ادریس بالوکن نمایندۀ سابق و رئیس فراکسیون نمایندگان حزب کردی دموکراتیک خلق ها (HDP) در پارلمان ترکیه و از اعضای هیأت مذاکره کنندۀ موسوم به«هیأت امرالی» در جریان پروسۀ آشتی میان حکومت ترکیه و حزب کارگران کردستان (PKK)، که اینک در زندان به سر می برد، در یک مصاحبۀ مکاتبه ای با روزنامۀ جمهوریت دربارۀ پروسۀ آشتی گفت: «زنبوری که کبوتر آشتی را نیش زد، باید هم نیشش را از دست بدهد و هم قدرتش را.»

بالوکن روز 4 نوامبر 2016 همراه با تعدادی دیگر از نمایندگان HDP دستگیر شد و 30 ژانویۀ 2017 آزاد شد. اما داداستان جمهوری ترکیه با آزادی وی مخالفت کرد و در 22 فورۀ 2017 مجدداً بازداشت و زندانی شد. پس از آن که حکم 9 سال و 2 ماه حبس بالوکن به جرم «تبلیغ برای سازمان های تروریستی» و «نقض قانون در تجمع ها و راه پیمایی های اعتراضی» تأیید شد، دو روز پس از آن که لیست نامزدهای HDP برای انتخابات 24 ژوئن نهایی شد، از شرکت وی در انتخابات ممانعت به عمل آمد.

مشروح مصاحبۀ بالوکن با روزنامۀ جمهوریت در ادامه آمده است.

موضع شما دربارۀ لغو نامزدیتان در انتخابات 24 ژوئن، آن هم در آخرین دقایق، چیست؟

من این موضوع را یک تصمیم کاملاً سیاسی می بینم. انتخاب مجدد من با حمایت گستردۀ مردم و بازگشت من به کار سیاسی و بالاتر از همه به کرسی نمایندگی پارلمان، ممکن بود پیام سیاسی غیر قابل قبولی برای جریان حاکم باشد. آنها فکر می کردند انتخاب مجدد من به معنای شکست عملیات انحلال سیاسی است که علیه ما به انجام می رسانند. غیر از این به هیچ شکل دیگری نمی توان شرارت قانونی در یک پروندۀ قضایی را توضیح داد که چگونه دادگاه استیناف تنها در یک روز پرونده را مختومه می کند، آن هم به روش کپی و پیست.

نتایجی را که HDP در انتخابات 24 ژوئن به دست آورد، چگونه ارزیابی می کنید؟

من معتقدم نتایجی که HDP در انتخابات 24 ژوئن به دست آورد ارزشمند ترین شیوۀ ابراز منویات مردمی بود که نمی خواهند امیدشان را به این کشور از دست بدهند و باور خود را به فرارسیدن روزهای روشن حفظ کرده اند. نتایجی که HDP کسب کرد، یک بار دیگر نشان داد که ترس نمی تواند امید را ببلعد و تاریکی نمی تواند روشنایی را در خود فرو برد. هر رأیی که به دست آورده ایم نشانه ای از ایمان راسخی است که در پس خواست ما برای حیات برابر و برادری مردم نهفته است. آرایی که در غرب کشور به دست آوردیم نشان خود را روی صندوق های رأی باقی گذاشتند و پاسخی بودند به کسانی که ادعا می کردند ‌HDP نتوانسته است حزبی برای ترکیه باشد. اما حاکمیت سیاسی به جای این که خواست مردم را از آرای آنها به درستی بخواند، خود را به نحوی سازمان داد که خواست مردم را از اعتبار بیاندازد. من هنوز باور ندارم که آنها این مسأله را پذیرفته و هضم کرده باشند. گذشته از این، رأی بالایی که HDP علی رغم شرایط نابرابر و غیر عادلانه، موانع متعدد و تصمیم «جابجا کردن مراکز اخذ رأی » به بهانۀ امنیت، از مردم کرد دریافت کرد، همۀ انواع حربه ها و تبلیغ ها را ناکام گذاشت. می توان خشم ناشی از شکست را در اظهارات [رئیس جمهور ترکیه رجب طیب] اردوغان و مقامات [حزب عدالت و توسعه] AKP دید. معنای نتیجۀ انتخابات در خصوص دموکراسی، حقوق بشر، حاکمیت قانون و تفکیک قوا به خودی خود آشکار است. در این مقطع HDP یک وظیفه و مسئولیت تاریخی دارد. علی رغم همۀ فشارها و برچسب زنی ها، HDP نباید اعتماد کسانی را که به آن رأی داده اند نادیده بگیرد و باید با قاطعیت و پیش گامی برای ارزش های دموکراتیک مبارزه کند. از منظر ابعاد کیفی آرای به دست آمده در کنار ابعاد کمی آن، HDP شایستگی هایی دارد چرا که اگر شرایط لازم را نداشت این خطر وجود داشت که آن کمیت را به دست آمده را نیز از دست بدهد. خوانش صحیح و برآورد درست ابعاد کمی درکنار ابعاد کیفی، به آغاز مبارزه ای با قدرتی بیشتر از همیشه کمک خواهد کرد.

شما یکی از چهره های مهم در پروسۀ آشتی بودید. آیا فکر می کنید زندانی شدن شما به پروسۀ آشتی ارتباط دارد؟

جواب این پرسش را باید از کسانی خواست که به پروسۀ آشتی پایان دادند و مرا به زندان فرستادند. از دیدگاه ما پروسۀ آشتی یک مجاهدت لازم و افتخار آمیز برای صلح بود. پروسۀ آشتی دیالوگ و مذاکره را مبنای حل مسائل قرار داده بود و هدف آن ساکت کردن قطعی تفنگ ها بود. اما اینک که پروسۀ آشتی، که دستور کار اصلی آن دموکراتیزه کردن کشور، هماهنگی و صلح پایدار بود، به پایان رسیده است، کل کشور رئوس کلی این برنامه را از دست رفته می بیند. وضعیت نابسامانی که اینک کشور در همۀ حوزه ها تجربه می کند، عمدتاً در زمینۀ صلح اجتماعی، سیاست داخلی، سیاست خارجی و اقتصاد، ریشه در پایان یافتن پروسۀ آشتی دارد. با پایان یافتن پروسۀ آشتی AKP فعالیت های جنون آمیز خود را آغاز کرد که حیات اجتماعی را در همۀ زمینه ها به تباهی کشاند. بحران سیاسی، بحران دموکراسی، بحران قضایی و بحران اقتصادی یکی پس از دیگری، پس از این اقدامات دیوانه وار و مرگبار آغاز شدند. AKP تل عظیمی از ویرانی پس از خود به جا گذاشته و اینک که انرژیش تحلیل رفته خود نیز نفس کم آورده است. در این شرایط کشور نه قابل اداره کردن است و نه شرایط غالب قابل حفظ کردن. چیزی که برای پایان دادن به این وضعیت کاملاً منفی بیشتر از بیرون آوردن ما از زندان اهمیت دارد، گشودن صفحۀ جدیدی در این کشور و پایان دادن به این جنون برای صلاح کشور است. من معتقدم دیر یا زود میز جای اسلحه را خواهد گرفت. اسلحه گلوله ای است که زندگی را می گیرد، اما برعکس، میز اندیشه ای است که زندگی می آفریند. پاکستون می گوید اندیشه ها از ارتش ها قوی ترند. کسانی که به اندیشۀ خود اعتماد دارند از میزها نمی گریزند و نباید بگریزند.

به عنوان کسی که در هیأت [امرالی] حضور داشته است، آیا نکته ای هست که دربارۀ آن بگویید «کاش در آن زمان چنین یا چنان کرده بودیم»؟

ما در وظایف خود به عنوان میانجی بین طرف هایی که تفنگ در دست داشتند، و به عنوان پاسخ گویان مستقیمی که قرار بود شرایط قانونی را آماده کنیم، مجاهدت و تلاش بی نظیری کردیم. این دو حوزه بخش اعظم زمان و انرژی ما را گرفته بود. به همین علت، ما می خواستیم سومین وظیفه هم به انجام برسد که از نگاه ما عبارت بود از تقویت حمایت اجتماعی برای خواست صلح. به عبارت بهتر، ما در میان شاخص های مکانیکی آمار و ارقام احاطه شده بودیم، از جمله این که اغلب نظرسنجی ها نشان می دادند که حمایت اجتماعی از پروسۀ آشتی به سطح 70 تا 80 درصد رسیده است. اگر ما اولویت خود را رسیدن به این توده ها و سیاسی کردن حمایت آنها قرار می دادیم، به جای این که اهمیت مفرطی به این داده ها بدهیم، می توانستیم گارانتی اجتماع را برای صلح تضمین کنیم. با توجه به این امر، من گاه می گویم کاش زمان و انرژی بیشتری به این جنبۀ پروسه اختصاص می دادیم. و پروسه باید ارتباط بیشتری با پروسه های سازمانی زنان برقرار می کرد. اگر در برقراری این ارتباط موفقیتی حاصل می شد، با قدرت بیشتری از روی دادن درگیری های جدید پیشگیری به عمل می آمد. من بر این باورم که لازم بود انتقال اطلاعات به نهادهای زنان را بسیار بیشتر و گسترده تر می کردیم تا جایی که میتینگ ها و تجمع های زنان مرتباً برگزار شوند و مادران صلح و مادران سربازان نقش بیشتری در پروسه بیابند. صادقانه بگویم، وقتی از سلول خودم نگاه می کنم و زنان را می بینم که برای حقوق دموکراتیک خود حتی در وضعیت فوق العاده نیز به پا خاسته اند و ایستادگی می کنند، این نقص خودمان را بهتر درک می کنم.

تا انتخابات محلی زمان کمی باقی مانده است. بحث های مختلفی مطرح شده است، مبنی بر این که احزاب اپوزیسیون در این انتخابات مشترکاً فعالیت می کنند. دیدگاه شما در این باره چیست؟

بگذارید در ابتدا بگویم که اظهارات من نظرات شخصی من است و مقید به ارگان های رسمی حزب نیست. گرایش به فعالیت مشترک بر اساس اصول شکل می گیرد. شما کمینۀ هنجارهای دموکراتیک خود را پیشنهاد می کنید و دنبال شراکت با کسانی می گردید که می توانند آنها را بپذیرند. اگر زمینه ای وجود داشته باشد که بر مبنای آن اتحاد دربارۀ رئوس بنیادی مانند سیاست صلح، اقدامات دموکراتیک، هنجارهای حاکمیت قانون و تفکیک قوا ممکن باشد، می توان در پی ائتلاف بود. در غیر این صورت، اظهاراتی که شما با نیات گوناگون بیان می کنید، به صورت معامله بر سر آرا دیده می شود، همان گونه که در انتخابات 24 ژوئن دیدیم. اینک به نظر می رسد همۀ احزابی که به پارلمان راه یافته اند از چنین اتحاد اصول مداری فاصله دارند. بنابراین، یک ائتلاف فرا پارلمانی لازم است که ریشه در مردم داشته باشد و حول اصول و یک راه جایگزین شکل بگیرد. HDP عملاً اولویت را به تفاهم با همۀ بخش هایی از جامعه داده است که برای دموکراسی مبارزه می کنند. لازم نیست صبر کرد تا انتخابات مقامات محلی برگزار شود و مبارزۀ همۀ حلقه هایی را که مشتاق یک جمهوری دموکراتیک هستند و برای آیندۀ روشن کشور به پا خاسته اند، تجمیع و هدایت کند. در حقیقت حتی یک روز را نیز نباید از دست داد. به جای برنده شدن شهرداری ها باید برنده شدن دموکراسی به عنوان هدفی به همان فوریت تعریف شود که تلاش برای نابود کردن آخرین بقایای آن فوری است.

منبع: روزنامۀ جمهوریت (نسخۀ انگلیسی)

ترجمه: کردپرس – سرویس ترکیه