به گزارش خبرنگار کردپرس، داده های رسمی مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی نشان می دهد که ۹۷ درصد مساحت کل کشور با درجات مختلف خشکسالی بلندمدت دست به گریبان است. بنابر تازه ترین آمار این مرکز با وجود گذشت یک سال نسبتاً خوب همچنان قریب به اتفاق مناطق ایران، به دلیل کاهش بارندگی و افزایش دما گرفتار خشکسالی بلندمدت هواشناسی اند.

بیشترین درصد مساحت خشکسالی براساس شاخص ها مربوط به سه استان البرز، سمنان و یزد با ۱۰۰ درصد، ۱۳ استان با بیش از ۹۹ درصد، ۸ استان مابین ۹۵ تا ۹۹ درصد و ۵ استان هم بین ۹۰ تا ۹۵ درصد است.  

تنها در چهار استان کردستان، آذربایجان غربی، لرستان، همدان و کهگیلویه و بویراحمد درصد مساحت خشکسالی کمتر از ۹۰ درصد گزارش شده است.  اما وضعیت کلی خشکسالی در سال گذشته به مراتب بهتر از دوره ۱۰ ساله بوده و درصد مساحت خشکسالی در دوره ۱۲ ماه منتهی به فروردین ۱۴۰۲ اگرچه وضعیت در مناطق مرکزی و شمالی به نسبت دوره ۱۰ ساله تغییری نکرده، اما اوضاع در جنوب شرقی کمی و در غرب کشور بسیار بهتر از درازمدت است.  

در این دوره در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال بختیاری به ترتیب ۱۱ و ۲۰ درصد مساحت استان درگیر خشکسالی خفیف بوده اما همچنان سطح اکثر استان ‌ها (۱۸ استان) بیش از ۹۰ درصد و سه استان البرز، تهران و قم بیش از ۱۰۰ درصد مساحت ‌شان شاهد خشکسالی بوده است.  

در گزارش‌ های مرکز ملی هواشناسی خشکسالی چهار درجه دارد که شامل خفیف، متوسط، شدید و بسیار شدید است. بر این اساس ۱۸ درصد مساحت کشور گرفتار خشکسالی بسیار شدید و حدود ۵۱ درصد گرفتار خشکسالی شدید در یک دوره ۱۰ ساله هست. در طول سال گذشته این نسبت برای خشکسالی بسیار شدید ۲۱ درصد و برای خشکسالی شدید حدود ۲۷ درصد بود. آماری که نشان می‌ دهد همزمان با کاهش سطح درگیر خشکسالی شدید، در عوض سطح خشکسالی بسیار شدید هم افزایش نسبی داشته است.  

در رده ‌بندی خشکسالی بسیار شدید ۱۰ ساله استان‌ های گلستان، اردبیل و سمنان با نسبت ۵۲ تا ۵۶ درصد خشکیده ‌ترین استان ‌های کشور اند و استان‌ های جنوبی بهترین وضع را دارند.  

در دوره یک ساله قزوین با سطح ۸۰ درصد از کل مساحت بیش از سایر استان ‌ها با خشکسالی بسیار شدید روبرو بوده است. به جز قزوین استان‌ های اردبیل، آذربایجان شرقی، گیلان، مازندران و البرز هم با نسبت ۵۴ تا ۷۴ درصد کل مساحت بیشترین سطح درگیری با خشکسالی شدید را داشته‌ اند.  

اما در این میان نکته جالب توجه سطح بسیار محدود ترسالی و نرمال به خصوص در دوره ۱۰ ساله است. در دوره ۱۰ ساله تنها ۳ درصد از کل مساحت کشور وضعیت نرمال و تنها ۰/۳ درصد شاهد ترسالی بوده و در دره یک ساله وضعیت کمی بهتر هست. در این دوره ۱۲ درصد کل کشو وضعیت نرمال دارد و کمی بیش از یک درصد هم شاهد ترسالی بوده است.  با این حال اوضاع، به خصوص در یک سال گذشته در برخی استان ‌ها خوب بوده، به عنوان نمونه استان‌ های کهگیلویه و بویراحمد و همچنین چهارمحال و بختیاری در ۱۲ ماه منتهی به فروردین ۱۴۰۲ شاهد ترسالی در ۸۰ تا ۹۰ درصد مساحت کل استان بوده ‌اند اما در دوره ۱۰ ساله نسبت ترسالی در هیچ کدام از استان ‌ها بیشتر از ۱۸ درصد نیست.  

در گزارش مرکز ملی خشکسالی، وضعیت ۱۰ ساله به تفکیک حوضه ‌های آبریز اصلی هم ذکر شده؛ چنانکه پیداست وضعیت در حوضه «مرزی شرق» به مراتب بحرانی ‌تر از سایر حوضه‌ ها هست. ۹۹/۵ درصد مساحت این حوضه درگیر درجات مختلف خشکسالی بوده که سهم خشکسالی بسیار شدید و شدید بیش از ۷۵ درصد عنوان شده، از آن سو حوضه آبریز دریاچه ارومیه وضعیت نسبتاً بهتری داشته، به گونه‌ ای که ۱۵/۵ سطح این حوزه شرایط نرمال و ترسالی داشته است.  

شاخص خشکسالی SPEI یک شاخص هواشناسی است که براساس مقایسه بارندگی و دما به نسبت دوره‌ های بلندمدت محاسبه می ‌شود، اما بحران خشکیدگی در ایران فراتر از خشکسالی آب و هوایی و ناشی از مصرف و برداشت بالای منابع آبی تجدیدپذیر است. در ۱۰ سال گذشته حوضه آبریز ارومیه، حتی به نسبت حوضه دریای مازندران و خلیج فارس از نظر هواشناسی شرایط بهتری به نسبت نرمال داشته، اما وضعیت بحران آب در پایین ‌دست این حوضه بیش از سایر مناطق کشور خودنمایی کرده؛ بحرانی که داده ‌ها نشان می ‌دهد بیش از آنکه ناشی از افزایش دمای هوا و کاهش بارندگی باشد، ناشی از برداشت بی ‌رویه منابع آبی برای مصارف عمدتاً کشاورزی و باغداری است. /