صبح روز 26 سپتامبر یک دولت کردی یا یک جمهوری کردی وجود نخواهد داشت. یا آن گونه که مسعود بارزانی رهبر اقلیم کردستان عراق ادعا می کند، رؤیای صد سالۀ کردها تحقق نخواهد یافت. پس چه اتفاقی می افتد؟ در یک کلام: هرج و مرج. متأسفانه، یک بار دیگر، کسانی که بیش از همه از این هرج و مرج آسیب می بینند کردها هستند.

همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق عملیات نجات آیندۀ سیاسی بارزانی است که کل فرایند را مدیریت می کند. صحت این ادعا از آنجا آشکار می شود که همه پرسی فاقد مبنای قانونی است، فاقد هر گونه برنامه ریزی دقیق و حساب شده است و با طرف های دیگر در شمال عراق و حکومت مرکزی مورد بحث قرار نگرفته است. واضح است که چنین اقدامی که مورد مخالفت حکومت مرکزی عراق، ایران، ترکیه، سوریه، جامعۀ بین المللی و حتی بخشی از کردهای اپوزیسیون قرار گرفته است، هیچ سودی برای منطقه و کردها نخواهد داشت. این ماجراجویی به تضاد کرد – کرد، سنی – شیعه، سنی – سنی، کرد – عرب، کرد – ترکمن و ترک – کرد دامن خواهد زد. پس از تجاوز آمریکا ه عراق در سال 2003 نیز چنین تضادهایی به وجود آمدند. منطقه هنوز با هرج و مرجی که از آن هنگام به بهانۀ آوردن دموکراسی به این کشور به آن دچار شده است، دست به گریبان است.

نتایج همه پرسی

این ماجراجویی به دلایل زیر محکوم به شکست است:

نخست، علی رغم همۀ وعده های تحریک کننده و ریاکارانه ای که داده شده، نظام بین المللی اجازۀ تشکیل یک دولت کردی، به ویژه یک دولت مستقل کردی در شمال عراق را نتمی دهد. نظام بین المللی که هنوز نتوانسته است مسألۀ فلسطین را پس از بیش از نیم قرن حل کند، که چند دهه است پیشرفتی در حل مسألۀ قبرس نداشته است و با تقسیم سودان یک منطقه را غیر قابل زیست کرده است، تاب مسألۀ مشابه جدیدی را ندارد. به عبارت دیگر جهان برای تشکیل کشوری جدید آماده نیست.

موضوع دوم موازنه های منطقه ای است. روشن است که اقداماتی از این دست، که از جانب کشورهای منطقه و به ویژه ترکیه تأیید نشده است، به بارزانی را قادر نمی کند به رؤیاهای خویش دست یابد. اگر چه اینک تفاوت دیدگاه هایی در میان کشورهای منطقه مشاهده می شود و ممکن است این کشورها هنوز آماده نباشند، اما ائتلاف های سیاسی و نظامی که به سرعت در مقابل این اقدام تشکیل خواهند داد، اجازه نخواهند داد یک دولت مستقل کردی تشکیل شود. کشورهای منطقه، از جمله ترکیه، این امر را تهدیدی علیه امنیت ملی خود می دانند. روشن است که این کشورها دست روی دست نخواهند گذاشت تا این تهدید متوجه مرزهای آنها و حتی داخل کشورهای آنها شود. حقیقت این است که هیچ راهی وجود ندارد ساختاری که تأثیر آن محدود به دهوک، اربیل و مناطق اطراف آنها است بتواند هم ادعاهای خود را به کرسی بنشاند، هم حاکمیت خود را بر همۀ شمال عراق و به ویژه بر کرکوک اعمال کند و هم بتواند صلح و ثبات را برای کشورهای منطقه تضمین کند. این اقدام انداختن آگاهانۀ کردها در آتش است.

مشکل سوم خود شمال عراق است. اگر چه ممکن است جنبش یا جنبش های کردها در این منطقه یک قرن یا بیشتر پیشینه داشته باشد، اما وضعیت فعلی شمال عراق بر اساس این تاریخ بنا نشده است. برعکس، این وضعیت تحت شرایط خاصی به وجود آمده است. این وضعیت عمدتاً بر مبنای بی عدالتی ای به وجود آمده که آنها در دوران صدام حسین تجربه کرده اند، نه بر اساس خواست مردم کرد برای تشکیل یک دولت. متأسفانه حکومت مرکزی عراق، کشورهای منطقه و ساختارهای قانونی و غیرقانونی، همه می خواهند از این روند منافع خود را کسب کنند. در نتیجه ادعاهای جدید مطرح می شود، بی عدالتی های جدید شکل می گیرد و مسائل جدید و نسبتاً بغرنج تری مانند مسألۀ کرکوک سر بر می آورند. این همه پرسی به جای حل مسائل این آتش را شعله ور تر می کند.

منبع: ینی شفق

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه