مقدمه: اول تیرماه سال ۷۰ بود که در کلاس خوش نویسی استاد «سیدایمان خاموشیِ صحنه» فرهنگی نیکنام و کوه نورد جسور و باتجربه و شاعر عارف و تنبور نواز شیرین پنجه، شرکت و ثبت نام کردم. بعدها مراحل متوسط و خوش را زیر نظر ایشان گذراندم و سال ها بعد مرحله ی عالی را در انجمن خوش نویسان ایلام زیر نظر استاد «علی اشرف صندوق آبادی» و چند جلسه مرحله ی ممتاز در حضور ایشان را سپری کردم.اما هنوز یاد و خاطره ی کلاس های خوش نویسی استاد خاموشی و رونق و شکوه خاص انجمن که در کتابخانه ی عمومی صحنه در پارک معلم برپا بود، را فراموش نمی کنم.آن روزها استاد خاموشی مسئولیت انجمن خوش نویسان صحنه را برعهده داشت و خالصانه در سکوت و خلوتی قدسی به علاقه مندان به این هنر ملی مسیر دوازده گانه اصول خوشنویسی حضرت میرعماد سیفی قزوینی را آموزش می‌داد.در میان‌هنرجویان، آقای «زندی پیام» حضوری فعال و جدی داشت و مراحل خوش‌نویسی را با موفقیت و پشتکار مثال زدنی پست سر می گذاشت و از شاگردان نخبه ی کلاس به شمار می رفت.

استاد خاموشی در سال 1391 به سوی خداوند صاحب قلم کوچ کرد و میراث معنوی و هنری اش را که سال ها از آن به خوبی و کمال مراقبت کرده بود، به شاگرد خلفش استاد «مراد زندی پیام» سپرد تا ایشان به کمک اهالی فرهنگ و قلم و هنر و ادب صحنه این چراغ پر فروغ را چون استاد خاموشی میراث داری کند. زحمات و تلاش های ایشان در اشاعه، توسعه و بالندگی هنر خوش نویسی در استان کرمانشاه قابل تقدیر است.گفت و گویم با ایشان به شما تقدیم می شود.

آقای زندی پیام کیست؟

مراد زندی پیام، ساکن شهر علم و فرهنگ و هنر صحنه. استان کرمانشاه. از سال 68 در محضر زنده یاد استاد سیدایمان خاموشی صحنه کسب فیض کرده تا حال که مدیر و مدرس انجمن خوشنویسان ایران شعبه شهرستان در خدمت مردم فهیم صحنه است.

از انجمن خوشنویسان صحنه بگویید.

انجمن خوشنویسان صحنه از سال 1365غیر شورایی اداره می شد، اما به طور رسمی و شورایی از سال 82 فعالیت خود را ادامه داده و تاکنون 14عضو ممتاز و فوق ممتاز و نزدیک به 500 هنرجو از دوره مبتدی تا عالی از کلاس های خوشنویسی بهرمند گشته اند.

میزان استقبال از انجمن(قبل از کرونا) نسبت به سال های پیش چه گونه بود؟

از آنجا که مردم خصوصاً جوانان این دیار اهل هنر هستند خصوصاً در حوزه موسیقی.شعر و خوشنویسی و در این عرصه ها چهره های شاخصی در سطح کشوری فعال هستند، لذا استقبال هنرجویان در حد مطلوب هست اما شرایط ناخوشایند معیشتی بی تاثیر نبوده و قدری عزم و حمایت مسئولین و خیرین در توسعه و پایداری این هنر ریشه دار در شهرستان را می طلبد.

در حال حاضر انجمن خوشنویسان شیوه های مجازی برای آموزش در نظر گرفته.این شیوه به چه میزان قابل قبول است؟چه قدر اثرگذار است؟

با وجود مشکل شیوع ویروس کرونا طبیعتاً کلاس های آموزشی تعطیل شدند، اما شدت علاقه هنرجویان و هنر بر ویروس کرونا غالب گشته و کلاس ها به صورت مجازی اداره می شوند گرچه بمانند حضوری کامل نیست اما به لطف خدا در حوزه خوشنویسی مجازی، مفید و مطلوب واقع شده است.

اثرات شیوع ویروس کرونا بر انجمن و خوشنویسان را چه گونه ارزیابی و بررسی می کنید؟

شیوع ویروس کرونا متاسفانه بر تمام رفتار انسانی سایه افکنده است. در هنر خوشنویسی نیز عدم تشکیل کلاس و کارگاه های آموزشی و نمایشگاه ها به دلیل تجمع انسانی و بیکاری مدرسین و بازار کسب و کار هنری لطماتی دیده، که امیداست هرچه زودتر به آرامش برسیم.

هنرمند خوش نویس با چه مشکلاتی روبه روست؟

مشکلات هنرمند که زیاداست. اما هنرمند واقعی کسی است که اول از پس مشکلات برآید. هنرمند بهترین اثرش را در بهترین حالات روحی ممکن، خلق می کند. خارج از مشکلات اقتصادی و معیشتی ،صنعت چاپ و دیجیتال نیز ضربه مهلکی به هنر و هنرمند خوشنویس وارد کرده است. گرچه باید بپذیریم که پیشرفت صنعت دیجیتال باید اتفاق می افتاد اما مسئولین امر نیز باید به فکر هنر ریشه دار خط می کردند اما متاسفانه به جایی هم رسیده که کشورر همسایه[ترکیه] بمانند دیگر هنرها و اعاظم ما خوشنویسی را هم به نام خود در سازمان یونسکو ثبت کرده که عزم جدی وزارت فرهنگ و ارشاد را در این زمینه می طلبد.

آیا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به آسیب های وارد شده ناشی از شیوع کرونا به انجمن های خوش نویسی در شهرها واکنشی مادی و حمایتی داشته است؟

تنها کمک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،حق بیمه هنرمندان در سه ماهه بهار 99 را پرداخت کند که فعلاً ماه فروردین را واریز کرده.اما این کمک، دردی از مشکلات هنرمندان را دوا نمی کند. می شد با بسته های حمایتی و ایجاد مقرری، قدری از فشار روحی و معیشتی وارده بر هنرمندان را کم کرد.

هنر خوشنویسی هنری ملی و سنتی است و سال هاست که در خلوتی معنوی به سلوک و رشد و پویایی اش ادامه می دهد.میزان استقبال جوانان و جوامع هدف از این هنر را چه گونه تحلیل می کنید؟

در خوشنویسی یه مرحله ای هست بنام «شأن و صفا»[اصل دوازدهم از اصول خوش نویسی استاد میرعماد] که با نظر به اثر هنری رسیده به این مرحله قدرت ذات حق در این اثر تجلی پیدا می کند گرچه کمترکسی قادر است به این مرحله برسد. «قدر زر گر زرگر شناسد قدر گوهر گوهری» برای هنرمند چیزی بالاتر از آثارش نیست، اما در جامعه ای که صاحب تمدن و پیشینه هنری هست، حیف است که هنرمند آثارش را به خاطر رفاه و گذران معیشتی در حراج های کشورهای عربی به فروش برساند.تازه آن هم عده ای خاص ورود پیدا می کنند.

لطفاً وضعیت کیفی و کمی انجمن خوش نویسان شهرستان صحنه را بررسی بفرمایید.

خوشبختانه استعدادهای فراوان و علاقه مندان زیادی در بین جوانان شهرمان می بینم، اما مسائل اقتصادی، کمبود امکانات سخت و نرم افزاری لازم برای رشد و توسعه بیشتر حکمفرماست.سال هاست بنده از شورای شهر تا نماینده مجلس و استانداری تقاضا کرده ام تا نگارخانه ای در شهری که مهد فرهنگ و هنر و موسیقی است احداث کنند، متاسفانه مسئولی دلسوز و فرهنگی نداشته ایم که کمترین خواسته این هنرمندان را فراهم کند. انجمن خوشنویسان صحنه هیچ وسیله ای حتی صاحب کامپیوتر ساده نیست. تمام دارایی انجمن ما با افتخار، هنرمندان ما هستند.

آیا هنر خوشنویسی زبانی جهانی است؟آیا در این هنر نوآوری و خلاقیت وجود دارد؟

بله. کلاً هر چیزی که نتیجه آفرینش دل و دست به سمت عظمت و کمال باشد، هنر هست و ملت ها آن را بزرگ می شمارند و برایش ارزش قائلند. جهان دیگر دهکده ای بیش نیست. ارتباط تمدن ها در دنیای مجازی و حتی حقیقی مانند ارتباط مردم در روستاهاست، البته اگر محدودیتی نباشد. امروزه انجمن خوشنویسان ایران خارج از کشور نیز در کشورهای اروپایی و آسیایی هم شعباتی دارد که با استقبال گسترده ای همراه است و شیوه آموزش و امتحانات مطابق با دفتر مرکزی در تهران شده. در هرکجای این دنیا کاوشی انجام می شود و ابزارالاتی یافت می شود بدون شک اولین چیزی که مورد بررسی قرار می گیرد هنر به کاربرده شده در ساخت آن ابزار در همان عصر و پی بردن به توانایی و خلاقیت افراد آن تمدن می دانند. این ارزش و اهمیت به فرهنگ و هنر را می رساند. در مورد توسعه و نوآوری هنر در خطوط (نستعلیق و شکسته) امروزه با همت اساتید برجسته در حوزه انجمن این خطوط نیز دستخوش تغییراتی از لحاظ فنی شده اند، حتی در خط شکسته شیوه ی قدما نیز باز آفرینش کرده اند با اندکی تغییرات.به نظرم اگه ماهیت و اصل چهارچوب دوازده گانه خط[استاد میرعماد سیفی قزوینی] زیر سوال نرود، نوآوری اتفاق خوبی است.

استاد الاساتید میرزامحمدرضا کلهر خوشنویس عظم الشان دوره ی قاجار و از اهالی دیره ی گیلان غرب است. نقش و جایگاه ایشان بر خوشنویسی ملی را بیان بفرمایید.

نقش و جایگاه استاد کلهر در خوشنویسی ملی ما فراموش نشدنی است. تاثیرگذاری شیوه ی خط ایشان در نستعلیق امروزه در آموزش های ما مرسوم و مشخص هست. خوشنویسی نستعلیق ما مرهون زحمات و فداکاری های بزرگوارانی چون میرعمادسیفی قزوینی و میرزای کلهر و دیگر بزرگان است.

سخن پایانی استاد زندی پیام؟

تشکر می کنم از اساتید بزرگواری که حتی کلمه ای به من آموختند به رسم ادب دست شان را می بوسم و پوزش از اساتید عزیز اگر بنده ی ناچیز تمام و کمال حق مطلب را ادا نکردم و هم چنین تشکر ویژه از همراه و همسفرم که کم و کاستی های مرا تحمل می کند و تشکر و قدردانی از عوامل خبرگزاری کردپرس.

گفتگو: مرتضی حاتمی