به گزارش خبرنگار کردپرس، چهارشنبه سوری یا چهارشنبه آخر سال یکی از آئین ها و سنن نوروزی است و در گذشته شامل صله رحم، اتمام خانه تکانی و آمادگی برای استقبال از نوروز و جشن و شادی ملی بوده که به دلیل فرارسیدن فصل بهار برگزار می شد.

در استان کردستان چهارشنبه آخر سال «کُله‌چوارشمه» نامیده می شود که علت آن اتمام خانه تکانی ها و تمیز تطهیر از آلودگی و خاکستر است. چهارشنبه سوری در کردستان با رسومات خاصی همراه است همانند این که در این روز برخی از زنان هنگام رفتن برای انجام مراسم در دشت و صحرا قیچی‌هایی را همراه خود می‌برند و از موی سر بچه‌های خود چند تار قیچی کرده و دور می‌اندازند و معتقدند که بدین ترتیب دردها و ناراحتی‌های آنان را به دست نسیم باد و امواج رودخانه‌ها می‌سپارند.

همچنین در بسیاری از روستاهای کردستان در عصر این روز آتش بر بالای کوه‌ها افروخته می‌شود و دختران و پسران کُرد دور آتش حلقه زده و دست به دست هم با خواندن آوازها و سرودهای ملی و باستانی خود، رقص کردی را اجرا می‌کنند و این روز را به رسم نیاکان خود پاس می‌دارند.

از دیگر مراسم این شب، شال اندازی است که عده ای از جوانان بالای پشت بام خانه  ها و کنار درها و پنجره های همسایگان و ثروتمندان می روند و ضمن خواندن سرود و تصنیف، از دریچه ای شال را آویزان می کنند و اهل خانه هدیه ای را به شال می بندند که معمولاً سکه، تخم مرغ، شاخه نبات، کله قند، جوراب یا نخودچی و کشمش است.

تحریف چهارشنبه سوری

با این وجود مدتی است چهارشنبه سوری نه تنها آرامش خاطری ندارد، بلکه موجبات نگرانی بسیاری از شهروندان و والدین را هم فراهم آورده که علت عمده آن حوادثی است که این روز به دلیل استفاده از مواد محترقه مرگ بار، رخ می دهد.

یکی از شهروندان قروه ای با یادآوری شور و نشاط چهارشنبه سوریهای گذشته به خبرنگار کردپرس می گوید:«از غروب آفتاب مراسم جشن چهارشنبه سوری آغاز می شد و تا پاسی از شب ادامه داشت، اما این مراسم به قدری زیبا و نشاط آفرین و توأم با سنت های حسنه از جمله صله رحم بود که همه از کوچک تا بزرگ برای فرارسیدن آن لحظه شماری می کردند.»

«علی احمدی» با ابراز تأسف از فاصله گرفتن از سنت ها و رسوم و باورهای عمیق در اعیاد مختلف، برگزاری جشن هایی مانند چهارشنبه سوری را به شکل فعلی تحریف و بازسازی ناقص و پوچی از گذشته دانست به طوری که به گفته وی دیگر هیچکس برای رسیدن این روز لحظه شماری نمی کند.

این شهروند با اشاره به حوادث چهارشنبه سوری در سال های اخیر که بیشتر قربانیان خود را از میان جوانان و کودکان انتخاب می کند، افزود:«با مواد آتش زا و بمب های غیرمجاز جشنی که می تواند تا سال آینده کام خانواده ها را شیرین کند به حادثه دردناک تبدیل شده است.»

گفتنی است مهم ترین آسیب هایی که در این ایام گریبان گیر قربانیان است در سه دسته سوختگی، آسیب چشم و صورت و موج گرفتگی قرار می گیرد که مورد آخر در برخی موارد تا پایان عمر ماندگار خواهد بود.

226 مصدوم در سال 95

براساس آمار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان تعداد مصدومان حوادث چهارشنبه سوری سال گذشته 226 نفر بوده که از این تعداد 3 نفر فوتی به ثبت رسیده است. رئیس مرکز بهداشت شهرستان قروه با بیان این مطلب اظهار داشت:«افراد مسن، زنان باردار، بیماران و کودکان جزو آسیب پذیرترین گروه های انسانی در حوادث چهارشنبه سوری هستند.»

به گفته «مسعود معتمدی» در سال گذشته با وجود تدابیر مختلف و فرهنگ سازی در زمینه برپایی یک جشن ایمن حدود 226 نفر به اورژانس های سطح استان مراجعه کردند که از این تعداد 82 درصد به صورت سرپایی درمان شده و 18 درصد هم بستری شدند.

وی از افزایش مصدومان سال 95 نسبت به سال 94 خبر داد و گفت:« سال گذشته بیشترین موارد آسیبی توسط مواد محترقه معادل 75 درصد بود که 25 درصد آسیب آن به رهگذران رسید.»

«معتمدی» همچنین به مصدومیت 82 درصدی مردان و 18 درصدی زنان اشاره کرد و بیشترین گروه سنی آسیب دیده را 5 تا 19 سال که جزو محصلین بوده اند با 53 درصد در استان اعلام کرد.

هرچند رئیس مرکز بهداشت قروه از تلاش برای ایجاد یک چهارشنبه سوری ایمن می گوید اما نباید فراموش کرد که این روز یکی از روزهایی است که به جمعیت معلول در جامعه می افزاید لذا تدبیر یک برنامه اساسی و ریشه ای ضروری به نظر می رسد.

توجه خانواده ها

بخش عمده حوادث بر خلاف عقیده مسئولان نه در تجمع های خیابانی که در کوچه پس کوچه ها و در حیاط منازل مسکونی و برای رهگذران اتفاق می افتد و در این میان برخی از افراد قربانی خود تولید کننده و سازنده انواع مواد محترقه هستند.

با این وجود مطابق سال گذشته امسال هم تجمع های گسترده افراد در پارک ها و معابر اصلی منع قانونی داشته و با متخلفان برخورد خواهد شد.

در همین زمینه کارشناسان آسیب های اجتماعی معتقدند بیشترین مورد آسیب پذیر در این حوادث، نوجوانان هستند لذا ممانعت صد در صدی پاسخ نمی دهد و باید والدین در کنار فرزندان به برگزاری این جشن بپردازند چرا که کانون خانواده معجزه می کند و این بزرگترها هستند که می توانند اوضاع را تحت کنترل داشته باشند.

آموزش اصولی

«نیره مهرابی فر» که دو سال است به عنوان محقق اجتماعی به معرفی هویت چهارشنبه سوری مشغول است، ضعف اصلی در این حوزه را ناآگاهی جامعه می داند.

وی بر این باور است که اگر خانواده توجه کافی به تاریخچه و سنت های اصیل کشور داشته باشند و آن ها را به فرزندان خود آموزش دهند قطعاً دیگر شاهد این تعویض نادرست سنت با حادثه نخواهیم بود.

«مهرابی فر» محور دوم برای شناخت بهتر این آئین به مردم را آموزش و پرورش دانست و افزود:« معلمان مدارس، کارشناسان نیروی انتظامی و دیگر ارگان های مرتبط باید به جای معرفی خطرهای استفاده از مواد محترقه به اطلاع رسانی دقیق در خصوص رسالت چهارشنبه سوری بپردازند.»

این استاد دانشگاه سخنرانی های بی مورد و کلیشه ای را بی اثر خواند و بر تغییر روند پیشگیری از آسیب در جامعه با استفاده از شناخت درست مسایل تأکید کرد.

بررسی علل بروز ناهنجاری

البته باید اذعان داشت با وجود تمامی تدابیر اندیشیده شده و با وجود حوادث زیان بار استفاده از مواد آتش زا، به نظر می آید آمارها در سال های اخیر نه تنها روند نزولی نداشته بلکه روز به روز به حجم مواد محترقه غیرمجاز که بخش عمده ای از آن به صورت قاچاق وارد مرزها می شود، اضافه شده است.

اما مهم ترین سؤالی که کارشناسان اجتماعی و تخصصی باید پاسخ دهند این است که با وجود این همه فرهنگ سازی، آیا به دلیل کم رنگ بودن زمینه های شادی و سرگرمی در جامعه، جوانان گرایش به استفاده از این مواد منفجره دارند یا به دلیل ضد فرهنگ ها و دوری جستن از سنن و آداب و رسوم اصیل با درون مایه غنی انسانی؟ پاسخ این سؤال را مسئولان هم می توانند با تأمل بسیار دریابند./