در تقویم فرهنگی کشور ٢۴ آبان ماه به عنوان روز کتاب و کتابخوانی و آغاز هفته " ٢۴ آبان لغایت یکم آذرماه" نامگذاری شده است، موضوعی که این روزها بشدت مغفول مانده و فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در کشور ما و حتی در جهان هم بشدت پایین آمده است.

قبل از کرونا چیزی حدود ۶٧ هزار نفر از جمعیت ٣ میلیون و ٢٠٠ هزار نفری یعنی حدود ٢ درصد از جمعیت آذربایجان غربی عضو نهاد کتابخانه‌های عمومی بودند و بر اساس اعلام متولیان امر با آمدن کرونا این آمار به نصف کاهش پیدا کرد و در حال حاضر تنها ٣٠ هزار نفر عضو هستند و این تعداد حدود یک درصد جمعیت استانی را شامل می شود که به نظر می رسد در این حوزه هم حال و روز خوشی نداریم و یا شاید کرونا باعث کاهش ۵٠ درصدی عضویت شده است که این هم قابل قبول نیست.

حال بماند میزان انتشار روزنامه ها و مطبوعات و بخش مکتوب هم در دوران کرونای در وضعیت بدی قرار گرفت و با این روند پیش برود کتب و مطبوعات به عنوان سند ماندگار در حال فراموشی هستند.

هر چند حدود دو سالی است بیماری کرونا باعث درگیری جوامع بشری گردیده ؛ اما ضعف فرهنگی در جهان کنونی و در ايران هم باعث شده تا موضوع مطالعه و استفاده از کتاب در سبد خانوار در چنبره فراموشی سپرده شود و فرهنگ مطالعه به حداقل میزان خود برسد و بجای اينکه در این مدت فرهنگ مطالعه و استفاده از کتاب افزایش پیدا کند کاهش هم داشته است.

ترویج فضای مجازی، درگیر شدن با مسائل حاشیه ای، ضعف ساختاری در عملکرد نهادهای فرهنگی و متولیان امر و عدم توجه به ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در کشور، مشکلات اقتصادی و نرم افزاری به عنوان شاهراه پایین آمدن فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در جهان نوین شده و این مساله در کشور و آذربایجان غربی هم شدت بیشتری پیدا کرده است.

به اذعان اکثر کارشناسان و صاحبان قلم علت عمده کاهش فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در کشور؛ عدم آگاهی از اهمیت فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در پیشرفت روحی و اجتماعی و حتی پیشرفت جوامع و زندگی افراد، ضعف فرهنگ اطلاع‌رسانی و عدم توجه به فرهنگ کتابخوانی به عنوان یک کالای فرهنگی در سبد خانوار، ‌نارسایی‌ سیستم آموزش در مهم جلوه‌دادن کتاب‌های درسی و جلوگیری از مطالعه متون غیر درسی و آزاد است.

همچنین عدم حمایت از مولفان، منتشرین، فرهنگیان و نویسندگان و قلم بدستان و بها ندادن به آنها، رسانه‌های پرسر و صدا و پر حاشیه ، کتاب‌های غریبه و ناآشنا، ميراث بد كتاب‌نخواندن‌ و عدم آشنایی با مقوله کتابخوانی در جامعه و خانواده ، مشکلات اقتصادی و گرانی ها و دغدغه های معیشتی، نبود کتب جدید و بروز و کتاب‌های تقلیدی و تکراری و نداشتن حرف تازه برای مخاطبین، توسعه فضای مجازی و عدم توجه به بخش مکتوب در جامعه و دهها نکته ریز و درشت باعث این مهم شده است.

بسیاری از کارشناسان هم معتقدند که هزینه های اضافی بسیاری از خانوارها در جامعه در سایر بخش ها باعث عدم توجه به فرهنگ خرید کتاب و ترویج کتابخوانی شده ، با این توضیح که اگر خانواده ای بجای خرید برخی از اقلام غیر ضرور، حتی یک کتاب هم بخرد می تواند فرهنگ مطالعه و کتابخوانی را در خانواده و سبد خانوار خود ترویج بخشد و به این مهم کمک کند.

بدون شک در حال حاضر که موضوع کرونا همه گیر شده؛ ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی بصورت مکتوب و ارائه کتب بصورت مجازی بهترین روش برای گذر از این بحران و جلوگیری از درگیر شدن با آسیب های اجتماعی و روانی و حتی رفع افسردگی این بیماری باشد.

حال که رغبت مردم به عضویت در کتابخانه ها بشدت کاهش پیدا کرده و یا بدلایل مختلف که عمدتا فرهنگی و ضعف ساختاری است در کتابخانه حضور پیدا نمی کنند و با توجه به درگیری و مشغول شدن اکثر جوانان و حتی بزرگسالان در فضای مجازی و در حوزه های مختلف و شبکه های اجتماعی و تغییر ذائقه مخاطبین و مردم و کاهش استفاده از کاغذ ؛ نهادهای فرهنگی و در راس آنها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همراهی ناشرین و نویسندگان و در راستای حمایت از مؤلفین و نویسندگان می تواند با استفاده از شبکه های اجتماعی داخلی و حتی خارجی با خلاصه نویسی کتاب ها و عناوین مختلف، کتابخوانی الکترونیکی و برگزاری مسابقات کتابخوانی و همچنین ترویج به فرهنگ مطالعه می تواند کمک زیادی به حل این بحران بنماید و در این سو نقش رسانه ملی ، رسانه های گروهی و شبکه های اجتماعی در این همراهی و پیشبرد برنامه ها بسیار مهم و حیاتی است تا بلکه بتوان کتاب را در سبد خانوار جای داد و به عنوان یک کالای اساسی در دستور کار قرار گیرد چرا که زیربنای توسعه فرهنگ و مطالعه است و تا زمانی که این مهم را اصلاح کنیم به اصلاح بقیه زیرساخت های توسعه نباید زیاد امیدوار و خوش بین بود.