بيكاري در استان كاهش يابد».

طرح منطقه ویژه سرگردان در میان دولت ها

طرح منطقه ویژه در مجلس هفتم و در دولت اصلاحات توسط نماینده وقت اورامانات همچنان پیگیر طرح شد و پیشرفت های خوبی هم حاصل شد. این طرح بعد از موافقت رياست جمهوري، در وزارت‌هاي اقتصاد و بازرگاني مورد بررسي کارشناسی قرار گرفت ولی با همه خوش بینی ها، متاسفانه این تلاش ها به سرانجام مشخصی نرسید. طرح منطقه ویژه در دولت بعدی هم تعیین تکلیف نشد و راکد باقی ماند.

این داستان ادامه داشت تا اینکه در سال 95 دوباره از نو تلاش ها آغاز شد و در تیرماه این سال ایجاد منطقه ویژه اقتصادی ‌اورامانات، یکی از شروط چندگانه مجمع نمایندگان استان کرمانشاه برای همراهی با رئیس‌جمهور در سفر به کرمانشاه بود. این همگرایی نمایندگان باعث شد طرح مطالعاتی این پروژه در تابستان همان سال انجام و طرح برای تصویب به شورای مناطق آزاد ارسال شود. ولی باز دولت روحانی نام منطقه ویژه اقتصادی اورامانات را در لیست لایحه معروف مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه اقتصادی قرار نداد.

اضافه شدن نام منطقه ویژه اورامانات به لایحه دولت

هرچند نام منطقه ویژه اقتصادی اورامانات در لایحه پیشنهادی دولت به مجلس وجود نداشت ولی در مجلس با تلاش های شهاب نادری نماینده اورامانات، به لیست اضافه شد و در شهریور 97 به تصویب مجلس رسید. البته تعداد مناطق ویژه اقتصادی اضافه شده به لیست دولت، آنقدر زیاد بود که نمی شد شانسی برای تایید آن متصور شد. برگزاری انتخابات مجلس آینده نزدیک بود و نماینده ها بیش از 80 منطقه آزاد به لیست اضافه کرده بودند.

عدم تایید منطقه ویژه اورامانات در مجمع تشخیص مصلحت

این مصوبه عریض و طویل مجلس در زمینه تشکیل مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، بعد از عدم تایید توسط شورای نگهبان به مجمع تشخیص مصلحت ارسال شد. بدشانسی دیگر آنجا رخ داد که اولویت اول استان، تصویب منطقه آزاد قصرشیرین بود و مدیران ارشد استان و نمایندگان تمام توان رایزنی خود را معطوف به این موضوع کرده بودند و عاقبت هم منطقه ویژه اقتصادی اورامانات در نشست 15 اردیبهشت ماه 1400 مجمع تشخیص مصلحت مورد تصویب قرار نگرفت. تلخی این خبر در شیرینی تصویب منطقه آزاد تجاری قصرشیرین گم شد و پس از آن هم کسی در مورد این ناکامی صحبت چندانی نکرد.

امروز دوباره مطالبه منطقه ویژه اقتصادی اورامانات دوباره درست در ابتدای خط شروع قرار گرفته است و هنوز رد پای آشکاری از طرح دوباره آن پیدا نیست. فراموش نکنیم برای منطقه ای محروم مانند اورامانات که انتخاب های چندانی برای توسعه ندارد، منطقه ویژه اقتصادی یک بستر قانونی ممتاز است و می تواند برای حوزه تجارت و بازرگانی و تولید در منطقه اورامانات تحول آفرین باشد.