به گزارش کردپرس، حزب عدالت و توسعه یا (AKP) تحت رهبری رجب طیب اردوغان، حدود دو دهه بر صحنه سیاسی ترکیه تسلط داشت تا اینکه موقعیت این حزب در سال 2019 به مرحله آسیب پذیری رسید و در انتخابات شهرداری، در دو شهر مهم آنکارا و استانبول شکست خورد. شهرداری‌های این شهرها با حمایت آشکار حزب راست و ناسیونالیست ترک IYIP یا حزب خوب و حمایت خاموش HDP یا حزب دموکراتیک خلق ها، به دست حزب مخالف CHP حزب جمهوری خواه خلق افتاد.

حمایت های پنهان و آشکار حزب کردی از اپوزیسیون ترکیه

HDP در انتخابات شهرداریها در سال 2019، به طور ضمنی از ائتلاف CHP-IYIP حمایت کرد و در کمک به CHP برای خارج کردن کنترل دو شهر اصلی از دست AKP نقش اساسی داشت.

HDP از آغاز 2023، از مانورهای پشت پرده اجتناب کرده و به عنوان یک نیروی سیاسی مصمم علیه اردوغان ظاهر شده است. این حزب کردگرا، برخلاف انتخابات قبلی، به سرعت و آشکارا حمایت خود را از نامزدی ریاست جمهوری کمال قلیچداراوغلو اعلام کرد. هنگامی که نامزدی قلیچداراوغلو به جبهه اپوزسیون ترکیه- که به عنوان میز شش گانه نیز شناخته می شود- معرفی شد، CHP و چهار حزب دیگر از آن حمایت کردند. اما مرال آکشنر، رهبر حزب IYIP از نامزدی منصور یاواش، شهردار آنکارا یا اکرم امام اوغلو، شهردار استانبول حمایت کرد. 

مخالفت آکشنر با نامزدی قیلیچداراوغلو باعث ایجاد یک بحران کوتاه مدت در بلوک اپوزیسیون شد. او معتقد بود که یاواش و امام اوغلو در نظرسنجی ها محبوبیت بیشتری دارند. این موضوع در نهایت با پیشنهاد واگذاری سمت معاون رئیس جمهور به یاواش و امام اوغلو، در صورت انتخاب قلیچدار اوغلو حل شد.

این اتفاق منعکس کننده وجود یک جنگ قدرت در بلوک مخالف ضد اردوغان بین HDP و IYIP بود.

قلیچداراوغلو به عنوان عامل تغییر دهنده بازی

قلیچداراوغلو پس از استعفای دنیز بایکال، سیاستمدار کهنه کار در سال 2010، زمام امور CHP را به دست گرفت. از آن زمان، او حزب را از یک جبهه ملی گرای شدیدا سکولار- که محافظه کاری مذهبی را با تحقیر می نگریست- به سازمان و کادرهای فراگیرتر و لیبرال تبدیل کرد.

بسیاری از ناظران سیاسی، کیلیچداراوغلو را معمار اصلی بلوک مخالفان ضد اردوغان می دانند. اگرچه رهبران بلوک در طیفی از موضوعات متفاوت هستند، اما در ترسیم یک نقشه راه سیاسی موفق بوده اند.

قلیچداراوغلو برای جذب رای محافظه‌کاران، وعده تحقق helallesme را داد؛ مفهومی ترکی که به تصدیق اشتباهات گذشته و رفع آنها در زمان حال اشاره دارد. این اصطلاح در اینجا، تلاش برای جذب بیشتر جمعیت محافظه‌کار ترکیه - ستون فقرات حزب عدالت و توسعه – و رفع اشتباهات گذشته او شامل ممنوعیت حجاب و دیگر اشکال تبعیض‌هایی است که حاکمان سابق CHP علیه محافظه کاران اعمال می کردند. مفهوم helallesme حتی ممکن است در مورد کردها نیز صدق کند زیرا کردها می پرسند قلیچداراوغلو قرار است چه چیزی به کردها ارائه دهد.

موانع پیروزی قلیچداراوغلو

قلیچداراوغلو برای شکست اردوغان، به حمایت HDP،IYIP و ناسیونالیست های سکولار از درون ائتلاف ملت در کنار خود نیاز دارد. اما بسیاری از پیشگامان IYIP نمی توانند با محوریت قلیچداراوغلو با HDP صلح کنند.

علت اصلی اختلاف بین HDP و احزاب ناسیونالیستی مانند IYIP این است که این احزاب حزب کردگرای دموکراتیک خلقها را به همسویی و حفظ روابط با PKK -که در سطح بین المللی به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می شود- متهم می کند. این وضعیت همچنین باعث زیر سوال رفتن مشروعیت مبارزات انتخاباتی قلیچداراوغلو در میان ملی گرایان ترکیه شده است.

در واقع، یاووز آگیرالی اوغلو، سیاستمدار ملی‌گرای برجسته ترکیه، آشکارا از روند نامزدی قلیچداراوغلو و بازدید اخیر او از دفتر اصلی حزب HDP انتقاد کرد. او در اعتراض، از IYIP که مقام معاون رئیس حزب را داشت، استعفا داد. علاوه بر این، محرم اینجه، نامزد سابق ریاست جمهوری ترکیه از CHP و نامزد فعلی از حزب میهن می تواند محبوبیت خود را در میان ناسیونالیست های سکولار افزایش دهد.

بنابراین، بزرگترین مانع کاندیداتوری قلیچداراوغلو، حمایت او از حزب HDP طرفدار کردها نیست که رای آنها رنگ و بوی سیاسی بیشتری دارد و تحت تاثیر تصمیمات این حزب کردی قرار دارد بلکه ممکن است این ملی گرایان ترک باشند که از رای دادن به قلیچداراوغلو خودداری کنند.

فارغ از دشواری ایجاد تعادل بین HDP و IYIP در نامزدی قلیچداراوغلو برای پست ریاست جمهوری ترکیه، اردوغان همواره توانسته است رای خود را در مناطق عمدتا کردنشین حفظ کند. وی در دو انتخابات اخیر ریاست جمهوری که در سال‌های 2014 و 2018 برگزار شد، و با وجود تغییر رویکرد او نسبت به کردها- از تلاش برای ایجاد صلح به در پیش گرفتن رویکرد امنیتی در قبال آنها- بیش از 40 درصد آرا کردها را در این حوزه‌ها به دست آورد. علاوه بر این، اردوغان هم افزایی قدرتمندی در ائتلاف خود، با کنار هم قرار دادن حزب ملی گرای ترک موسوم به MHP و حزب محافظه کار کرد ترکیه موسوم به HUDAPAR ایجاد کرده است.

منبع: بنیاد کارنگی اروپا