در پی افزایش تنش ها میان ترکیه و یونان بر سر اکتشاف منابع انرژی توسط ترکیه در دریای مدیترانه و مطرح شدن دوبارۀ برخی مناقشات بر سر مالکیت برخی از جزایر دریای اژه، که پای کشورهای اروپایی، آفریقایی و ایالات متحده را نیز به دعوا باز کرد، اینک وضعیت به گونه ای است که خطر جنگ میان دو همسایه و رقیب دیرینه به شدت احساس می شود.

روز گذشته روزنامۀ A Haber اعلام کرد ارتش ترکیه برخی از نیروها و تجهیزات خود را از مرزهای سوریه عقب کشیده و به مرزهای یونان اعزام کرده است. بر اساس این گزارش دست کم 40 دستگاه تانک از مرزهای جنوبی ترکیه به مرزهای غربی این کشور اعزام شده اند.

اگر چه جابجا کردن 40 دستگاه تانک نمی تواند نشانۀ حتمی آغاز جنگ، یا حتی قصد جنگ باشد، اما با توجه به این که ترکیه در یک سال گذشته روز به روز توان نظامی خود را، به دلایل مهمی که شرح آنها در این گفتار نمی گنجد، در مرزهای سوریه و استان ادلب این کشور تقویت کرده است، اینک جابجایی نیرو در سطح زرهی پیامی معنادار ارزیابی می شود.

البته این نخستین اقدام تحریک آمیز در تنش میان دو کشور نیست. سه ماه پیش از این، نیکوس پانایوتوپولوس وزیر دفاع یونان از «رفتار تهاجمی» ترکیه انتقاد کرد و اعلام کرد کشورش برای دفاع از «حق تمامیت ارضی» خود آمادگی رویارویی نظامی با ترکیه را دارد. دو هفته بعد از وزیر دفاع، کنستانتینوس فلوروس رئیس ستاد مشترک ارتش یونان نیز تهدید کرد «در صورت ادامۀ رفتارهای تحریک آمیز ترکیه در دریای اژه و مدیترانه رویارویی نظامی میان دو کشور ناگزیر خواهد بود.»

در طرف مقابل نیز، مقامات ترکیه و رسانه های نزدیک به حزب حاکم این کشور از هیچ گونه تهدید و اظهارنظر تحریک آمیز نسبت به همسایۀ غربی خود فروگذار نکردند. علاوه بر این، مذاکراتی که قرار بود میان دو طرف با هدف کاهش تنش برگزار شود، از سوی ترکیه و به بهانۀ توافق دریایی میان یونان و مصر، لغو گردید تا باز هم در آتش تنش ها دمیده شود.

حتی کار به جایی رسید که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به درگیری نظامی محدودی با یونان تمایل نشان داده بود. روزنامۀ دی ولت آلمان در گزارشی مدعی شده بود که اردوغان دو بار از ارتش کشورش خواسته است شیپور جنگ را بنوازد، اما هر دو بار فرماندهان ارتش از قبول درخواست وی سر باز زده اند. اردوغان یک بارخواسته بود یک کشتی یونانی هدف قرار گرفته و غرق شود و پس از رد این پیشنهاد از سوی ارتش، درخواست کرده بود یک هواپیمای این کشور ساقط شود که این درخواست نیز پذیرفته نشد.

دی ولت در این باره نوشت: «اردوغان به ژنرال هایش دستور داد یک کشتی یونانی را غرق کنند اما به نحوی که تلفات آن زیاد نباشد. ژنرال های ترک این پیشنهاد را رد کردند و پیشنهاد بعدی سرنگون کردن یک جنگندۀ یونانی بود آن هم به نحوی که خلبان بتواند جان سالم به در ببرد.»

سرانجام هفتۀ گذشته ناتو وارد عمل شد تا از تنش میان این دو هم پیمان رقیب بکاهد. ینس استولتنبرگ دبیر کل ناتو اعلام کرد یونان و ترکیه توافق کرده اند وارد گفتگو شده و مشکلات خود را از طریق مذاکره حل و فصل کنند. اما یونان چنین توافقی را تکذیب و اعلام کرد در شرایط فعلی که ترکیه همچنان به فعالیت های تحریک آمیز خود ادامه می دهد، با این کشور وارد مذاکره نخواهد شد.

روز گذشته، همزمان با انتشار اخبار لشکرکشی ارتش ترکیه به مرزهای یونان، اردوغان یک بار دیگر یونان را به تندی تهدید کرد و گفت اگر این کشور وارد مذاکره نشود با عواقبی جدی رو به رو خواهد شد.

اردوغان در اظهاراتی که نشانی از نرمش و تمایل به حل و فصل مسالمت آمیز مسائل نداشت، گفت: «این را بفهمید که ترکیه ابزارهای سیاسی، اقتصادی و نظامی لازم را برای باطل کردن نقشه ها و اسناد غیر اخلاقی که از سوی دیگران تحمیل شده اند، دارد.» او افزود: «یا یونان زبان سیاست را می فهمد، یا در میدان تجربۀ دردناکی خواهد داشت.»

با وجود این، علی رغم وخامت جدی اوضاع، احزاب اپوزیسیون و برخی ناظران مسائل ترکیه معتقدند اقدامات حکومت ترکیه بیشتر رجزخوانی است و در واقع ترکیه توان نظامی اقتصادی لازم برای جنگ با یونان را ندارد. منتقدان اردوغان بر این باورند اگر این تنش در مدیترانه برای ترکیه منابع غنی انرژی به ارمغان نیاورد، دست کم برای اردوغان رأی به ارمغان خواهد آورد.

نویسنده: بیستون عباسی

بشتر بخوانید:

روزنامۀ آلمانی: اردوغان فرمان جنگ با یونان را صادر کرده است

اردوغان دارد با آتش بازی می کند / تام الیس