رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه هنگام بازگشت از سوچی و نشست 3 جانبه روسای جمهور کشورهای ایران – ترکیه – روسیه در هواپیمای شخصی اش طی مصاحبه مطبوعاتی با خبرنگاران اظهاراتی داشت که با توجه به این سخنان در ماه های پیش رو شاهد تغییرات بسیار گسترده ای در سیاست خارجی ترکیه با محوریت سوریه خواهیم بود.

مصاحبه های مطبوعاتی اردوغان در بازگشت از سفرهای مختلف خارجی در هواپیمای شخصی خود که در سال های اخیر به عنوان یکی از کانال های مهم دیدگاه ها و سیاست های رجب طیب اردوغان تبدیل شده است و وی مهمترین اقدامات و طرح های کشور ترکیه را به عنوان شخص اول این کشور در این نوع از مصاحبه های مطبوعاتی خود اعلام می کند این بار نیز بعد از سال ها دشمنی آشکار با بشار اسد، رئیس جمهور سوریه صریحا به دولت مرکزی سوریه چراغ سبز نشان داده و در اظهاراتی با اشاره به تماس های دیپلماتیکی با دمشق عنوان کرده است: «فردا چه اتفاقی خواهد افتاد وابسته به شرایطی است که در آن روز رقم می خورد. در این موارد صدور حکم قطعی و رفتاری که قاطعانه احتمالات را دور می اندازد رفتار خوبی نخواهد بود. درهای سیاست تا لحظه آخر باز است». اردوغان که همواره در سال های اخیر به عنوان یکی از منتقدان جدی سیاست های بشار اسد بوده و انتقادهای تندی از سوی دولتمردان ترکی به دولت مرکزی سوریه می شد این بار از سیاست های درهای باز بر روی بشار اسد سخن گفته و احتمال تماس های دیپلماتیکی با دمشق را رد نکرده است. سوالی که اینجا مطرح می شود این است که چه چیزی باعث شده است تا اردوغان از مواضع سابق خود برگشته و به دمشق چراغ سبز نشان دهد؟

در واقع برای پاسخ به این سوال مهم و استراتژیکی باید به کمی قبل رجوع کرده و نگاه مختصری به روند بعد از رفراندوم استقلال کردستان عراق که در 25 سپتامبر سال جاری توسط مسعود بارزانی و در سایه مخالفت های شدید منطقه ای صورت گرفت؛ بیندازیم. زمانی که اردوغان با تهدید تشکیل یک دولت کردستان مستقل در مرزهای خود روبه رو شد؛ روند درهای باز خود با دمشق را آغاز کرده و حتی در یکی از سخنرانی های انبوه آن روزهای خود اعلام کرده بود «برای مقابله با رفراندوم استقلال کردستان با ایران – عراق – سوریه همکاری خواهیم کرد».

و اما فاکتور اصلی، کردهای سوریه می باشد؛ نیروهای مدافع خلق ی.پ.گ، شاخه نظامی حزب اتحاد دموکراتیک سوریه (پ.ی.د) که ساختار اصلی ارتش دموکراتیک سوریه را تشکیل می دهند، بعد از آنکه توانستند به قلب داعش حمله کرده و با اقتدار تمام گروه تروریستی داعش را از پایتخت خود بیرون راند، اردوغان و حکومت حزب عدالت و توسعه بیش از پیش احساس خطر تشکیل کریدور کردی در مرزهای جنوبی خود و کشیده شدن این کریدور به دریای مدیترانه را احساس کرد. از همین رو اردوغان و دولتمردان حزب عدالت و توسعه در اظهارات خود همواره کانتون عفرین را به عنوان هدف نشان داده و همواره تاکید کرده اند که عملیات ارتش ترکیه در ادلب باید به عفرین نیز کشیده شود.

ترکیه برای کشاندن عملیات های خود به مناطق کردنشین سوریه از یک طرف وارد مذاکرات بسیار فشرده با روسیه و ایران شده به نوعی که در فاصله 9 روز 2 بار با ولادمیر پوتین رئیس جمهور روسیه قبل از نشست سوچی دیدار کرده و در نشست سوچی نیز بر این مسئله تاکید می کند و از طرف دیگر یک جنگ روانی گسترده در رسانه ها آغاز کرده اند که با تاکید بر عرب بودن بافت جمعیتی عفرین و تلاش ی.پ.گ برای تغییر دموگرافی این منطقه در تلاش برای توجیه ورود نیروهای ارتش ترکیه به منطقه عفرین در اذهان عمومی داخل و خارج ترکیه می باشند.

اردوغان در حال حاضر می داند که ورود به مناطق تحت کنترل ی.پ.گ در شمال سوریه به معنی رویارویی با ایالات متحده آمریکا خواهد بود. به همین دلیل به دنبال تقویت پایه های اتفاق خود در سوریه است، نشست آستانه و سوچی که ترکیه را بیش از پیش به ایران و روسیه نزدیک کرده است یکی از پایه هایی است که میل اردوغان را در مداخلات بیشتر در شمال سوریه تقویت می کند ولی این اتفاق به تنهایی برای ورود به کانتون های کرد شمال سوریه کافی نبوده و اردوغان در پی کسب رضایت دولت مرکزی سوریه برای مشروعیت بخشیدن به اقدام خود برخواهد آمد.

سخنان اخیر اردوغان در خصوص باز بودن درهای سیاست تا آخرین لحظه دقیقا در راستای سیاست نظامی این کشور در شمال سوریه قابل توجیه بوده و با توجه به تحولات اخیری که در شمال سوریه به خصوص مناطق دیرالزور و ابوکمال به وجود آمده است احتمال تماس های دیپلماتیکی آنکارا – دمشق در روزهای آینده را بیش از پیش تقویت می کند.

ارتش دولت مرکزی سوریه که با حمایت های نیروهای نظامی روسیه در دیرالزور و منطقه استراتژیک ابو کمال پیروزی های قابل توجهی را به دست آورده اند در آستانه رویارویی با نیروهای ارتش دموکراتیک سوریه با حمایت نیروهای ائتلاف بین المللی به رهبری ایالات متحده آمریکا قرار دارد. به خصوص آخرین پیشروی های ارتش دموکراتیک سوریه در منطقه ابوکمال و رسیدن به مرزهای عراق آن منطقه را پیش از هر زمان دیگری پر تنش کرده و از این منظر نیز سوریه با در نظر گرفتن هر نوع احتمال درگیری با نیروهای ارتش دموکراتیک سوریه؛ می تواند با ترکیه متحد شود و بازی «دشمنِ دشمن من؛ دوست من است» را در اولویت سیاست های خود قرار دهد.

نتیجه گیری

دولت ترکیه که در 5 سال گذشته بیشترین انتقادات را از بشار اسد، رئیس جمهور سوریه داشته و همواره خواستار حذف کامل بشار اسد از سوریه بوده است در پی پیشروی های چشمگیر نیروهای کرد در شمال سوریه از مواضع سفت و سخت خود علیه دولت مرکزی سوریه دست برداشته و دیدگاه های خود در خصوص سوریه را تغییر داده است. ترکیه که در سال 2015 به قدری به حزب اتحاد دموکراتیک سوریه نزدیک شده بود که حتی رئیس مشترک وقت این حزب صالح مسلم به ترکیه سفر کرده و در پی این سفر عملیات مشترکی تحت عنوان "عملیات شاه فرات" را ارتش ترکیه با نیروهای ی.پ.گ ترتیب داده و مقبره شاه سلیمان را به داخل ترکیه منتقل کرده بودند؛ اکنون ی.پ.گ را به عنوان دشمن شماره یک خود به حساب آورده که در راه حذف این دشمن حتی آماده مذاکره با بشار اسدی هستند که بیشترین حملات به وی در جوامع بین المللی از سوی همین سیاستمداران ترک صورت گرفته است.

تحولات گسترده در شمال سوریه و شمال عراق، سقوط رقه به عنوان پایتخت گروه تروریستی دولت اسلامی عراق و شام (داعش) و کنترل آن توسط نیروهای ارتش دموکراتیک سوریه، پیشروی های ارتش سوریه در مناطق استراتژیک دیرالزور – ابو کمال، رفراندوم استقلال کردستان عراق و نزدیکی ترکیه به روسیه و ایران در پی نشست های آستانه و سوچی را می توان از دلایلی برشمرد که سوریه و ترکیه را در روزهای آینده می تواند به یکدیگر نزدیک کنند.

کد خبرنگار: 30102