بسیاری از نظران مسائل ترکیه می دانند که ترکیه از بیش از یک دهه پیش موضع سختی در مقابل آزادی بیان اتخاذ کرده است. اما در منظر افکار عمومی آنکارا سخت گیری نسبت به روزنامه نگاران را پس از کودتای نافرجام جولای 2016 آغاز کرده است.

با وجود این، سرکوب عمدۀ روزنامه نگاران از حدود یک سال پیش از کودتا در مناطق عمدتاً کردنشین جنوب شرقی ترکیه آغاز شده بود. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و حزب عدالت و توسعه (AKP) در انتخابات ژوئن 2015 اکثریت پارلمانی را از دست دادند و برای نخستین بار پس از 13 سال حضور در قدرت، نتوانستند حکومت تشکیل دهند.

علت اصلی این عملکرد ضعیف درخشش حزب کردی دموکراتیک خلق ها (HDP) بود که توانست نتیجۀ درخشان 13 درصد مجموع آرا به دست بیاورد. در آن هنگام مذاکرات دو سالۀ صلح میان آنکارا و حزب کارگران کردستان (PKK)، که ترکیه و ایالات متحده آن را یک گروه تروریستی می دانند، متوقف شده بود.

فاروق بالکچی که بیش از 30 سال است در مناطق جنوب شرقی ترکیه به حرفۀ روزنامه نگاری اشتغال دارد، گفت: «درست پس از شکست مذاکرات صلح، روزنامه قرارداد من را فسخ کرد. آنها برای این کار خود دلیلی اقامه نکردند، اما من می دانستم سیاست حکومت تغییر کرده است و آنها نمی خواهند ما دیگر از این منطقه گزارش تهیه و منتشر کنیم. حکومت می دانست که گزارش های ما در طول جنگ تأثیر خوبی بر آنها نخواهد داشت.»

چند هفته پس از انتخابات دوباره در مناطق جنوب شرقی خشونت از سر گرفته شد و سران AKP شروع کردند به ربط دادن HDP و همچنین روزنامه نگاران محلی به PKK. در ماه سپتامبر حکومت ترکیه فردریک گیردینک روزنامه نگار هلندی را که در دیاربکر زندگی می کرد و عمدتاً دربارۀ مسألۀ کردها می نوشت، از کشور اخراج کرد.

در انتخابات زودهنگام نوامبر 2015 که پس از عدم توافق احزاب برای تشکیل دولت ائتلاف اعلام شد، امنیت به موضوعی عمده تبدیل شد و به AKP کمک کرد یک بار دیگر اکثریت پارلمانی لازم برای تشکیل دولت را به دست بیاورد.

این روزها وضعیت روزنامه نگاران در سراسر ترکیه وضعیت دشواری است. بنا بر اعلام P24 ناظر رسانه های ترکیه، تا ماه گذشته 174 روزنامه نگار پشت میله های زندان بودند. حدود 150 روزنامه نگار با اتهاماتی رو به رو شده و در حال محاکمه هستند و بیش از 150 رسانه نیز توسط حکومت اردوغان توقیف شده اند.

امروزه بسیاری از روزنامه نگاران کرد بیشتر وقت خود را در دادگاه می گذرانند؛ آنها یا خود پرونده دارند یا برای تهیۀ گزارش از روند محاکمۀ همکارانشان به دادگاه می روند.

محمود اورال نمایندۀ دیاربکر در اتحادیۀ روزنامه نگاران ترکیه گفت دیاربکر برای روزنامه نگاران منطقۀ ورود ممنوع است. وی گفت: «این بخش از کشور اینک تقریباً به طور کامل برای روزنامه نگارانی غیر از روزنامه نگاران تحت حمایت حکومت، منطقۀ ممنوعه است. ما حتی در دهۀ 1990 نیز چنین چیزی را تجربه نکرده ایم. از سال 2015 دسترسی ما به اطلاعات عمومی قطع شده است، و همین امر مشکلات عدیده ای برای روزنامه نگران مستقل به وجود آورده است... این تعقیب های قضایی باعث می شود روزنامه نگاران به ناگزیر دست به خود سانسوری بزنند و همین از جریان آزاد اخبار جلوگیری می کند.»

مهمت ارول از گزارشگران روزنامۀ اوزگورلوک برای تهیۀ گزارش از روند محاکمۀ سه تن از همکارانش به دادگاه رفته بود. او گفت: «حتی اخباری که پیش از سال 2015 گزارش کرده ایم می تواند به عنوان مدرک علیه ما به کار گرفته شود. ما حتی نمی توانیم پیش بینی کنیم کدام عناصر خبری غیرقانونی قلمداد می شوند یا تحت پیگرد قرار می گیرند، به نحوی که وقتی مثلاً یک مورد تضییع حق را گزارش می کنیم، به جای شخصی که مرتکب جرم شده است، خود را در مقابل قاضی دادگاه می بینیم.»

وقتی ارول و چند تن دیگر از گزارشگران همکار وی می خواستند از تخریب منطقۀ سور در دیاربکر در نتیجۀ درگیری نیروهای PKK و نیروهای امنیتی ترکیه گزارش تهیه کنند، یک افسر پلیس به آنها گفت در یان منطقه نمی توانند عکس برداری کنند. ارول گفت: «او به ما گفت باید از دفتر فرمانداری مجوز تهیه کنیم، که غیر قانونی است.»

چند ماه بعد آنکارا حضور دیوید لپسکا روزنامه نگار آمریکایی را در ترکیه ممنوع کرد. او مدتی پیش از آن از دیاربکر دیدار کرده و دربارۀ ویرانی های سور گزارش تهیه کرده بود. از آن زمان تا کنون تعداد اندکی روزنامه نگار خارجی توانسته اند به مناطق کردنشین ترکیه سفر کنند و از آنجا گزارش تهیه کنند.

بنابراین، کار گزارش وقایع مناطق کردنشین ترکیه برای روزنامه نگاران محلی مانده است، اما آنها نیز اغلب نمی توانند این کار را انجام دهند. حقی بولتان یکی از سخنگویان پیشگامی روزنامه نگاران آزاد در دیاربکر معتقد است جامعۀ ترکیه تاوان این سرکوب و تحدید آزادی بیان را خواهد داد.

او گفت: «حکومت ترکیه آشکارا تلاش می کند روزنامه نگاری مستقل را از بین ببرد. آنها هر شخصی را که دوربین یا قلم به دست دارد به عنوان دشمن و در عین حال به عنوان هدف می بینند. امروزه تعداد روزنامه نگاران واقعی در ترکیه شدیداً کاهش یافته است و آنها نیز در حال رقابت کردن با روزنامه نگاران تحت حمایت حکومت هستند، که تنها برای حکمت می نویسند و در واقع تبلیغ می کنند. این عده مانند کارمندان دولت کار می کنند – آنها با خرسندی از یک دوربین برای کشتن حقیقت استفاده می کنند، به همان سادگی استفاده از یک تفنگ برای کشتن یک انسان.»

منبع: پایگاه خبری – تحلیلی احوال

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه

بیشتر بخوانید:

کردهای سوریه برای حملۀ احتمالی ترکیه آماده می شوند / سیمون اسپیکمن کوردال

تصمیم آمریکا دربارۀ سران PKK ترکیه را خام نمی کند / برهان الدین دوران

صالح مسلم: تا مسألۀ کردها حل نشود، صلح و ثبات در خاورمیانه به دست نمی آید

دلایل تصمیم آمریکا دربارۀ سه عضو ارشد PKK / سعدت ارگین

از منبج تا ادلب: زد وبندهای ترکیه در سوریه / پل ایدون

خشم اردوغان از گشت مشترک نظامیان آمریکایی و کردهای سوری / جاسپر مورتیمر

آیا روابط ترکیه با آمریکا عادی شده است؟ / ادوارد جی. استافورد

ارتش دموکراتیک سوریه گرفتار میان آمریکا و ترکیه / سیمون اسپیکمن کوردال

چرخش جدی ترکیه به سوی ایران روابط این کشور با آمریکا را به خطر انداخته است/ یاووز بایدار

میلیاردرهای اردوغان و شفافیت مالی و مالیاتی / مارک بنتلی

ترکیه به شرق فرات حمله خواهد کرد / سرکان دمیرتاش

نبرد کوبانی: مبارزۀ بشریت علیه تاریکی / گوکجان آیدوغان