در مبادلات تجاری فاصله ها بسیار مهم هستند و بازرگانان دوست دارند کالاهایشان را در کوتاه ترین و سریع ترین زمان ممکن به مقصد برسانند. در پاسخ به همین تقاضا، کشورها هم به دنبال گشودن معبرهای جدید مبادلاتی برای تسهیل در امر صادرات هستند. بیش از دو هزار سال، خسروی تنها معبر و دروازه تجاری غرب ایران بود ولی در 50 سال اخیر و به ویژه پس از سقوط حکومت صدام حسین، به مرور و بنا به ضرورت مرزهای جدیدتری میان ایران و عراق گشوده شده اند. برخی از این مرزها مانند باشماق، تمرچین، شوشمی، شیخ صله، تیله کو و پرویزخان، بیشتر به قصد انجام مبادلات تجاری با اقلیم کردستان دایر شده اند. در این میان مرز خسروی و مرزهای جدید التاسیس سومار و مهران سه مرزی هستند که بیشتر در زمینه مبادلات تجاری با بخش عربی عراق فعال هستند. این گزارش به ارزیابی مقایسه ای مسافت مرزهای تجاری غرب ایران با پایتخت کشور عراق می پردازد.

سومار نزدیک ترین راه به بغداد

در میان مرزهای مرتبط با بخش عربی عراق، سومار نزدیکترین مسافت را تا بغداد دارد. فاصله این مرز مبادلاتی تا پایتخت عراق تنها 155 کیلومتر است؛ 65 کیلومتر کمتر از فاصله این شهر با کرمانشاه. مرز سومار در فروردین سال 1394 گشایش یافت. زمانی که داعش بخش زیادی از عراق را تصرف کرده بود و فعالیت مرز خسروی متوقف شده بود. این مرز رسمی از یک موقعیت جغرافیایی بسیار ممتاز و بی نظیری برخوردار بوده و خیلی سریع تبدیل به یک ظرفیت مبادلاتی بسیار مهم برای کشور شد. سومار این قابلیت را دارد که علاوه بر بغداد به استان های دیالی، واسط و استان های شرقی عراق در سریع ترین زمان ممکن کالا صادر کند. در سال 98 دو میلیارد و 201 میلیون دلار کالا از مرزهای استان کرمانشاه به خارج از کشور صادر شده.که ۵۵۰ میلیون دلار آن از سومار به کشور عراق صادر شده است. این مرز در روزهای پایانی سال گذشته به دلیل شیوع کرونا به حالت تعطیل درآمد و به تازگی فعالیت خود را دوباره آغاز کرده است. همچنین این مرز با 230 کیلومتر فاصله، نزیکترین مرز به کربلا هم هست.

ضعف امکانات زیرساختی و نامناسب بود جاده دسترسی، مهم ترین مانع توسعه بیشتر مبادلات مرزی در سومار است. در راستای حل این مشکل، ایجاد یک راه دسترسی جدید از شهر گیلانغرب به مرز سومار در مسیر زله زرد در دست اجرا است. با اجرای این پروژه و حذف نقاط حادثه خیز، جاده دسترسی این مرز از استاندارد بهتری برخوردار می شود.

خسروی همچنان معتبر و پررونق

خسروی، یک مرز تاریخی و معتبر است و بعد از سومار نزدیکترین فاصله را تا بغداد دارد. فاصله این مرز با پایتخت عراق چیزی حدود 190 کیلومتر است و یعنی 45 کیلومتر بیشتر از فاصله سومار تا بغداد. خسروی در مقایسه با بقیه مرزها از بهترین زیرساخت های مبادلاتی برخوردار است و حجم قابل توجهی از صادرات ایران به عراق از طریق این مرز انجام می شود. سال 98 حدود 335 میلیون دلار کالا از مرز خسروی به عراق صادر شده است.خسروی در طول تاریخ مرز رسمی کشور در زمینه سفر به عتبات عالیات بوده و فاصله این مرز تا کربلا 315 کیلومتر است

خسروی در روزهای پایانی سال گذشته به دلیل شیوع کرونا به حالت تعطیل درآمد و به تازگی فعالیت خود را دوباره آغاز کرده است.

.مهران یک پایانه مبادلاتی مهم

مرز مهران در تیرماه سال 82 و بلافاصله پس از سقوط رژیم صدام حسین افتتاح شد. فاصله این مرز تا بغداد 255 کلیومتر است که در مقایسه با سومار و خسروی نسبتا طولانی تر است. سال گذشته از این مرز کمی بیش از یک میلیارد دلار کالا به عراق صادر شده است. مهران پررونق ترین مرز مسافری به کشور عراق است و حدود 60 درصد زوار عتبات عالیات از طریق این پایانه به کربلا و نجف می روند. دسترسی آسان، سریع و امن به عتبات عالیات از مزیت های این مرز است. مهران تا کربلا 279 کلیومتر فاصله دارد که نزدیک تر از مسافت خسروی تا کربلا است. زیرساخت های این مرز طی این سال ها بسیار تقویت شده است و بی گمان رونق بیشتری را به خود خواهد دید. مهران در روزهای پایانی سال گذشته به دلیل شیوع کرونا به حالت تعطیل درآمد و به تازگی فعالیت خود را دوباره آغاز کرده است.

گزارش: بهزاد خالوندی