آیا در آستانۀ انتخابات زودهنگام 24 ژوئن، روند امور برخلاف خواست [رئیس جمهور ترکیه رجب طیب] اردوغان پیش می رود؟ تا روزهای اخیر اردوغان در انتخابات شکست ناپذیر به نظر می رسید اما ظاهراً دارد به دردسر می افتد.

اگر چنین شود نباید آن را به حساب اپوزیسیون گذاشت. اپوزیسیون ترکیه نگاه فراگیر و جامعی ندارد و قادر نیست سیاست های بدیل قابل اعتمادی ارائه کند.

به نظر می رسد چالش واقعی فرا روی اردوغان سیاست اقتصادی خود او است. همۀ نشانه ها مبنی بر سرعت گرفتن سقوط اقتصادی هستند. همان گونه که در این مقاله بارها تأکید می شود، اردوغان در حقیقت تنها یک دشمن قدرتمند دارد و این دشمن خود او است. اگر او سقوط کند، نتیجۀ تصمیم گیری های دمدمی مزاجانه و سرکشی شناخته شدۀ او است.

آن روز فرا خواهد رسید و احزاب اپوزیسیون احتمالاً می توانند اردوغان را به چالش بکشند یا دست کم رأی دهندگان نا امید از حزب عدالت و توسعه (AKP) را به سوی خود جذب کنند.

علت این امر اقتصاد است. مارک بنتلی در پایگاه خبری احوال نوشت: «سقوط ارزش لیر اردوغان را از سوی چهره های اپوزیسیون در معرض چالش های جدی قرار خواهد داد (نرخ برابری واحد پول متزلزل این کشور در مقابل دلار به پایین ترین حد خود رسید و رکورد شکست [4 می]).»

بنتلی رئیس دفتر سابق بلومبرگ در ترکیه افزود اپوزیسیون «یقیناً توجه ها را به سوابق محل بحث اردوغان در هدایت اقتصاد این کشور جلب خواهد کرد.»

تحلیل بنتلی نکتۀ جالبی دارد. ارزش لیر به کمترین حد خود، یعنی 4.29 لیر در برابر یک دلار رسید، در حالی که نرخ تورم قیمت مصرف کننده از 10.2 درصد در ماه مارس به 10.9 درصد در ماه آوریل رسید. این نرخ تورم در مقایسه با دیگر کشورها بسیار بالا است؛ مثلاً 2.7 درصد در برزیل، 4.3 درصد در هندوستان، 2.1 درصد در چین و 2.4 در روسیه. حکومت اردوغان به هشدارها در مورد وخامت اوضاع اقتصادی اعتنا نکرد و اخیراً اقدامات محرک جدیدی را اعلام کرد.

به باور کارشناسان، آسمان برای مرد خودکامۀ ترکیه در حال تیره و تار شدن است. تیموتی اش استراتژیست بازارهای نوظهور در مؤسسۀ مدیریت مالی بلوبی در لندن به احوال گفت: «اگر لیر همچنان به سقوط خود ادامه دهد، پیامی که به رأی دهندگان خواهد رسید این است که اردوغان در جبهۀ اقتصاد ابتکار عمل را از دست داده است.»

اگر چه اپوزیسیون قادر نبود نامزد واحدی برای رقابت با اردوغان معرفی کند، اما به نظر می رسد بوی خون به مشامش رسیده است. در مقابل هر یک از احزاب اپوزیسیون یک نامزد تعیین خواهد کرد اما هدف آنها این است که اردوغان در دور اول انتخابات برنده نشود. می توان رویکرد اپوزیسیون به انتخابات ریاست جمهوری را این گونه خلاصه کرد: «او را پایین بکشید تا بعد ببینیم چه پیش می آید.»

آنها می دانند که اگر موفق شوند خرابه ای را تحویل خواهند گرفت که چهار گوشۀ آن در نتیجۀ یک بحران سیستمی بزرگ ویران شده است.

نظرسنجی های قابل اعتمادی وجود ندارند – و از لحاظ معیارهای ترکیه بسیار زود است – که پیش بینی کرد مردم چگونه رأی خواهند داد. با وجود این، چنان که اش می گوید، اگر وضعیت اقتصادی بدتر شود ممکن است سرنوشت انتخابات را از پیش اعلام کند.

اردوغان مصمم بود تا وقتی که انتخابات زود هنگام را اعلام می کند کل رسانه های ترکیه تحت کنترل وی باشند، اما در سودمندی این استراتژی نیز حدی وجود دارد. رئیس جمهور ترکیه حتی با رسانه های کاملاً مطیع نیز نمی تواند کاری کند رأی دهندگان آثار مشکلات اقتصادی را نادیده بگیرند.

پس از انتخابات چه آینده ای در انتظار ترکیه خواهد بود؟ سه سناریو وجود دارد:

اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری برنده می شود و AKP نیز حائز اکثریت پارلمانی می شود. این سناریوی رؤیایی رئیس جمهور است. اگر این رؤیا محقق شود، اردوغان یک بلوک قدرتمند اسلام گرا – ملی گرا تأسیس می کند. اگر این روؤیا محقق شود، سیاست های اردوغان هم با دوستان و هم با دشمنان در صحنۀ بین المللی مشروعیت می یابند. چنین نتیجه ای به اردوغان چک سفید خواهد داد تا بتواند تصفیۀ اپوزیسیون و سازمان های جامعۀ مدنی را ادامه و گسترش دهد. تغییرات سیاسی که در ترکیه در راه هستند تا زمان نامشخصی متوقف و مهر و موم خواهند شد.

اردوغان هم در انتخابات ریاست جمهوری بازنده می شود و هم اکثریت را پارلمانی را از دست می دهد. این نتیجه چندان محتمل نیست. پیامد اولیۀ این نتیجه هرج و مرج سیاسی است، اما مطمئناً به معنای پایان اردوغان و همچنین پایان آخرین سنگر اخوان المسلمین در قدرت سیاسی خواهد بود. اگر چنین شود احتمالاً همۀ مردان رئیس جمهور پراکنده خواهند شد و زملن زیادی طول خواهد کشید تا سیستم های معیوب ترکیه را مرمت کرد.

اردوغان رقابت ریاست جمهوری را می برد اما اکثریت پارلمانی را به دست نمی آورد. اگر رقیب اصلی وی، یعنی اقتصاد، همین گونه بر علیه وی پیش برود، این سناریو محتمل تر خواهد بود. اگر حزب کردی دموکراتیک خلق ها (HDP) بیش از 10 درصد آرا را از آن خود کند و در نتیجه بتواند از حد نصاب لازم برای ورود به پارلمان عبور کند، یک ائتلاف متحد اپوزیسیون می تواند گروه اکثریت باشد. در چنین موقعیتی اردوغان تلاش خواهد کرد دست و پا بسته نباشد. این یعنی وی سیاستمدار ماهری است و می تواند به واسطۀ تعیین وزرا از احزاب اپوزیسیون، رقبای خود را فریب دهد. او حتی می تواند با فرمان های ریاست جمهوری اپوزیسیون را به حاشیه براند.

چندان مهم نیست که نتیجه چه خواهد شد، تنها فایدۀ انتخابات ترکیه این است که عمق بحران سیستمی این کشور را فاش خواهد کرد.

* یاووز بایدار روزنامه نگار، تحلیل گر، بلاگر و بنیان گذار P24 پلتفورم رسانه های مستقل است. وی دربارۀ سیاست داخلی و خارجی ترکیه برای نیویورک تایمز، گاردین، ال پایس، عرب ویکلی و... می نویسد. وی در سال 2014 به خاطر مبارزه با سانسور و دفاع از ارزش های حرفه ای روزنامه نگاری در ترکیه برندۀ جایزۀ ویژۀ مطبوعات اروپا شد.

منبع: پایگاه خبری احوال

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه